Слайд 2
Сабақтың тақырыбы: Дәрумендер сипаттамасы және оларды жіктеу
Барлық оқушылар:
дәрумендерге анықтама береді, оны зерттеген ғалымды біледі;
Оқушылардың басым бөлігі:
дәрумендердің ағзаға қажеттілігін біледі, маңызын талдайды;
Кейбір оқушылар:дәрумендерді жіктейді, азық-түлік өнімдеріндегі дәрумендерді сақтау жолын түсінеді, дәрумендер туралы қорытынды жасайды.
Слайд 3
Көрнекілігі: интерактивті тақта, «Витаминдер топтары» кестесі,
«Витаминдер-ғажайып заттар» және
«Қырқұлақ
ауруы»бейнекөрсетілімдері; көкеністер және жеміс-жидектер көрмесі,
витаминдер преператтары, тірек-сызбалар, т.б.
Сабақ типі:
аралас сипатта
Әдістемелік шешім: дәріс, әңгіме-сұхбат, өзіндік жұмыс, кестелер және
суреттерді қолдану, сайыс түрлері, т.б.
Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі (1-2 мин)
Оқушылармен сәлемдесіп, оларды түгендеп, оқу құралдарын алғызтып,
жаңа сабақты мұқият тыңдауларын ұйымдастырамын.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру кезеңі.
ІІІ. Оқушылар білімін жан-жақты тексеру;
Сайыс сабақ болғандықтан оқушылар екі топ болып жарысқа түседі.
Слайд 4
І.Ұйымдастыру кезеңі
Мейрімділік жылуы (танысу)
ІІ.Үй тапсырмасы
А. білім бәйгесі
Ә.
дұрысын тап
Б Құпия сұрақ
ІІІ.Жаңа сабақ
Видеоролик Дәрумендер
Дәрумендердің шығу тарихы,
маңызы ,жіктелуі,сакталуы
Сиқырлы сандық
Топтық жұмыс
Қорытынды қалыптастырушы бағалау
Үйге тапсырма
Рефлексия «Екі жұлдыз, бір тілек»
Сабақ жоспары:
Слайд 5
Білім бәйгесі
Асқорыту мүшелерін ата?
Тағамның құрамында органикалық заттар ыдырағанда
бөлінетін не?
Күрек тістердің саны?
Адам ағзасындағы ең ірі асқорыту
безі
Тіс сауытының сыртын қаптайтын зат
Сілекейдің құрамындағы судың мөлшері
Асқорыту жолының кеңейген мүшесі
Ирелеңдеп орналасқан мүше
Қарын мен тоқ ішекті байланыстыратын мүше
Ішек-қарын ауруын тарататындар
Бауыр жасушаларынан бөлінетін сұйықтық
Тоқ ішектің соңғы бөлімі
Ересек адамның тістерінің саны
Ағзаның құрылыс материалы
Сілекей бездерінің саны
Слайд 6
Дұрысын тап...
А.Ауыз қуысы- жұтқыншақ-қарын-өңеш- тоқ ішек-ашы ішек –тік
ішек
В. Ауыз қуысы-қарын-өңеш-жұтқыншақ- тоқ ішек-ашы ішек –тік ішек
С. Ауыз
қуысы- жұтқыншақ-өңеш-қарын-ашы ішек - тоқ ішек-тік ішек
Д. Ауыз қуысы- жұтқыншақ-ашы ішек -қарын- тоқ ішек-тік ішек
Е. Ауыз қуысы- жұтқыншақ-өңеш-қарын-ашы ішек - тік ішек-тоқ ішек
Слайд 7
Құпия қорапша
Құпия
қорапша
Құрсақ
қуысының жоғары бөлімінің оң жағында көкеттің (диафрагма)астында орналасады. Салмағы
ересек адамда 1,5-1,7 кг-дай, қоңырқай түсті безді мүше. Ішектен бірге түскен зиянды және улы заттар осы безде зиянсызданады. Бұл қай без?
Слайд 8
Құпия
қорапша
жауабын
ашады
Құрсақ қуысының жоғары бөлімінің оң жағында
көкеттің (диафрагма)астында орналасады. Салмағы ересек адамда 1,5-1,7 кг-дай, қоңырқай
түсті безді мүше. Ішектен бірге түскен зиянды және улы заттар осы безде зиянсызданады. Бұл қай без?
Жауабы: БАУЫР
Слайд 9
4-сайыс. Құпия қорапша
Құпия
қорапша
Тұтқыр, түссіз сұйықтық. Оның құрамында
99-99,5 % су. 0,5-1 % органикалық заттар болады. Құрамында
көмірсуларды ыдырататын фермент-амилаза болады, бактерияларды жоятын лизоцим болады. Бұл сөл қалай аталады?
Слайд 10
Құпия
қорапша
жауабын
ашады
Тұтқыр, түссіз сұйықтық. Оның құрамында 99-99,5
% су. 0,5-1 % органикалық заттар болады. Құрамында көмірсуларды
ыдырататын фермент-амилаза болады, бактерияларды жоятын лизоцим болады. Бұл сөл қалай аталады?
Жауабы: Сілекей сөлі
Слайд 11
Құпия қорапша
Құпия
қорапша
Аралас
безге жататын,инсулин және глюкагон гормондарын және асқорыту сөлін бөлетін
без
Слайд 12
Құпия
қорапша
жауабын
ашады
Аралас безге жататын,инсулин және глюкагон гормондарын
және асқорыту сөлін бөлетін без
Бұл қай без?
Жауабы: Ұйқы
безі
Слайд 13
Жоспар:
1.Дәрумендер және олардың ашылу тарихы;
2. Дәрумендердің топтары;
3. Дәрумендерден
болатын аурулар
Слайд 16
Дәрумен (Витамин)– адам мен жануарлардың тіршілігіне, олардың организміндегі зат алмасудың бірқалыпты болуы
үшін аз мөлшерде өте қажетті биологиялық активті органикалық қоспалар. Витамин
(латынша vіta – тіршілік) туралы ілімнің негізін 1880 жылы орыс дәрігері Николай Лунин салды. 1912 жылы поляк дәрігері Казимеж Функ сол кезге дейін жасалған тәжірибелер нәтижесін қорытындылап, ғылымға витамин терминін енгізді.
Николай Лунин
Казимеж Функ
Слайд 17
Жіктеу
(ерігіштігіне байланысты)
Суда еритіндер
(В, С, РР, Н және т.б.)
Майда
еритіндер
(А, D, Е, К және т.б.)
Жіктеу
(шығу тегіне байланысты)
Өсімдіктекті
(В, С
және т.б.)
Жануартекті
(А, D және т.б.)
A
C
D
PP
E
H
K
B1
B2
B3
B6
B12
B15
Слайд 18
Авитаминоз-витаминдердің адам ағзасында жетіспеуінен болатын ауру. Авитаминоз кезінде
зат алмасу бұзылады.Гиповитаминоз-әртүрлі физиологиялық жүйелердің қызметінің бұзылуына әкелетін витаминнің
жетіспеушілігі. Гипервитаминоз-витаминдерді шектен тыс көп мөлшерде пайдаланғанда ағзаның улануы.
Слайд 19
Бір күнде пайдаланатын
кенеулі заттар мөлшері.
Слайд 20
Витаминдердің сақталуына әсер етеді:
Тамақты пісіріп өңдеу әдісі
Сақталу
жағдайы
Сақталу ұзақтығы
Витаминдерді бұзады
Жоғары температура
Темір ыдыс-аяқ
Ұзақ сақталу
Слайд 22
І топ «Түйінді сөздер» стратегиясы
Берілген сөздер мен
сөз тіркестерінен мәтінді пайдаланып дәрумендер түрлеріне әңгіме құрастыру.
-Дәрумендер,
витамин, суда еритіндер, майда еритіндер, Н.И. Лунин, дәрумендер түрлері: А,В,С,Д, С,РР, В, В1,В2, В6, В12, авитаминоз, гиповитаминоз, гипервитаминоз, 180-200мг.
Дескриптор:
- дәрумендерге сипаттама береді;
- дәрумендерді жіктейді.
1.А-Г-1
2.В-А-2
Слайд 23
ІІ топ
«Суреттер сөйлейді» әдісі бойынша оқулықтағы мәтінді пайдаланып,
тамақ өнімдеріндегі дәрумендерді сақтау шараларын түсіндіреді.
Дескриптор:
-
азық-түлікте дәрумендердің сақталу жолын біледі;
- тез бұзылатын дәрумендерді ажыратады
Слайд 24
ІІІ топ
«Төрт сөйлем» әдісімен оқулықтағы мәтінді оқи
отырып дәрумендер жетіспеушілігін түсіндіреді.
Пікір.
Дәлел.
Мысал.
.
Қорытынды.
Дескриптор:
- ағзада дәрумендердің аз
немесе көп болуынан туындайтын ауруларды біледі;
- дәруменнен уланудың белгілерін ажыратады.
Слайд 25
Тақырып: Дәрумендер және олардың маңызы
Суда еритін және майда
еритін дәрумендер
Оқу мақсаты 8.1.2.5 Адам ағзасындағы дәрумендердің
маңыздылығын сипаттау
Бағалау
критерийі Білім алушы
• Дәрумендердің адам ағзасындағы маңызын
түсіндіреді
Ойлау дағдыларының деңгейі Білу және түсіну
Қолдану
Тапсырма
1.Дәрумендердің маңызын көрсетіңіз.
A) Зат алмасу бұзылады
B) Ағзаның улануына әкеп соғады
C) Аурулардың пайда болуын күшейтеді
D) Жұқпалы ауруларға қарсы тұруын жоғарлатады
2.Суда еритін дәруменді белгілеңіз.
A) D
B) E
C) C
D) A
3.Майда еритін дәруменді белгілеңіз.
A) А
B) В тобындағы дәрумендер
C) C
D) РР
4. Ағза үшін дәрумендердің маңызын сипаттаңыз.
________________________________________________________________________________
Дескриптор Білім алушы
- дәрумендердің маңызын анықтайды;
- дәрумендердің суда еритін түрін ажыратады;
- дәрумендердің майда еритін түрін ажыратады;
- дәрумендердің маңызын түсіндіреді.
Дәрумендер және олардың маңызы
Суда еритін және майда еритін дәрумендер
Оқу мақсаты 8.1.2.5 Адам ағзасындағы дәрумендердің маңыздылығын сипаттау
Бағалау критерийі Білім алушы• Дәрумендердің адам ағзасындағы маңызын түсіндіреді
Ойлау дағдыларының деңгейі Білу және түсіну Қолдану
Тапсырма
1.Дәрумендердің маңызын көрсетіңіз.
A) Зат алмасу бұзылады
B) Ағзаның улануына әкеп соғады
C) Аурулардың пайда болуын күшейтеді
D) Жұқпалы ауруларға қарсы тұруын жоғарлатады
2.Суда еритін дәруменді белгілеңіз.
A) D
B) E
C) C
D) A
3.Майда еритін дәруменді белгілеңіз.
A) А
B) В тобындағы дәрумендер
C) C
D) РР
4. Ағза үшін дәрумендердің маңызын сипаттаңыз.
Тіршілік етуге қажетті ерекше органикалық заттар.Екі топқа бөлінеді. Суда және майда ериді.Латын әрпінің бас әріптерімен белгілейді.
Дескриптор Білім алушы
- дәрумендердің маңызын анықтайды;
- дәрумендердің суда еритін түрін ажыратады;
- дәрумендердің майда еритін түрін ажыратады;
- дәрумендердің маңызын түсіндіреді.
Слайд 27
Витаминдердің
топтары мен түрлері
Витаминдердің түрлері. А витамині (ретинал),
Д витамині (кальциферол), Е витамині (токсоферол), К (филлохинон), С
витамині (аскорбин қышқылы), В1 витамині (рибофлавин), В6 витамині (пиридоксин), В12 (цианкобаламин), РР витамині (никотин қышқылы)
Слайд 28
Сәйкестендіру тесті
1.А
а. Тиамин
1.1-2мг
2.В б. Кальцеферол 2.1,5-2,5мг
3.С в. Токоферол 3.60-100мг
4.Д с. Никотин қышқылы 4.2,5/12,5мг
5.Е д.Аскорбин қышқылы 5.10-20мг
6.К г. Ретинол 6.0,2-0,3мг
7.РР е.Филлохинолл 7.15-20мг
Слайд 29
Сәйкестендіру тесті
1.А
а. Тиамин
1.1-2мг
2.В б. Кальцеферол 2.1,5-2,5мг
3.С в. Токоферол 3.60-100мг
4.Д с. Никотин қышқылы 4.2,5/12,5мг
5.Е д.Аскорбин қышқылы 5.10-20мг
6.К г. Ретинол 6.0,2-0,3мг
7.РР е.Филлохинолл 7.15-20мг
Слайд 30
1.А-Г-1
2.В-А-2
3.С-Д-3
4.Д-Б-4
5.Е-В-5
6.К-Е-6
7.РР-С-7
Слайд 31
VIII.Үйге тапсырма
Өзіндік жұмыс. «Кесте толтыру»
§14, оқу,
деңгейлік сұрақтарды орындау, ауызша тестке жауап беру, Реферат жазу.
