Презентация на тему Маятниктердің тербелістері (9 сынып)

және серіппелі маятниктердің тербелістерін зертей отырып, формулаларын есептер шығаруда

қолдана білуге және практикада қолдана алуға үйренеді.
Өзін-өзі, топтың жұмысын бағалауды, рефлексиялық қабылеттерін дамытуды үйренеді.

Жетістік критерийі

ауытқуын механикалық тербелiстер деп атайды
Механикада тербелістер дегеніміз бірдей уақыт

аралығында денелер қозғалысының дәл немесе шамамен қайталануы.

тербелмелі жүйе деп аталады.Осындай жүйелердің бірі серіппелі және математикалық

маятниктер.

толығымен қайталанып отыратын ең аз уақыт аралығы.



Тербеліс жиілігі- бірлік

уақыт ішіндегі тербелістер саны.
Тербеліс амплитудасы -дененің тепе-теңдік күйден ең үлкен ығысуы.

шарикке қандай күштер әрекет етеді?

Есепті жеңілдету үшін маятникті бір жазықтықта тербелтпей, жүк шеңбер

бойымен қозғалатындай етіп, оны конус сызуға мәжбүр етеміз.
Маятниктің айналу периоды оның тербеліс периодына тең болады. Тайн.=Ттер=Т.
Конустық маятниктің айналу периоды жүк сызатын шеңбердің ұзындығын сызықтық жылдамдыққа бөлгенге тең:

амплитуда аз болғанда, қорытқы күш шеңбердің ВС радиусы бойымен

бағытталады деп есептеуге болады. Бұл жағдайда қорытқы күш центрге тартқыш күшке тең:


ОВС және ВDE үшбұрыштарының ұқсастығынан:
ВЕ:ВD = СВ:ОС немесе Ғ:mg = R:l, бұдан

Ғ күшінің осы екі өрнегін теңестіре отырып алатынымыз:




Осыны Т периодтың өрнегіне қойып, мынаны аламыз:

тербелмелі жүйені серіппелі маятник деп атайды.
Егер серіппе х ұзындыққа

созылса немесе сығылса, онда денені тепе-теңдік күйіне қайтаратын Ғ күші туындайды. Ұзару шамасы азғантай болған кезде бұл күш серіппенің ұзаруына пропорционал болады, яғни Гук заңы бойынша:
Ньютонның 2-ші заңын пайдалансақ, дененің қозғалыс теңдеуін мына түрде жазуға болады:

Гармоникалық тербелістердің жиілігі 1с ішіндегі тербелістер санын көрсетсе, циклдік жиілік секундтағы тербелістер санына тең болады, яғни:

. Осы өрнекті қозғалыс теңдеуімен салыстыра отырып алатынымыз:


Бұдан . екенін ескерсек, серіппелі

маятниктің периоды мынаған тең болады:

тәжірибеде жер бетінің әр түрлі нүктелеріндегі еркін түсу үдеуін

дәл өлшеу үшін пайдаланылады. Мұндай құралдардың негізгі тетігі маят-
ник болғандықтан, оларды маятникті құралдар деп атайды. Жер бетінің
қажет аймағындағы еркін түсу үдеуін өлшеу үшін сол жерге маятникті
құралдарды орнатады да, маятниктің Т тербеліс периодын өлшейді.
Периодтың алынған мәні мен маятниктің белгілі ұзындығы бойынша сол
жердегі еркін түсу үдеуі есептеледі. Еркін түсу үдеуін есептеу нәтижелері
бойынша пайдалы қазба байлықтар қоры жатқан аймақты анықтауға болады.

«2»
4-6 балл «3»
7-9

балл «4»
10-11 балл «5»

22 - жаттығу
Есептер жинағы

№