Презентация на тему Проект Тайга кежии - тоорук презентация к уроку по окружающему миру (3 класс)

бышкан ойде
Хурен апаар тоорук.
Кирбик санай сайлыг
Кижи ону казыыр.
Узум, чигир

ышкаш,
Уруннери амданныг.

Диин, кээрген база
Дигии-биле дойлаар,
Таалап сайлап, уруннээр
Тайга кежии – тоорук.
Мария Кужугет

хайгаарап, сонуургап, торээн Тывавыстын бойдузун билип алырынга ооренир.
Ада-огбевистин амыдыралын

ооренири
Бойдустун байлаан унелеп билири.

ногаан, тайга черге унер унуш. Ине бурулери узун, чымчак

болур. Оон эн-не унелиг чемижи – тооруу.
Пошту кезип узуткаары хоруглуг.
Поштун бурузунде витаминнер хой, ынчангаш хан четпесте, цинга деп аарыгларга ажыглап турар.
Улус чустер, ревмотизм аарыгларынын уезинде чиннээринге, кеш аарыгларынга чаар (бурузун).

-
Сибирьде тооруктун сайын «ыяштын хлеви» деп турар. Тооруктун

сайынын иштин тооруктун уруну дээр. Ында кончуг ковей витаминнер бар болганындан ол кончуг эки чем болгаш эм болур.
Тооруктун урунунден далган ундуруп ап турар.
Пош тооруун конфета болгаш оске-даа чемнер кылырынга ажыглаар. Тооруктун чемижинде ус 60-70 хууну ээлеп турар. Оон узун чемге, саван кылырынга ажыглаар.
Тооруктун сайынын картындан спитр, ацетон, уксустуг кислота ундуруп алыр.
Тайгаларда хой болганындан кижилер шоодай-шоодайы-биле чыггаш, садып турар. Ол дээрге бойдус бистин азыракчывыс деп чувени коргузуп турары ол-дур.

ада-огбелеривистин бойдуска хамаарылгазы онзагай турган. Олар долгандыр турар бойдустун

байлаан кайы хамаанчок дегбес турган. Оларга харын чудуп, тейлеп тургаш, херек чуулдерни бойдустан ойлей дилеп ап чораан.
Ону кайыын билип болурул?

дилээри:
Эртен эрте туруп тейлээр
Эртинелиг тандым, оршээ!
Дангаар эртен туруп тейлээр
Дагылгалыг

тандым, оршээ!
Ыяш кезерде дилег:
Тос тандым, Долаан Бурганым!
Аргажоктан хереглээш,
Адап, сурап келдим.
Ачылыг эт кылырым ол,
Ажыы чок тургуспас мен.
Ортемчейнин бо ыяжын
Оршээп, хайырлап кор.
Тоолчургу чугаа
Тоорук сутту-даа, тарааны-даа солуп болур. Аш-чут уезинде чон тайгаже унуп, тооруктун сайын соктааш, шай суттеп ижип турган. Чамдык тайгаларда бала, согааштар ам-даа бар бооп турар.

байлак, ажык-дузалыг.
Кижи-биле бойдус хуннун-не аралажып, чугаалажып, бот-боттарынга хундуткелдиг чораан.
Тыва

чон унуштер дугайында тывызыктар, шулуктер, ырларны чогаадып турар.
Бистер база бойдусту камнап, чараш чанчылдарны сагып, дараазында салгалга ол хевээр дамчыдар ужурлуг бис.