Слайд 2
Мақсатым:
Ұйқы безі,бүйрек үсті безі,гипофиз және қалқанша
без жыныс бездері гормондарының жыныстық жетілуді реттеудегі рөлі туралы
білім беру
Слайд 3
“Сары жібек көйлегін
желбіретіп,
Жапырағын ағаштардың
селбіретіп
Слайд 4
“Бір қадам артқа”
Үй тапсырмасын
Сұрау
Слайд 5
“Білімдіге дүние жарық,
білімсіздің күні кәріп!”
(Тест сұрақтары)
Слайд 6
1.Қалқанша безі гормонының құрамындағы элемент
а) Натрий
ә) Йод
б)
Фтор
в) Бром
2.Адреналин бөлетін без
а) Бүйрекүсті безі
ә) Қалқанша без
б) Айырша
без
в) Сілекей безі
3.Бүйрекүсті безінің қыртыс қабатынан түзілетін гормон
а) Тимозин
ә) Глюкагон
б) Кортизон
в) Парат гормоны
4.Тағамның құрамындағы кальций мен фосфордың ішке тез сіңуіне әсер ететін қандай без?
а) Қалқанша без
ә) Айырша без
б) Гипофиз
в) Қалқанша маңы безі
5.Ішкі секреция бездерінің ауруларын зерттейтін ғылым
а) Экология
ә) Неврология
б) Эндокринология
в) Хирургия
Слайд 7
6.Ішкі секреция бездерінің қызметін реттейтін орталық
а) Гипофиз
ә) Гипоталамус
б)
Тимус
в) Нейроглия
7.Қай без ішкі секреция бездеріне жатпайды?
а) Гипофиз
ә)
Айырша без
б) Тері безі
в) Қалқанша без
8.Қан қысымын жоғарлатып ағзадан судың бөлінуіне тосқауыл болатын гормон
а) Тимозин
ә) Вазопрессин
б) Окситоцин
в) Тироксин
9.Орталық жүйке жүйесінің қозғыштығы артып,бұлшықеттердің сіресіп қалуы қандай гормонныңжетіспеуінен болады?
а) Тимозин
ә) Паратгормоны
б) Кортизон
в) Адреналин
10.Айырша без дененің қай бөлігінде орналасқан?
а) Кеңірдекте
ә) Көмейде
б) Мида
в) Бүйректе
Тест
жауаптары:
1. Ә
2. А
3. Б
4. В
5. Б
6. Ә
7. Б
8. А
9. Ә
10.А
10 – “5”
8-9 – “4”
5-7 – “3”
Білу
кезеңі:
“Ақылдассаң шешерсің,ақылдаспасаң кем көсерсің!”
Түсіну
кезеңі:
Мәтінмен жұмыс
Слайд 11
1. И. С. Тургеневтың “Живые мощи” әңгімесінде мынадай
аурудың белгілері суреттелген.
Басы солып қалған, бір түсті денесінің әр
жерінде қола түсті дақтар пайда болған, мұрыны жіңішкерген пышақтың қырындай, еріні көрінбейді – тек тісі ағарады, көзінің жүдеулігі байқалады. Тірі аруаққа ұқсайды.Қандай ауру туралы Тургенев суреттеген, бұл аурудың себебі неде?
Слайд 12
Жауабы:
Адиссон ауруы немесе қола ауру деп
аталады.
Бүйрекүсті безі сыртқы және ішкі қабаттан тұрады. Ішкі қабаты
адреналин гормонын бөледі, ал сыртқы қабатта гормондар көп болады. Соның бірі кортикоидтер. Кортикоидты гормон жетіспегенде адам Адиссон ауруына шалдығады. Тургеневтің “Тірі аруақтар” әңгімесінде суреттелген адам “қола аурумен ” ауырады.
Слайд 13
2. Дәрігер күнделігінен :
Қара суық күз күнінің 9 қарашасы.
Ауруханаға таңғы сағат тоғызда жас әскер ауыр күйде жеткізілді.Оқыс
ойламаған жерден 19 жастың ойынан 20-ның қырқасына шығар шағында Ғалымжан опат болар еді. Шұғыл түрде операция бөлмесіне жүгіріп бардым. Әріптестерім жас жігіттің өміріне араша түсуге ешқандай мүмкіндік жоқ дегенде, тұла бойым мұздап кетті. Кенет оның бір саусағы қимылдағанын байқадым.Ғалымжан «клиникалық өлімге» ұшыраған. Әдетте, мұндай өлім бес минутқа дейін болады, осы уақыт аралығында науқасты құтқарып қалмасаң, биологиялық өлімге ұласады. Тез арада жүрегіне екі рет «көңіл-күй» гормонын енгіздім. Ол тірі қалды.Оның өмірін сақтап қалуға бар күш-жігерімді салғаныма өзімді бақытты сезінемін.
Сұрақ: Дәрігер науқасқа қандай гормон екті және неліктен деп ойлайсыздар?
Слайд 14
Жауабы:
Адреналин гормоны, себебі ол жүректің соғуын жылдамдатады?
Слайд 15
3.
19 ғасырдың соңында неміс физиологтары Минковский және
Фон Меринг асқорыту жүйесінің қызметін талдаумен айналысты.
Эксперимент барысында иттің
ұйқы безі алынып тасталды. Бір күні, қызметші, ота жасалынған иттің кіші дәретіне шыбындардың көп үймелейтінін байқады. Физиологтарға бұл факт қызық әсер қалдырды.
Соңында физиологтар қандай шешімге келді, өз ойларыңды түсіндіріңдер?
Слайд 16
4 Мысалы: «Маша мен аю» мультфильмінде Машаның көзі
шектен тыс бақырайған, оған бақшаңкөз ауруы диагнозын қоюға болады
ма?.
Слайд 19
“Ой толғаныс”
Салмағыңызды білу не үшін керек?
(дене массасының индексін
табу керек.Ол үшін кг-мен есептелген салмағыңызды бойыңыздың квадратына бөлесіз.
Мысалы: бойы 170 см,салмағы 100 кг адамның ДМИ 34-ке тең)
Слайд 21
Мақалдың жалғасын тап
1.Аурудың жақсысы жоқ
Дәрінің ......................жоқ
2.Ауру батпаңдап кіріп,
.......................................
3.Денсаулықтың
қадірін.................................
4.Ауруын жасырған..............
5.Денсаулық............................
Слайд 22
6.Дауды елемеген төлейді
Ауруды ...............................
7.Айналдырған ауру алмай қоймас,
Бұлттанған.............................
8.Көзің ауырса
қолыңды тый,
Ішің .................................
Слайд 23
Сабақтан
қалмай,
сапалы да,
саналы
білім ал.
Үйге тапсырма
Жүйке
жүйесінің
маңызы