Презентация на тему по биологии на тему Денсаулықтың генетикалық негіздері

қалай аталады?
жыныспен тіркесіп тұқым қуалау
5. Цитогенетикалық

әдісті пайдаланып, тұңғыш рет қалыпты жағдайда адамның дене жасушаларында 22 жұп аутосомалар және бір жұп –жыныстық хромосомалар болатындығын анықтаған ғалымдар?
1956 ж. Дж.Тийо мен А.Леван.
6. Қандай әдістің көмегімен гендік мутациялар нәтижесінде пайда болған гендік ауруларды анықтайды?
биохимиялық
7. Тірі организмдерге тән тұқым қуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейтін ғылым?
генетика

8. Жынысты тіркесіп тұқым қуалауды кім ашты?
Т.Морган

9. Егіздер қандай топтарға бөлінеді?
біржұмыртқалық және екіжұмыртқалық

10. Адам генетикасының негізгі міндеті.
тұқым қуалайтын ауруларды дер кезінде анықтап, олардың
алдын алу және болашақ ұрпақта болдырмау шараларын
жүзеге асыру

11. Кездейсоқ пайда болған тұқым қуалайтын тұрақты өзгерістер.
мутация

12. Қандай әдістің көмегімен дене жасушасындағы хромосомалардың саны мен құрылысы зерттеледі?
цитогенетикалық әдіс

алу мен емдеу
Сабақтың тақырыбы:

қуалайтын кейбір аурулары туралы білімдерін тереңдету. Қосымша материалдарды пайдалануға

дағдыландыру.

Дамытушылық: Оқушылардың генетика негіздері бойынша білім қорларын дамыту,өз беттерінше ізденуін қалыптастыру және әрбір оқушының қызығушылығы мен қабілетін арттыру.

Тәрбиелік: Оқушылар арасында ұйымшылдықты және сыйластықты ояту. Тұлғалық ізгілік қасиеттерге баулу және ұқыптылық пен салауатты өмірге тәрбиелеу.

оларға диагноз қоюдың және емдеудің жолдарын зерттейді.
Мақсаты:
Тұқым қуалайтын ауруларды

анықтау;
Оларды емдеу;
Олардың алдын алу жұмыстарымен айналысу.

тең ажырамауы нәтижесінде жыныстық хромосомасында ауытқу болады.
2.Зиготаның бөлінуі кезінде

митоздық бөлінудің дұрыс жүрмеуінен аутосомалар санында, құрылысында өзгерістер байқалады.

Гендік аурулар:
Қант диабеті
Фенилкетонурия

беті дөңгелек, көздері қысыңқы , әрі бір-біріне жақын орналасқан

және кішкентай аузы үнемі жартылай ашық жүреді. Бұл ауру 21-ші хромосоманың екеу емес, үшеу болатындығына байланысты . Сонда ондай баланың барлық жасушаларында 46 хромосоманың орнына 47 хромосома болады.

жыныс бездері дұрыс жетілмейді, ақылы кем болады және аяқ-

қолы шамадан тыс ұзын, денесіне сәйкес келмейді. Бұл аурудың болу себебі жыныстық хромосомаға бір Х-тың артық қосылуына байланысты. Ауру адамның хромосомаларының жалпы диплоидты жиынтығы-47, жыныс хромосомасы- ХХҮ дүниежүзілік санақ бойынша 1000 ер баланың екеуі осы аурумен ауыратындығы анықталды.

баяулайды, сондықтан бедеу болады, әрі бойы тапал келеді.Ақыл-есі кем,

ашуланшақ, жұмысқа қабілеттілігі төмен болады. Аурудың хромосомаларының диплоидты жиынтығы -45, жыныс хромосомасы біреу-ХО. Дүниежүзілік санақ бойынша 1000 қыздың төртеуі осы аурумен ауыратындығы дәлелденді. Жүргізілген зерттеулердің нәтижесінде бұл екі аурудың да гаметалардың даму барысында жыныстық хромосомалардың дұрыс ажырамауына байланысты болатындығы анықталды.

байланысты әйелдер арасында трисомия ауруы кездеседі. Жыныс хромосомасы –ХХХ,

ал жалпы хромосомалардың саны-47. Ауруды “алып әйел” деп атайды.

арасындағы кездесу жиілігі 1:1 25 жастағы әйелдерде- 1/1400 30 жастағы әйелдерде-1/1000 35

жастағы әйелдерде-1/350 42 жастағы әйелдерде-1/60 49 жастағы әйелдерде-1/12

нуклеотидтер ретінің, мөлшерінің өзгеруінен пайда болатын ауруларды айтады.

бөледі.
Аутосомалы-доминаттық тұқым қуалау типінде белгілер аутосомда орналасады, жынысқа тәуелсіз,

ұрпақ сайын көрінеді. Мұндай ауруларға:

алмаушылық

әкесінің тек ұлына ғана беріліп отырады. Мысалы, құлақ қалқаншасының

жүнді болуы- гипертрихоз, гипертрихоздың гені Y хромосомамен тіркесіп тұқым қуалайды. Ер бала Y хромосоманы тек әкесінен алады, сондықтан ол ген балаға толық беріледі.

орналасады. Ата-анасында білінбей, ұрпағында көрінеді. Мұндай ауруларға:

Альбинизм, реңсіздік (лат.

albus — ақ) — организмнің өзіне тән түсінің жоғалуы. Альбинизм — рецессивті генге байланысты тұқым қуалайтын белгі. Бұл ген гомозигота кезінде меланин, хлорофилл пигменттері синтезін тежейді. Адамдар мен жануарлардың түрге тән сыртқы пигментациясы іштен туа қалыптаспай көзі, қасы, шашы, түгі, терісі т. б. өзгелерден ерекше түске боялады.

тапсырма

Шершевский-Тернер
2. Жыныстық хромосомасы ХУУ болып келетін ауру қалай

аталады?
Алып еркек
3. ll топтағы қан қай топтарға донор бола алады?
ІІ және ІV топқа
4.Дүние жүзіндегі санақ бойынша 1000 ер адамның қаншауы Клайнфельтер ауруымен ауыратындығы анықталған?
Екеуі

т.б.
2.Жыныстық хромосомасы ХХХ болатын ауру қалай аталады?
Алып әйел
3.IV топтағы

қанды қандай топтарға құюға болады?
Тек IV топқа
4.Дүние жүзіндегі санақ бойынша 1000 қыздың қаншасы Шершевский-Тернер ауруымен ауырғаны дәлелденген
Төртеуі

қаны ІV топқа жатады. Балаларының қан топтарын анықтаңыз.
Жауабы:

2-і II топ, 2-і IV топ
II-топ
2. Қан тобы І топтағы қыз, қан тобы ІІІ жігітке тұрмысқы шығады. Олардың балаларының қан топтары қандай болады?
Жауабы: III топ болады

С.45,ХО Д.47,ХХУ Е.47,ХУУ
2.Бүкіл жүниежүзілік

статистика бойынша дүниеге келіп жатқан сәбилердің қанша пайызы ауру болып туылады?
А.3-5 В.7-8 С.10-12 Д.23-25 Е.50-55
3.Қант диабеті ауруы қай гормон жетіспегенде пайда болады?
А.тироксин В.өсу С.инсулин Д.паратгормон Е.адреналин
4.Жыныстық жағынан кеш жетіледі,бедеу,ақыл-есі кем болады.Қай аурудың белгісі?
А.фенилкетонурия В.Шерешевский-Тернер С.Даун
Д.Клайнфельтер Е.Эдвардс
5.Даун синдромында нешінші хромосома мутацияға ұшыраған?
А.9 В.13 С.21 Д.23 Е.Дұрысы жоқ

диабеті В.Фенилкетонурия С.Брахидактилия
Д.Альбинизм

Е.Гемофилия
7.Шерешевский-Тернер синдромының кариотипі
А.45,ХО В.47,ХХУ С.45,УО Д.47,ХУУ Е.Дұрысы жоқ
8.ІІ қан тобының формуласы қандай?
А.JоJо В.JаJо С.JаJв Д. Jв Jв Е. Jв J о
9.Резус-факторды ашқан ғалым
А.Бэтсон В.Иогансен С.Ландштейнер Д.Мендель Е.Мечников
10.Адамда қанша жұп аутосома бар? А.21 В.22 С.23 Д.24 Е.25

8.Д 9.С 10.В

ұрпақтары кемтар болатын некелерді болдырмау туралы ғылым.

“Евгеника” грекше “evenes”-

жақсы тұқым

анықтау әдістерінің бірі.
Диагнозын анықтау керек.
Ұрпақты анықтау.
Ауруды жазбаша түрде қорытындылау.