Презентация на тему Sedi̇m yüksekli̇ği̇ne yaklaşim

hızı)
Birçok hastalıkta tanıya yardımcı bir inceleme yöntemi olan eritrosit

sedimantasyon hızı(ESH), oldukça yaygın kullanılan, basit ucuz ve kısa zamanda sonuç alınan,ancak duyarlılığı (sensitivite) ve özgünlüğü (spesifisitesi) düşük bir kan testidir.

olduğundan,kanın standart bir tüp içerisinde bekletilmesi durumunda,yerçekimi etkisiyle eritrositler

tüpün alt kısmına doğru inerken,plazma üst kısma doğru yükselir.

Eritrositlerin yüzeyi negatif yüklü (zeta potansiyel) olduğundan,komşu hücreler birbirlerini iterler ve normal koşullarda, aralarındaki boşluk belirli bir seviyenin altına inmez.

düşürdüğünden plazma protein konsantrasyonu ve plazmadaki bazı protein miktarları

sedimantasyon hızını etkiler.özellikle fibrinojen gibi fibriler proteinlerin ve pentamerik bir protein olan IgM’nin eritrosit sedimantasyon hızını artırıcı etkisi daha belirgindir.

olan akut iltihabi reaksiyonların yanısıra immunglobulinlerde poliklonal artışa sebep

olan kronik iltihabi hastalıklar ve monoklonal artışa yol açan gammopatiler eritrosit sedimantasyon hızını belirgin derecede artırır.

reaktanlarının ve fibrinojenin konsantrasyonu artar.ancak bu proteinlerin artışı zaman

gerektirdiğinden, eritrosit sedimantasyon hızının artmaya başlaması için en azından 24 saat gerekir.Aynı durum iyileşme süresi için de geçerlidir.iltihabi cevabın tamamlanmasından sonra eritrosit sedimantasyon hızının yarıya inme süresi 96-144 saat arasında değiştiği bildirilmekte.

de en çok kullanılan ve bizim de tercih ettiğimiz

yöntem Westergren metodudur. Bu yönteme göre referans değerler;
50 yaşın altındaki erkeklerde 15, kadınlarda 20,
50-85 yaş arası erkeklerde 20, kadınlarda 30
85 yaşüzeri erkeklerde 30, kadınlarda 42 mm/saat olarak belirlenmiştir.

ve diğer akut faz reaktanlarını artıran durumlar

-enfeksiyonlar
-iltihap (kollojen doku hast)
-maligniteler
-gebelik
-kalp yetmezliği
-son dönem böbrek hastalığı
İleri yaş
Anemi
Eritrosit anormallikleri(makrositoz)
Teknik faktörler

Aşırı lökositoz
Polisitemi
Eritrosit anormallikleri
-sferositoz
-akantositoz
-mikrositoz
Protein anormallikleri
-hipofibrinojenemi
-hipogammaglobulinemi
-disproteinemiler(hipervizikozite)
Teknik faktörler

Sedimentasyon hızını artıran faktörler

Sedimentasyon hızını azaltan faktörler

kan hücrelerinin daha çabuk bir şekilde çökmesini sağlar.
Makrositozda yüzey/hacim

oranı daha düşük olduğundan eritrositlerin çöküşü daha hızlı gerçekleşir.
Eritrositlerin şeklini bozan sferositoz, akantositoz,mikrositoza sebep olan durumlarda eritrosit sedimentasyon hızı yavaşlar.
Polistemilerde,lökosit sayısında aşırı derercede artışa sebep olan kronik lenfositik lösemide hücre yoğunluğundaki artış sedimentasyon hızını azaltır.

Bu dönemdeki eritrosit sedimentasyon hızının yüksek olmasının nedeninin fibrinojen

konsantrasyonundaki artışla ilişkili olduğu düşünülmekte.

Eritrosit sedimentasyon hızı kadınlarda erkeklere göre daha yüksek bulunur. Bunun sebebi androjenler olarak gösterilmektedir.

Her iki cinsiyette de ESH değerleri yaş arttıkça oldukça zayıf bir korelasyonla artar.

olmayan kişilerde tarama amaçlı kullanılmaz. Daha çok klinik bulgu

ya da hikayesi olanlarda:
1. Hastalık olup olmadığını ortaya çıkarmak
2. Tanı konmuş hastalıkta, hastalığın seyrini belirlemek
3. Tedaviye cevabı belirlemek amacıyla kullanılır.

hastalıkta, infeksiyonlarda ve bağ dokusu hastalıklarında normal sınırlar içerisinde

bulunabilir. Özellikle karaciğer ve böbrek kaynaklı solid organ tümörlerinde artmış bulunurken akut infeksiyonlardan akut viral hepatitte ESH normal sınırlar içindedir. O nedenle ESH’nin normal sınırlarda bulunması hastalık olmadığı bilgisini vermez. 

bir yaklaşım değildir. Çok nadiren tek başına ESH yüksekliği

asemptomatik kişilerde gizli bir neoplastik hastalığın bilgisini verebilir.

B belirtileri (gece terlemesi, kilo kaybı, ateş) olmayan hastalarda

ESH artışı kötü prognozu gösterir. Yine Hodgkin lenfomada ESH hastalık aktivitesi takibinde yani nüks hakkında bilgi verici belirteç olarak kullanılır. Metastaz yapmamış böbrek hücreli karsinomda tanı sırasında ESH artması kötü prognoz göstergesidir. ESH artmış bulunan konjestif kalp yetersizliği olan hastalarda hemodinamik ve klinik düzelme daha iyi olmaktadır.

ve temporal arterit ya da kollagenozlarda hastalık aktivitesi hakkında

bilgi verici olabilir. Dolayısı ile tedavi sonlandırılmasında klinik değerlendirme ile birlikte olmak üzere yardımcı test olarak kullanılır.

Neoplastik hastalıklarda ESH: ESH’nin artmış bulunduğu semptomatik hastalarda neoplastik hastalık saptanma olasılığı yüksektir.

romatika veya dev hücreli arterit hastalığında kullanılmaya devam edilmektedir.

Romatoid artrit gibi bazı romatizmal hastalıklarda veya Hodgkin hastalığında yada tüberküloz ve osteomyelit gibi infeksiyonlarda ESR hastanın klinik takibinde de kullanılabilmektedir

Özel durumlarda infeksiyonun taranmasında (ortopedik cerrahi, pelvik inflamatuvar hastalık gibi) istenebilir.

ESR kesinlikle asemptomatik hastalarda sistemik hastalık veya maligniteyi ekarte etmek için kullanılmamalıdır.

metastatik hastalık lehinedir. Yani sadece solid tümörlerde, o da

tümörün varlığı değil yaygınlığı konusunda bir fikir verebilir.

Yaşlı hastalarda müphem yakınmaların varlığında fizik muayene bir şey vermediğinde ciddi hastalık varlığı açısından incelerken yol gösterici olarak kullanılabilir.

nedenler sıklık sırasına gore;

-enfeksiyon hastalıkları
-habis tumorler
- bobrek

hastalıkları
-enflamatuvar hastalıklar

(verem, akciğer absesi, zaturre)
jenito-uriner enfeksiyonlar ve

yumuşlak doku enfeksiyonları,

habis hastalıklar (akciğer, over, prostat tümorleri, Waldenstrom makroglobulinemisi, Kaposi sarkomu),

böbrek hastalıkları (kronik böbrek yetersizliği, nefrotik sendrom)

enflamatuvar hastalıkları (romatoid artrit, akut pankreatit,vaskulit ve alkolik hepatit)

aşağıdaki durumlar ve artefakt olasılıkları ekarte edilmelidir

Hastanın yaşı veya

cinsiyeti; ileri yaşlarda veya bayanlarda ESR yüksek bulunabilir
Fizyolojik dönemler; bayan hastalarda menstruasyon dönemi
Eritrosit sayısı, anemi varlığında ESR normalden yüksek bulunabilir (tersi de doğru)
Eritrosit boyutu, mikrositoz varlığında ESR normalden yüksek bulunabilir (tersi de doğru)
Eritrosit şekli, morfolojik bozuklukların varlığında rulo formasyonu engelleneceğinden ESR normalden düşük bulunabilir.

diabetes mellitus, son dönem böbrek yetmezliğinde ESR inflamasyon olmadan

da yüksek bulunabilir.
Teknik uygunsuzluk; tüpün eğik tutulması ve ısıtılmış olması ESR’yi arttırabilir  Uygunsuz antikoagülasyon; yetersiz antikoagülasyon örnekteki fibrinojeni tüketerek ESR’nin düşük çıkmasına neden olabilir.

midir? Kişinin yakınması olmasa bile ayrıntılı olarak sorgulama, sistemlerin

gözden geçirilmesi ve muayene yapılmalıdır.

2. Sedimentasyon yüksekliği ne süreden beri bulunmaktadır? Eski incelemeleri gözden geçirilerek süresi belirlenmeli ve bu arada giderek artıp artmadığı not edilmelidir.

3. Tarama incelemeleri nasıldır? Bunlar arasında tam kan sayımı, kan kimyası, tam idrar, CRP sayılabilir

4. Eşlik eden diğer akut faz yanıtları mevcut mudur? Özellikle CRP yüksekliği ve lökositozun eşlik edip etmediği irdelenmelidir.

5. Protein elektroforezinde hangi protein bandında artış bulunmaktadır? ESR yüksekliğinin gama globulinler veya diğer proteinlerin artışına bağlı olup olmadığı gösterilmelidir.

artışının poliklonal veya monoklonal olup olmadığına bakılmalı, gerekirse tek

tek immünglobulinler (IgG, IgM, IgA) istenmelidir.

7. Bu incelemeler ile anlamlı bazı bulguların varlığı gösterildiğinde veya ESR’nin 100mm/saat’in üzerinde bulunduğu olgularda aşağıdaki tetkikler istenebilir

ANA (antinükleer antikor) RF İdrarda Bence-Jones proteini veya immün elektroforez Gaitada gizli kan (birkaç kez) Teleradyogram EKG Batın ultrasonografisi

8. Bu gibi durumlarda iç hastalıkları veya romatoloji konsültasyonu da istenmelidir.
9. Herhangi bir hastalık saptanamadığında ESR yüksekliği bulunan hastalar aylık kontrollere çağırılmalıdır. ESR’de giderek artış görülmesi daha ciddi bir inceleme gerektirmelidir.

hastalarda istenmesinin fazla anlamı yoktur.
2. Açıklanamayan semptomları veya genel

durumunda bozulma görülen olgularda iltihabi, neoplastik veya infeksiyöz bir hastalık düşünülüyor ise fizik muayene yol gösterici değil ise hastanın incelenmesinde dikkate alınabilir.
3. Dev hücreli arterit, polimyaljiya romatika, iltihabi artritler ve bazı infeksiyonlarda aktiviteyi izlemede kullanılabilir.
4. Hangi nedenler istenirse istenilsin normal çıkması sistemik hastalık varlığını ekarte ettirmez.