Презентация на тему Линза. Линзада кескін алу тақырыбына презентация

сәуле жолдары, линзада кескін алу туралы , линза түрлері,линзаларда

кездесетін кемшіліктер туралы білімдерін толықтырып ,меңгерту.
Дамыту:Оқушылардың ой-өрісін, ойлау қабілетін жетілдіру. Пәнге деген қызығушылығын арттыру.
Тәрбиелілік: Жауапкершілікке,ұқыптылыққа тәрбиелеу.

?
2 .Жарықтың шағылу заңы.
3. Шағылудың қандай түрлерін білесіңдер ?
4.Қандай

айна жазық айна деп аталады?
5.Жазық айнаның формуласы.
6. Жазық айна қандай кескін береді ?
7. Сфералық айнада кескін алуға көмектесетін негізгі сәулелерді атаңдар.
8. Айнаның ұлғайтуы дегенді қалай түсінесіңдер ?
9. Жазық және сфералық айналардың,тегіс беттердің тұрмыста қолданылатын жерлерін атаңдар.

мөлдір дене
шашыратқыш
жинағыш

қисықтық центрлері, R1 мен R2 –сфералық беттердің қисықтық радиустары.

Линзаны жасайтын сфералық беттердің қисықтық центрлері арқылы өтетін түзуді линзаның бас оптикалық осі деп атайды. Линзаның бас оптикалық осінің бойында ,линзалар центрінде жатқан О нүктесін линзаның бас оптикалық центрі деп атайды. Оптикалық центр арқылы өткен сәулелер сынбайды, яғни таралу бағытын өзгертпейді. Оптикалық центр арқылы өтетін ,бірақ қисықтық центрлері арқылы өтпейтін түзулер KL қосымша осьтер деп аталады. Бас оптикалық осьтің линза беттерімен қилысатын А және В нүктелері линзаның төбелерін , ал линза төбелерінің арақашықтығы линзаның қалыңдығын береді. Егер линзаның қалыңдығы сфералық беттердің қисықтық радиусымен шамалас болса, онда оны қалың линза,ал әлдеқайда кіші болса,жұқа линза деп атайды.Линза беттерінің түріне қарай линзалар дөңес(жазық дөес,екіжақты дөңес және ойыс-дөңес) және ойыс (жазық ойыс,екіжақты ойыс және дөңес-ойыс) болып бөлінеді.Егер жинағыш линзаның бас оптикалық осіне параллель жарық сәулелерін түсірсек,олар бір нүктеде ,линзаның бас F фокусында жиналады.Бұл нүкте бас оптикалық осінде жатады.Линзаның екі жағында орналасқан екі бас фокусы бар.

– жарық шығарып тұрған нүкте. S1 – нүктенің кескіні,

SA - түскен сәуле, AS1 - линза арқылы өткен сәуле, F - линзаның бас фокусы, BF - линзаның фокальдік жазықтығы, О - линзаның оптикалық центрі, ОВ - линзаның қосымша осі,В нүктесі- линзаның қосымша фокусы.Нәрседен линзаның оптикалық центріне дейінгі SO қашықтықты d әріпімен, линзаның оптикалық центрінен кескініне дейінгі OS1 қашықтықты f әрпімен, линзаның фокустық арақашықтығы OF -ты F әрпімен белгілейді.

Бұл формула жұқа линзаның формуласы деп аталады.

үшін линзаның оптикалық күші деп аталатын физикалық шама енгізіледі.

Оны D әрпімен белгілейді.линзаның оптикалық күші деп бас фокус арақашықтығына кері шаманы айтады:линзаның оптикалық күшінің физикалық мағынасы жарық сәулелерінің линзадан өткендегі сыну дәрежесін сипаттаудан тұрады: немесе

Линзаның оптикалық күші диоптриямен өлшенеді: 1дптр= 1 м-1.

пайдаланады.
1. Бас оптикалық оське параллель сәулелер линзадан сынғаннан кейін

оның фокусы арқылы өтеді.
2.Линзаның оптикалық центрі арқылы өтетін сәуле сынбайды.
3. Линзаның бас фокусы арқылы өтетін сәуле линзадан сынғаннан кейін бас оптикалық оське параллель өтеді.

береді.Линзаның сызықтық ұлғайтуы деп кескінің сызықтық шамасының нәрсенің сызықтық

шамасына қатынасымен анықталатын шаманы айтады :

мұндағы d –нәрседен линзаға дейінгі,ал f- линзадан кескінге дейінгі қашықтық.
Шашыратқыш линзадағы нәрсенің кескінін тұрғызсақ, ол әрқашан кішірейген және тура (төікерілмеген)жорамал кескін болады.Ал жинағыш линза заттың қай жерде орналасқанына байланысты нақты, жорамал,үлкейген кішірейген кескіндер бере алады.

–жалпақ

шоғын қолданғанда линзада бір фокустың орнына бірнеше фокустың

пайда болуы. Сфералық аберрацияны жою үшін арнайы линзалар ,дифрагма және линзалар жүйесі қолданылады.

хроматтық аберрация дегеніміз – линзалар жарық сәулелерін фокусқа жинағанда түске боялған дақтардың пайда болуы.Хроматтық аберрацияны арнайы линзалар жүйелерінің көмегімен түзетеді.

астигматизм – линзаның ұзын және көлденең өлшемдеріне ,яғни линзаның қисықтығына тәуелді болатын ақау. Егер дөңгелек линзалар қолдансақ, онда астигматизм жойылады.

дисторсия (лат.distorsio - қисаю) дегеніміз- кескіннің қисаюы.Бұл қисаю көру аймағы шегінде линзаның көлденең ұлғаюының бірдей болмауынан туады.

Линзаның қандай түрлерін білесіңдер?
2.Шашыратқыш линзаны жинағыш линзадан қалай ажыратады

?Оларды ажыратудың бірін ұсыныңдар.
3. Линзаның оптикалық центрі,фокусы дегеніміз не ? Линзаның қандай осі бас оптикалық ось,қосымша ось деп аталады ?
4. Жинағыш линзаның фокусын тәжірбе жүзінде қалай анықтауға болады?Шашыратқыш линзаның ше?
5.Жинағыш линзаның фокусы қандай ?Шашыратқыш линзанікі ше ?
6. Қандай жазықтық фокустық жазықтық деп аталады ?
7. Қандай кескін нақты,жорамал деп аталады ?
8.Жұқа линзаның формуласы.
9. Линзаның оптикалық күші дегеніміз не ?
10. Линзаның сызықтық ұлғайтуы деген не ? “ Линзаның ұлғайтуы 0,25 –ке тең ” деген сөзді қалай түсінесіңдер ?

Д) D=1/F, Е) D=H/h 2.Линзадан 15 см қашықтықтағы нәрсенің

шын кескіні одан 30 см қашықтықта пайда болса,жинағыш линзаның фокус аралығы А.0,5м,В.10м,С.0,1м, Д.2м ,Е.1м
3. Жұқа линза формуласы А.1/Ғ=1/2d+1/f , В)1/Ғ=1/f+1/d, С)1/Ғ=1/2f+1/d ,Д)D=1/F,Г=H/h
4.Линзаның бас фокусы арқылы түскен сәуле А.сынбай өтіп кетеді, В.сынғаннан кейін линзаның жарық түсетін жағындағы фокусында қиылысады,С.сынғаннан кейін бас оптикалық оске параллель кетеді,Е.сынғаннан кейін бас фокус арқылы өтеді 5.Судың,шынының,алмастың ауамен салыстырғандағы сәйкес сыну көрсеткіштері 1,33;1,5;2,42.Ауаға шығу кездегі толық шағылудың шекті бұрышы ең үлкен мәнге ие болатын зат А.бәрінде бірдей,В.шыныды,С.суда,Д.алмас пен шыныда ,Е.алмаста

беру.
§ 4.11. № 4.11.11.есепті шығару.