Слайд 2
JAK POWSTAŁY STANY ZJEDNOCZONE?
Слайд 3
Historia Stanów Zjednoczonych Ameryki jako państwa rozpoczęła się
z końcem XVIII wieku, gdy narastał opór lokalnych, napływowych
mieszkańców 13 kolonii wobec rządów angielskich, egzekwowanych w imieniu króla, z uciążliwym opodatkowaniem, ale bez jakiejkolwiek reprezentacji kolonii w Anglii.
Od XVI wieku trwał okres wzmożonej kolonizacji i rozwoju osadnictwa, zwłaszcza angielskiego, na terenach Ameryki Północnej. Koniec wieku XVIII przyniósł konflikt kolonistów ze swymi kontynentalnymi zwierzchnikami. W roku 1776, wraz z uchwaleniem Deklaracji Niepodległości powołano do życia nowy twór państwowy: Stany Zjednoczone Ameryki. Już w momencie swego powstania jego istnienie było zagrożone, lecz udało się je obronić drogą powstania zbrojnego.
Слайд 4
Stany Zjednoczone są państwem federalnym, w którym podmiotami federacji są stany. W
kraju tym obowiązuje jako najwyższy akt prawny konstytucja z 1787 roku,
będąca najstarszą spisaną konstytucją na świecie. Ustanawia ona klasyczny trójpodział władz, w których to jednak najszersze uprawnienia posiada prezydent (chociaż poszczególne instytucje władzy blokują się i ograniczają nawzajem, co ma zapobiec próbom zagarnięcia całej władzy przez jeden organ).
Слайд 6
Konstytucja Stanów Zjednoczonych Ameryki pochodzi z 17 września 1787 roku,
kiedy to została uchwalona przez Konwencję Konstytucyjną w Filadelfii. Później
została ratyfikowana przez specjalne konwencje we wszystkich stanach. Weszła w życie 4 marca 1789.
Слайд 7
Konstytucja USA składa się z:
Wstępu – określa zasady państwa
opartego na idei suwerenności ludu.
Слайд 8
Siedmiu artykułów:
art. I – mówiący o władzy ustawodawczej
Kongresu,
art. II – władza wykonawcza prezydenta,
art. III – określający pozycję sądów
federalnych,
art. IV – ustalający model relacji pomiędzy władzą federalną a stanami,
art. V – określa sposoby zmiany konstytucji,
art. VI – przedstawia system pisanych źródeł prawa, zaliczając do najwyższego prawa konstytucję i zgodne z nią ustawy oraz wszystkie traktaty zawierane z innymi państwami,
art. VII – zawiera uregulowania dotyczące wejścia w życie konstytucji (po ratyfikacji przez co najmniej 9 stanów).
Слайд 9
27 poprawek – za najważniejsze uważa się pierwsze dziesięć
poprawek, tzw. Deklarację Praw w których zawarto podstawowe prawa obywateli
USA.
Слайд 12
Rozwój federalizmu dzielimy na trzy okresy:
do połowy XIX
w. obowiązywała formuła tzw. formalizmu dualistycznego – traktowano jako oddzielne, różne
i niezależne uprawnienia rządu federalnego i stanów
w XX w. pojawia się tzw. federalizm kooperatywny – stany i rząd centralny nawzajem dopełniają się, realizując wspólne cele.
reforma Reagana, kontynuowana także przez Busha – likwidacja 25% subsydiów federalnych, ograniczanie liczby programów pomocy dla stanów itd.
Слайд 13
PREZYDENT
Ustrój polityczny w USA określa się jako system
prezydencki, ponieważ w porównaniu z europejskim modelem parlamentarno-gabinetowym, rola
prezydenta jest nieporównanie większa. Według konstytucji, prezydent jest równorzędnym z Kongresem przedstawicielem narodu.
Prezydent posiada prawo weta trzech rodzajów:
regularne – odmowa podpisania ustawy, która może być odrzucona większością 2/3 głosów Kongresu (co zdarza się bardzo rzadko),
tzw. kieszonkowe – w sytuacji gdy projekt ustawy trafia do podpisu w ciągu ostatnich 10 dni sesji Kongresu, prezydent może nie zająć stanowiska wobec tego projektu, co nie pozwala na wejście ustawy w życie,
nieformalne – prezydent nie wydaje aktów wykonawczych do ustawy.
Слайд 14
KONGRES
Kongres USA jest bikameralny, tzn. składa się z
dwóch izb:
Izba Reprezentantów – członkowie pochodzący z okręgów wyborczych, na
które podzielone są stany,
Senat – członkowie pochodzący z poszczególnych stanów.
Kompetencje Kongresu można podzielić na kilka rodzajów: ustrojodawcze (znaczna rola w procesie zmiany konstytucji), ustawodawcze(uchwalanie ustaw), kreacyjne (w pewnych sytuacjach wybór prezydenta i wiceprezydenta), sądownicze i śledcze, kontrolne.
Слайд 15
Izba Reprezentantów składa się ze 435 członków wybieranych
na kadencję trwającą 2 lata. Członkowie tej izby reprezentują
grupy wyborców zamieszkujące okręgi wyborcze, na które podzielone są stany. Z reguły zasiadający w Izbie Reprezentantów są specjalistami zajmującymi się wąskimi dziedzinami. Posiedzeniom Izby Reprezentantów przewodniczy speaker, który jest także przewodniczącym większości partyjnej. Zajmuje się on podejmowaniem decyzji o przebiegu obrad i przekazuje ustawy właściwym komisjom. Reprezentuje także izbę na zewnątrz.
Слайд 16
SENAT
Złożony jest ze 100 członków, których kadencja
wynosi 6 lat, z tym, że co 2 lata
wymieniana jest 1/3 składu izby. Senatorowie reprezentują stany. Z reguły zasiadający w Senacie są osobami wyspecjalizowanymi w szerokich zagadnieniach.
Слайд 17
WŁADZA SĄDOWNICZA
Sędziowie amerykańscy, według zapisów konstytucyjnych są niezawiśli
i pełnią swe funkcje bezterminowo, nawet dożywotnio. Do usunięcia
sędziego może dojść tylko w drodze impeachmentu. Sądy tworzy Kongres, który określa ich właściwości i organizację, a także wynagrodzenie sędziów. Natomiast sędziów sądów federalnych mianuje prezydent, jeżeli stanowisko opróżni się w wyniku rezygnacji lub śmierci.
W Stanach Zjednoczonych obowiązuje system prawa precedensowego. Sąd sam ustanawia normę prawną, w przypadku gdy brakuje podstaw w prawie pisanym do rozstrzygnięcia danej sprawy. Powstaje w ten sposób precedens, który staje się podstawą rozstrzygnięcia w przyszłości takich samych bądź bardzo podobnych spraw.