Презентация на тему по родной литературе на тему Калоты Хазби

Йæ сабибонтæ арвыста ам, йæ цахъхъæнтау цыди уæлыгæс, хосдзаутæн

уыди дондзау. Бинонтæ 20-æм азты ралыгъдысты быдырмæ, æрбынат кодтой Къостайы хъæуы. Ам лæппу каст фæци скъола æмæ бацыд рабфакмæ. 1938 азы сси Калачы паддзахадон университеты студент, ахуыр кодта уырыссаг æвзаг æмæ литературæйы факультеты. Иу семестры фæстæ раивта Цæгат Ирыстоны пединститутмæ. Фæстаг курсы студент уыд, афтæмæй 1941 азы августы ацыди хæстмæ. Афæдзы бæрц ахуыр кодта Сталинграды облæсты Камышины танкистты скъолайы. Райста кæстæр лейтенанты цин. 1942 азы октябрæй фæстæмæ уыд хæцæг æфсады.

Хазби у лирик æмæ йæ уацмысты нæй фæдисон хъæртæ,

бæгънæг лодзунгтæ. Советон поэзи цадæггай, «цауты æддаг фарс цы жанртæ æвдыстой, уыдонæй æмæ сюжетон æмдзæвгæтæй раздæхт сыгъдæг лирикон æмдзæвгæмæ… Хæст нæ поэзийы бауагъта лирикон уддзæф, фæарфдæр ис йæ эмоцион зæлынад, арбаввахсдæр æй кодта адæм æмæ йæ хъайтармæ». Уыцы миниуджытæ Хазбийы лирикæйы хицон уыдысты суанг йæ райдайæнæй.

традицион, æвдисы фæлтæрты иудзинад, нывæфтыд кæны, нæ зæххыл хъайтарон

æмæ патриотон фæтк кæй хæлы, уыцы хъуыды. Традицион у «Фæстаг салам» дæр. Фæлæ ам хæстон энтузиазм ис лиризмы дарæсы. Иугæр хæст цæуы, уæд патриоты амонд ис карз тохы, «нæй йын фæсвæндагмæ здæхæн». Амондыл хъæуы тох кæнын, уымæ гæсгæ поэт зæгъы: «Æз лæгæй лæджыхъæд домын, Хорзы агурын æмбалæн». Ахæм у йæ эпикон зондахаст.

мæлæтхæссæг, советон адæмы хæст та у «тох цард æмæ

рæстдзинадыл». «Мæлæт æмæ хъаймæт балымæн сты уыцы цъаммæрттимæ, – фыссы Хазби. – Сар йæ сæр кæны, чи фæтаса, йæ хотых чи аппара, лидзæг чи фæуа, уымæн.
Хазби фыста, зæгъгæ, «будущее за стихотворениями в прозе». Фæд-фæдыл æвзæрдысты прозæйæ фыст æмдзæвгæтæ «Карз хæст райдыдта», «Залиаг калм», «Хорзæй баззай, Ир» æмæ æндæртæ. Уыдон сты аив, нывджын, æнкъарæнджын, арф æвдисынц патриоты зæрдæйы уаг, йæ уарзт, йæ рухс бæллицтæ.

стыр аивады бæрзæндмæ. «Хорзæй баззай, Ир» уыд ног поэтикон

фæзынд. Лирикон алæмæт у æлвæст æмдзæвгæ «Æз мæ цард нæ нымайын æвгъауыл». Аст рæнхъы нывæфтыд æрцыд поэт-патриоты уавæр, йæ хъысмæт, йæ цард æмæ йæ тохы нысан. Йæ алы ныхас дæр у ныфс æмæ лæгдзинады æвдисæн. Ам хæст нæма ис, фæлæ дзы ис хæстоны уавæр:
Æз, ныфсхаст цæргæс, мæ базыртæ ысцагътон
Æмæ тымыгъмæ æнхъæлмæгæс лæууын.

уый у нæртон традици, Хазби йын дæтты трагедион зæлынад.

Хазби сисы бынтон ног мотив – зæххы темæ. Йæ фыццаг хæстон æмдзæвгæйы æрхæндæгæй зæгъы: «Æллæх, цæй тæригъæд у зæхх!», фашисттæ цы зæххыл цæуынц, уый. Æмдзæвгæ «Куы сæтты тымыгъ даргъ бæлæсты» у нывты поэзи, æвдисы хæсты æвирхъау фæстиуджытæ. Зæххы рыст æмæ хъыгтæ сты æгæрон, æмæ поэт тыхсы:
Кæй бон уыдзæни, кæ, нæ фæстæ
Зæххы зæрдæйы маст ныффыссын.

арфдæр. «Уæ нæ зæхх, æз дæу тыххæй хæцын!» –

дзуры хæстон поэт (Зымæг… Иу хъæмпын хæдзар – фысым»). Уыцы мотив Хазби систа мифон æмвæзадмæ. Гея æмæ Атей – мад æмæ фырт, сæ иудзинад сси антикон миф. Æмбисондаг сси В.Соколовы стих «Его зарыли в шар земной». Хазби уыцы темæ иртасы арфдæр, уæрæхдæр.
Æз кæуын… Æрзоныг кодтон зæххыл
Æмæ йын йæ риуæн пъа кæнын.
Ма хъæрз, зæхх, мæ уд фæрыст дæ мастæй!

кæны сыгъдæгдæр æмæ растдæр, уарзын ын кæны цард æмæ

адæмы». Цардбæллон адæймаг мæлæты раз кæй ис, уый нын æргом кæны царды трагизм, фæлæ уыимæ Хазбийы æмдзæвгæтæн арф кæны сæ лирикон æууæлтæ.

æмдзæвгæты. Уыдоны ис арф мидис, уыдон сты нывджын, нывтæ

сты æнæнхъæлæджы фæзындтæ. Арæх дзы алы хуызты æмбæлы дыууæ фæлгонцы – туг æмæ хур, мæлæт æмæ царды символтæ. «Худы туджы 'ртæхты хуры тын» – уый пейзажы хай нæу, метафорæйæн ис символон ахаст, æвдисы цард, рухс æмæ сæрибары уæлахиз.

цард æмæ сæрибары сæраппонд, хъахъхъæдтой Зæхх æмæ дунейы цивилизаци.

Сæ хæст уыд рæстаг, сæ нысан – рухс, æмæ цыдысты уæлахизмæ. Хæсты цæхæрæй рацыдысты æхсыстæй, сыгъдæгзæрдæйæ, ныфсхастæй. Уый уыд историон æнтыст æмæ æвдыст æрцыди ирон литературæйы. Ирон аив ныхас йæ хуыздæр æнтыстыты нывæфтыд кодта адæмы намысон æмæ психологон уавæр.