Атмосфера- Жердің ауа қабығы. Атмосфераның төменгі шекарасы жер беті болып табылады. Оның төменгі қабаты азот, оттегі мен сирек кездесетін көміртегінен, аргоннан, сутегіден, гелийден тағы басқа газдардан тұрады. Бұған су буы да араласады. Атмосфера түсінің көк болып
Слайд 5
Атмосфера- Жердің ауа қабығы. Атмосфераның төменгі шекарасы жер
беті болып табылады. Оның төменгі қабаты азот, оттегі мен
сирек кездесетін көміртегінен, аргоннан, сутегіден, гелийден тағы басқа газдардан тұрады. Бұған су буы да араласады. Атмосфера түсінің көк болып келуі газ молекулаларының жарық сәуле шашуына байланысты. Жоғарылаған сайын атмосфера бірте-бірте сирей береді, қысымы төмендеп, оның құрылысы да өзгереді.
Слайд 8
Тропосфера Ауаның жер бетіне жақын ең тығыз шоғырланған қабаты.
12 км биіктікке дейінгі атмосфераның төменгі қабаты. Тропосфера -
бүкіл ауаның 4\5 бөлігі. Тропосферада бұлт, жауын-шашын, жел және тағы басқа құбылыстар орын алып отырады. Тропосфераның жоғарғы шекарасы географиялық ендіктер мен жыл мезгілдері бойынша әртүрлі биіктікте орналасуы мүмкін. Орташа есеппен тропосфера полюстер үстінде 9 км-ге, қоңыржай ендіктерде 10—12 км-ге, ал экватор үстінде 15—17 км-ге дейін созылады.
Слайд 10
Тропосфераның үстінен 80 км-ге дейінгі биіктікте орналасқан
атмосфера қабаты. Бұл қабат бүкіл атмосфера салмағының 20%-ын құрайды.
Мұнда күннің ультрафиолетті сәулеленуін күшті сіңіретін озон қабатының болуына байланысты жоғарыдан келетін температураның төмендеуі тоқталады. 30 км биіктік шамасына дейін температура өзгермей 50° шамасында сақталып тұрады, ал одан әрі қарай биіктікте біртіндеп жоғарылай отырып, 60 км биіктікке барғанда тіпті 75°-қа дейін артады. Статосферада су буы және бұлт атаулы мүлдем дерлік болмайды.
Стратосфера
Слайд 11
Стратосферада озон қабаты түзіледі. Озон оттегінің Күн радиациясының
қысқа толқынды ультракүлгін бөлшектерін сіңіруінен пайда болады. Озон мөлшерінің
көп болуы көктем айларына, азаюы күз айларына сәйкес келеді. Озон қабатының жер бетіндегі тіршілік үшін маңызы зор. Ультракүлгін сәулелерді жер бетіне жеткізбей, сәулеленудің алдын алады. Оның зардабы мутация өзгерістермен байланысты.
Слайд 17
Атмосфераны зерттеу. Атмосфераның төменгі қабаттарына адамдар ерте кезден-ақ
бақылау жүргізу арқылы зерттей білген. XIX ғасырдың бас кезінде
ауа қабатын аэростаттардың көмегімен зерттеген, сол кезеңдерде атмосфера қабаттары туралы шар-зонд мәліметтер бере бастаған. Ал кейінірек радиозонд атмосфераның биік қабаттарын да (35-40 км) зерттеді. Қазіргі кезде Жердің жасанды серіктерінің көмегімен жан-жақты толық зерттеулер жүргізілуде.
Слайд 18
Зонд шар (Шар-зонд) ауа қабатын (атмосфераны) зерттейтін аспап.
Ол сутек толтырылған резеңке шардан тұрады. Оған ауаның қысымын,
температурасы мен ылғалдылығын жазып отыратын метеорограф бекітіледі. Белгілі бір биіктікте шар жарылып, метеорограф парашютпен жерге түседі. Зонд шартың көтерілу биіктігі — 40 км-гe дейін. Егер оған өз көрсеткіштерін автоматты түрде хабарлап отыратын радиәаспап ілінген болса, мұндай құрал радиозонд деп аталады.