Слайд 2
Тақырыбы:
Қазақстанның XVI-XVII ғасырлардағы мәдениеті
Слайд 3
Сабақтың мақсаты:
Білімділік:
Қазақстанның ХVI – XVII ғасырлардағы мәдениеті, киімкешегі, ұлттық тағамдар,
ауыз әдебиеті, ислам діні туралы білімдерін арттыру.
Дамытушылық: Жаңа мәлімет беру. Оқушылардың пәнге қызығушылығын арттыру, өз бетімен жұмыс жасауға дағдыландыру, ойлау, іскерлік қабілеттерін дамыту.
Тәрбиелік: Оқушы санасына туған халқына деген құрмет пен мақтаныш сезімін ояту, ұлттық рух енгізу, тіл мен дін мәдениет мұрасын, тарихын құрметтеуге тәрбиелеу.
Слайд 4
Жоспар
Ұйымдастыру. Мәдениеттің жалпы сипаттамасы
Үй жұмысын тексеру. Шаруашылық. Көш.
Қалалардың жағдайы. Қолөнер.
Материалдық мәдениет. Киімкешегі. Ұлттық тағамдар
Рухани мәдениет. Қазақ
халқының ауыз мәдениеті. Тіл және жазу. Қазақ халқының жыл мезгілдерін бақылау. Қазақ жерінде ислам дінінің нығаюы. Жерлеу дәстүрі.
Тарихи сынақ хат.
Слайд 8
Мәдениеттің жалпы сипаттамасы
XVI-XVII ғасырлардағы қазақ халқының мәдениеті жерімізде
өмір сүріп, қазақ ұлтын құрған рулар мен тайпалар мәдениетінің
заңды жалғасы.
Қазақ халқының мәдениеті-өзіндік сипаты бар дәстүрлі мәдениет.
Қазақ халқының қалыптасуына байланысты оның өзіне тән материалдық және рухани мәдениеті де жетіліп отырды.
Слайд 9
Мәдениет
Материалдық мәдениет
Қазақ халқының киім-кешегі
Ұлттық тағамдар
Рухани мәдениет
Қазақ халқының ауыз
әдебиеті
Тіл және жазу
Қазақ халқының жыл мезгілдерін бақылауы
Ислам діні
Жерлеу дәстүрі
Слайд 10
Үйлердің түрлері
Үйкүйме Жылы үй
Кәдімгі
киіз үй
Слайд 17
Ағаштан жасалған ыдыс – аяқ түрлері
Зергерлік бұйымдар.
Зергер адам – зерлі адам .
3.
Ер тоқым.
Слайд 18
Тарихи сынақ хат
Мәдениет түрлері: ____________ мәдениет және
________ мәдениет.
Халық арасына кең тараған ертегілер:
______________
__________________________________________________
________________________ т.б.
Елін қорғаған ер бейнесі көркем тілмен кестеленетін дастандар: ______________________________________
________________________________________________
____________т.б.
Қазақтың ауыз әдебиеті ғашықтық дастандарға ____
________________________________________________
___________________________т.б. жатады.
Слайд 19
Тарихи сынақ хат
Мәдениет түрлері: материалдық мәдениет және
рухани мәдениет.
Халық арасына кең тараған ертегілер:
“Ертөстік”, “Құламерген”, “Алтын сақа”, “Аламан мен Жоламан”, “Асан Қайғы”, “Қарамерген” т.б.
Елін қорғаған ер бейнесі көркем тілмен кестеленетін дастандар: “Ер Тарғын”, “Ер Сайын”, “Қамбар”, “Алпамыс”, “Ер Қосай”, “Төрехан”, “Телағыс”, “Құбағұл” т.б.
Қазақтың ауыз әдебиеті ғашықтық дастандарға “Қозы көрпешБаян сұлу”, “АйманШолпан”, “Қыз Жібек”, “Күлшеқыз”, “Мақпалқыз” т.б. жатады.
Слайд 24
Ұлттық тағамдар
Ет (қазы, шұжық). Етті сүрледі, кептірді, ыстады.
Етті майға қуырып, қуырдақ пісірген.
Балық аулады. Көршілес ұлттардан қабылданған
бірқатар тағам түрлері де болды.
Сүт (айран, қаймақ, май, құрт, ірімшік) қымыз, шұбат сусын және тағам ретінде пайдаланды.
Бидай, күріш, арпа, тары, жүгері, сұлу өнімдерінен түрлі ас даярлады. Бауырсақ, шелпек, палау, кеспе көже, жент, сөк, қатырма пісірді.
Слайд 26
Тіл және жазу
Қазақ халқының рухани мәдениетінің басты бір
саласы. Тіл ғылымын зерттеушілердің айтуына қарағанда, “Едіге”, “Ер Сайын”
жырлары қазақ халқының арасына алшындар арқылы, “Ер Көкше”, “Базар батыр” поэмалары керейлер тілінде тараса, “Талас ескерткіштері” дулатүйсін тілінде, ал “Наһжи әл Фарадис” кердері тілінде, “Кодекс куманикус” қыпшақ тілінде жазылып тарапты. Осылардың ішінде басты рөл атқарғаны “көне қыпшақ тілі” (көне қазақ тілі) болды. XV-XVII ғасырлардаАлтын Орда дәуірінде көне қыпшақ тілі ресми әдеби тіл ретінде қолданылды.
Слайд 27
XVI-XVII ғасырларда қазақ тілінде тарихи шығармалар жазыла бастады.
Жазба әдебиет мұрасы “Жами аттауарих” (шежірелер жинағы) атты кітаптың
авторы Қадырғали Жалайыри еді. Бұл кітап XVIXVII ғасырлардың тарихи шежіресі, әдебиет пен тіл ескерткіші, әрі Ораз Мұхаммедтің даңқын жырлаған туынды. Кітап араб әліпбиімен жазылған.
