Презентация на тему Analiza I interpretacja wiersza - etapy

napisania eseju interpretacyjnego
- znajomości teorii liryki
- zadanie wymagające wyobraźni,

oczytania, swego rodzaju wrażliwości na język poetycki

do empatii, a zatem do wczucia się w to,

co przeżywa podmiot liryczny (czyli "ja" liryczne)
- wymaga prawidłowego rozwinięcie tematu
- wymaga też swego rodzaju "wiedzy technicznej", a zatem umiejętności zidentyfikowania typu opisywanego wiersza, środków stylistycznych, jakich użył autor itp.

techniczna" wiersza

tytuł (możemy w nim odnaleźć informację o gatunku wiersza,

jego adresacie, temacie). Zwróć uwagę na to, jaką formę ma tytuł (zdania orzekającego, pytającego, rozkazującego?)

MOTTO – zastanów się wiersz posiada motto (jak np. w balladzie Adama Mickiewicza "Romantyczność"), jaka jest jego rola?

autor? (np. hymn, fraszka, bajka, elegia, sonet, pieśń, psalm,

oda, tren, limeryk a może jest to gatunek synkretyczny? np. ballada, powieść poetycka, sielanka) - pamiętaj, że Informację o gatunku wiersza często możemy odnaleźć już w jego tytule, np. "Elegia o ... [chłopcu polskim]", "Oda do młodości", "Pieśń o spustoszeniu Podola", "Psalmy przyszłości". - zwróć uwagę na czas powstania tekstu, gdyż w niektórych epokach poeci preferowali określone gatunki - jeśli masz do zinterpretowania wiersz poety antycznego, może to być np. oda, tren, elegia, anakreontyk. Twórcy barokowi zaś upodobali sobie sonet, romantyczni - gatunki synkretyczne.

wierszu. Nie zawsze w utożsamiany jest z autorem jest

to bardzo częsty błąd popełniany jest przy interpretacji np. w "Trenach" - tam podmiotem lirycznym jest Jan - takie imię pojawia się w utworze, a nie Jan Kochanowski, jak to się zwykle przyjmuje.

w wierszu, może to być:
- jedna, konkretna osoba (jak

w utworze C.K. Norwida "Do obywatela Johna Brown"),
tzw. adresat uogólniony (np. strudzony gość we fraszce Jana Kochanowskiego "Na lipę"),
grupa osób (np. krytycy literaccy w wierszu Juliana Tuwima "Do krytyków"),
pokolenie (np. w wierszu Adama Asnyka "Do młodych").
przedmiot czy pojęcie abstrakcyjne (miłość, śmierć itp.
w każdej strofie wiersza adresatem może być ktoś inny, tak jest np. w wierszu pt. "Lament Świętokrzyski„ (bolejąca Matka Boska zwraca się m.in. do anioła Gabriela, innych matek, Jezusa)

czy składa się ze zwrotek, jeśli tak, to ilu? -

jaka jest liczba wersów w strofie?
- jaki jest system wersyfikacji w wierszu? - z ilu sylab składa się każdy wers, czy występuje średniówka? - czy występują rymy? Jakie? Jaki jest ich układ? - jaka jest struktura wiersza - regularna, nieregularna? Czy utwór dzieli się na wyraźne części? Zwróć uwagę na zupełnie nowatorskie formy wiersza, jakie pojawiają się np. u futurystów. - czy występuje refren?

a nie innych środków?

realistyczny (będziemy tu mieli zatem do czynienia ze stosowaniem

antycznej zasady mimesis, czyli naśladowania rzeczywistości w sztuce),
- autor może opisywać rzeczywistość w sposób czy fantastyczny (autor wprowadza do świata przedstawionego elementy, których nie odnajdziemy w realnym świecie, np. postacie – krasnale, wróżki itp.)
- autor może opisywać rzeczywistość w sposób symboliczny, ekspresjonistyczny, impresjonistyczny itp.

poety mają wpływ na całą jego twórczość (np. doświadczenia

wojny i okupacji na twórczość poetów należących do tzw. pokolenia Kolumbów)

najczęściej odzwierciedla się w tematyce utworu i jego kompozycji.
Na

przykład we wczesnych wierszach Skamandrytów (choć nie mieli oni wspólnego programu poetyckiego) podmiotem lirycznym jest najczęściej tzw. zwykły człowiek, mieszkaniec miasta ("poetyka codzienności"); Skamandryci wprowadzali też do języka swych wierszy elementy mowy potocznej (np. gwary ulicznej); w swej poezji głosili pochwałę życia (tzw. witalizm i aktywizm).

znane grupy poetyckie to: Skamander, Żagary, futuryści, dadaiści, Awangarda Krakowska

czym jest wiersz? Jeśli pojawia się pomysł - stawiamy

tzw. HIPOTEZĘ INTERPRETACYJNĄ i staramy się odnaleźć te elementy, które ją potwierdzą.
PAMIĘTAJ , że w toku rozważań może się jednak okazać, że temat wiersza jest inny, niż zakładaliśmy na początku.

nie powstaje w próżni; jego autor ma przecież jakiś

światopogląd, często wypływający z dominujących w danej epoce nurtów filozoficznych;
HISTORIA – pamiętaj, że niebagatelną rolę pełni również historia, zwłaszcza tej jej momenty, które dostarczają wszystkim, a zatem także poetom, wielu silnych przeżyć (wojny, odzyskanie niepodległości itp.).
KONTEKSTY FILOZOFICZNE I HISTORYCZNE - pamiętaj, że mają bardzo często wpływ na wybór tematu, np. w średniowieczu bardzo popularny był motyw tańca śmierci (danse macabre), w baroku - przemijania (vanitas), w romantyzmie - motyw pielgrzyma, w Młodej Polsce - motyw nieuchronnego upadku cywilizacji (przypomnij sobie poezję dekadencką i wpływ, jaki wywarła na nią filozofia Schopenhauera).

do innych dzieł poprzez mniej lub bardziej czytelne aluzje,

cytaty, odwołania. Na przykład w aluzji literackiej poeta z rozmysłem nawiązuje do innego dzieła. Czyni to w sposób mniej lub bardziej bezpośredni, licząc na spostrzegawczość czytelnika, jego znajomość literatury. np. Za sprawą:
Tytułu (K. Iłłakowiczówna "Opowieść małżonki św. Aleksego" to nawiązanie do średniowiecznej "Legendy o św. Aleksym" )
Motta
Formy wiersza
Nazewnictwo
Tematyka
Przywołanie konkretnych utworów w wierszu
Nawiązanie do stylu i poetyki wiersza
Wiersz jako : parafraza, pastisz, trawestacja (przeróbka np.. Poemat heroikomiczny)

ma wartość uniwersalną, czy wręcz przeciwnie.
Dajemy tym samym

odpowiedź na pytanie, po co właściwie taki wiersz powstał - by uczyć, bawić, wzruszać, nawoływać do walki (np. poezja tyrtejska)?