Құқықтық реттеуге жататын қатынастар Құқықтық реттеудің әдістері Құқықтық реттеудің
түрлері
Слайд 3
Құқықтық реттеудің пәні – «құқық нені реттейді?» деген
сұраққа жауап берсе, әдіс – «қалай реттейді» деген сұраққа
жауап іздейді. Егер құқықтық реттеудің пәні материалдық критерия болса, әдіс – формальді – заңи болып табылады.
Слайд 4
Құқықтық реттеудің әдіс – біртекті қоғамдық қатынастарды құқықтық
реттеуде қолданылатын заңи құралдардың жиынтығы.
Слайд 5
Құқықтық реттеуге жататын тек мына қатынастар: адамның
еркімен пайда болып, олардың санасымен тексеріледі (бірақ психологиялық ауыру
адамның тәртібі емес); маңыздылығы тек жеке адамға ғана емес, адамдардың бірігуіне, солай айтылатын полецейлік мемлекетке тән); нақтылы қатынасушылардың арасында қалыптасады, бірақ әлеуметтік құбылыстарға емес, себебі оған тек ықпал етуге мүмкіндік бар, бірақ реттеуге мүмкіндік жоқ (демографиялық, миграциондық процестер) мысалы, құқықпен реттелуі мүмкін (бірақ достық, махаббат қатынастары емес көбінде, тұрмыс, демалыс әрекеттері); мемлекетке бағынышты және есеп беруші, яғни олар үшін құрылғандарды, мемлекеттік билік ұйғарымдар оның мәжбүрлеу күшін қолданумен кепілденген.
Слайд 6
Құқықтық реттеу тәсілдері диспозитивтік тәсіл – тәуелсіздігімен және жақтардың
теңдігімен сипатталады, қарым-қатынастың сипаты мен ерекшеліктерін өздері шешеді, ол
негізінен жеке-құқықтық қатынастарды, яғни жекеленген азаматтар мен олардың ұйғарымдарын қатынастарын реттегенде көрінеді. («Все, что прямо не запрещено законами – дозволено» не «не запрещенное законом дозволено»); императивтік тәсіл – құқықтық қатынастарға қаты-сушылардың ирархиясына (көнелгеніне) негізделеді бір жағын (биліктік) әр уақытта мемлекет көрсетеді, өз органдарының не лауазымды адамдар түрлерімен, ал екінші жағын (бағыныштылық) – азаматтар және олардың ұйымдары көрсетеді; бұл әдіс ұйғарымды орындау үшін, тыйым салуға, міндеттілік пен мемлекеттік мәжбүрлеу шарасын қолдану мүддесін көрсетіп қорқытуға негізделген («Все что не разрешено законом – запрещено»).