Слайд 2
Сабақтың мақсаты: І.Жансүгіров өмірі мен шығармашылығынан қысқаша
мәлімет беру, өлеңнің мазмұнын меңгерту
Міндеттері:
1. Өлеңнің ой-түйінін жан-жақты аша
отырып, шығарманың идеясына көз жеткізу.
2. Әдебиет теориясынан түсінік беру.
3. Шығармашылыққа баулу, халық өнері туралы, ана тілі туралы оқушылардың өз ойын ашық айтып, өзіндік көзқарасын қалыптастыруына ықпал ету.
Слайд 3
Қайталау – оқу анасы
“ Топтастыру”
І топ:
Сәкен Сейфуллин
ІІ топ:
Бейімбет Майлин
ІІІ топ: Ілияс Жансүгіров
Слайд 5
І топ
1. Ақын жастарға қандай тілек
айтады?
2. Ақын келешектен не күтеді?
Слайд 7
Әңгіме қалай басталады?
Ауыл балаларының айтуынша молда қандай
адам?
Портрет дегеніміз не? Молданың портретін сипаттап айт.
Түйебайдың сабаққа
қалай екенін жазушы қалай береді? Кішкентай Түйебай сабаққа барған алғашқы күннен-ақ молданың қаһарына ілікті. Неге оны жек көреді. Не себепті?
Түйебайдың осындай бір кешігіп қалған кездегі молданың қатыгездігін жазушы қалай суреттейді?
Түйебай қандай шешімге келді?
Әрі қарай Түйебайдың тағдыры қалай өрбиді?
Молдадан зәбір көру тек Түйебайдың басында болды ма?
Жазушы Осы іңгімесі арқылы не айтқысы келді?
Слайд 8
«Мен өзім тауда туып, тасында өстім»
Слайд 9
(1894-1938)
Олар өмірдегі өрнекті өнегелерімен халық жүрегінде мәңгі
сақталды
Слайд 11
Ілияс Жансүгіров (1894-1938)
“Ілияс Жансүгіровтің ірі поэмалары – “Дала”,”Күйші”,
“Құлагер”. Осы үш поэма тұсында қазақтың Абайдан кейінгі поэзиясы
аса биік ірі сана табады”.
М.Әуезов
Слайд 12
«Анам тілі» өлеңі
Өлеңнен түсініксіз сөздерді теру. Мағынасын
ашу
Бағасы алтын анам тілі – қымбат
Бағаланған балаң
түрі - есейген
Маңымды танығанмын - білгенмін
Тәттілік - қадірлілік
Апкәусар – мөлдір де дәмді су деген мағынада
Слайд 13
Ақын өз ана тілін қалай
бағалайды?
Слайд 14
Тілден биік асқан тау, тілден асқан байлық жоқ,
тілден терең теңіз жоқ.
Ғ.Мүсірепов.
Өз тілін сезбеген бала - ана сүтін татпаған жетіммен тең.
Б.Момыщұлы
Слайд 16
“ДОМБЫРА”
1. Домбыра үні
2.
Әуез
3. Қарқын
4. Күй суреті
Слайд 17
Әдеби теориялық ұғымдар
Градация, дамыту - алдыңғы сөзден соңғы
сөзді, алдыңғы ойдан соңғы ойды, алдыңғы құбылыстан соңғы құбылысты
асыра, асқақтата түсу.
Градация
Түйдектету Баяулату
Слайд 18
«Домбыра» өлеңінде осы екі түрі де бар.
Домбыра,
сенде мін бар ма?
Мінсіз болсаң тіл бар ма?
Тіл жоқ
деуге бола ма?
Тілден анық үн барда.
Домбыраның күші мол
Көмейінде күй барда?
( Түйдектеу бағытында жазылған )
Слайд 19
Келді жақын сең қағысқан,
Үн шыққандай жолбарыстан
Тұншыққандай
Өлді арыстан
Ат шапқандай
Жер
қайысқан.
( Баяулату сарынымен жазылған )
Слайд 20
Теңеу, эпитетті табу
Теңеу: тұншыққандай, ат шапқандай, қамыстай, дыбыстай,
жарыстай, дауыстай, барыстай.
Эпитет: қоңыр жел, адақтаған күй,
ыңыранған домбыра.
Слайд 21
Домбыра жайлы қалам тербеген ақындар
1. Бір ішегінде биіктік
бар, бір ішегінде тереңдік.
Ол мылқауды сөйлетеді, жылатады кереңді .
Қадір Мырзалиев
2. Домбырам, қоңыр қазым, аққуымсың!
Арманым, мұңым, сырым, шаттығымсың!
3. ... Бабамнан қалған мұрам сен болмасаң,
Өнердің не екенін де білмес едім
Мұқағали Мақатаев
Слайд 22
4. Бақыт жайлы толғанам көп,
Менің бағым –
домбыра.
Қалам ұстай білмесем –
қайғырмас ем,
ал, бірақ
домбыра ұстай білмесем,
күйдің
мәнін, сүйсінбесем, әрі ұғып,
өлер едім, жүрегім
қасіреттен жарылып !
Слайд 26
Олар тіл үшін жанын,
малын құрбан етті
Алаштың
асыл азаматтары
