Слайд 2
Тақырыбы:
Ағзаның ішкі ортасы.
Қанның құрамы мен қасиеттері
Орындаған:
1.Жамбыл ауданы Ақтерек орта мектебінің
биология пәні мұғалімі Алмасбекова Нуршакуль Кыдырбековна
Ағзаның ішкі ортасы. Қанның
құрамы мен қасиеттері
мақсаттары:
1.Білімділік оҚУШЫЛАРҒА АҒЗАНЫҢ ІШКІ ОРТАСЫ ТУРАЛЫ ТОЛЫҚ МАҒЛҰМАТ АЛУ ;ҚАННЫҢ ҚҰРАМЫН, ҚЫЗМЕТІН БІЛУ
2.Дамытушылық тАРАУ БОЙЫНША АЛҒАН БІЛІМ, БІЛІК ДАҒДЫЛАРЫН , МЕДИЦИНАЛЫҚ КӨЗҚАРАСЫН ДАМЫТУ.
3.Тәрбиелік: оҚУШЫЛАРДЫ ҰЙЫМШЫЛДЫҚҚА, ӨЗАРА САБАҚТАСТЫҚҚА , ГИГИЕНАҒА, ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУҒА ТӘРБИЕЛЕУ;
сАБАҚТЫҢ ТҮРІ: ЛЕКЦИЯ
сАБАҚТЫН ӘДІСІ: «иНТЕРАКТИВТІ МОДУЛЬДЫ ОҚЫТУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ»
кӨРНЕКІ - ҚҰРАЛДАР:эЛЕКТРОНДЫ ОҚУЛЫҚ, «аCTIVSTUDIO»
БАҒДАРЛАМАСЫ БОЙЫНША ФЛИПЧАРТ, КЕСТЕЛЕР, ТІРЕК СЫЗБАЛАР.
Оқушы нені білу керек:
1.Ағзаның ішкі ортасын және оның маңызын білу;
2.Қанның құрамын, құрылыс ерекшеліктерін;
3.Лейкоциттердің құрылысын , қызметін, маңызын білу;
4. Тромбоциттердің құрылысын , қызметін, маңызын білу;
5. Эритроциттердің құрылысын , қызметін, маңызын білу;
6.Қан топтарын білу; Резус фактор;
7.Иммунитет түрлерін; Қан аурулары; ЖИТС дерті;
Оқушы нені меңгеруі керек:
1. Ағзаның ішкі ортасындағы сұйықтықтарды ажырата білу;
2.Қанның атқаратын қызметтерін талдай білу;
3.Қан жасушаларының атқаратын қызметтеріне , құрылысына байланысты ажырата білу;
4.Лимфа айналымын және оның маңызын айта білу;
5.Қанның төрт тобын ажыратып, донор- рецепиент сәйкестігін білу;
6.Вакцинацияның маңызын; Қан ауруларының алдын алуын білу.
7.Ғалымдардың ашқан еңбектерін білу.
Негізгі ұғымдар:
Эритроцит, лейкоцит, тромбоцит; Плазма, лимфа; Гомеостаз;Гемоглобин, Оксимемоглобин, Карбоксигемоглобин; Фагоциттер; Фагоцитоз, Фагоцитоз теориясы, И.И. Мечников. Агглютинация; Қан тобы. , Рецепиент , донор, резус фактор. Иммунитет, антиденелер,туа біткен иммунитет, енжар иммунитет, белсенді иммунитет. Емдік қан сарысуы.
Слайд 5
VII бөлім. Ағзаның
ішкі ортасы. Қанның құрамы мен қасиеттері (7сағат)
Слайд 6
Кіріспе бөлімі
Лекция №1
1- сабақ
Слайд 7
Ағзаның ішкі ортасы
қан
жасушааралық,
ұлпааралық сұйықтық
лимфа
Слайд 8
Қанның атқаратын маңызды қызметтері
қорғаныш
тасымалдау
гомеостаз
жылу реттеу
гуморальдық
Слайд 9
Қан сарысуы-55%
Су -90%
Тұздар-NaCl 9%-дық
Глюкоза - 0,12%
Майлар - 0,8%
Нәруыз
– 7-8%
Глобулиндер- қорғаушы
Фибриноген-ұйытушы
Қан жасушалары -45% арнаулы элементтер
Сұйық қан ұлпа
– ҚАН - 5литр дене массасының 6-8%
Слайд 10
Қан жасушалары
Эритроциттер- 1мм қанда 4,5-5 млн. Ең
ірі жасуша , екі жағы ойық дискі. Ядросы жоқ
Құрамында гемоглобин нәруыз бар- Fe 120-140г қызыл түсті газ тасымалдайды
Лейкоциттер-1 мм қанда 6-8 мың.Ядросы бар, амеба тәрізді, қозғалады.
Бактерияларды жояды.
Тромбоциттер –
1 мм қанда 250-400 мың өте ұсақ , ядросы жоқ
Қанқатпа тұзеді.
Слайд 13
Зертханалық жұмыс №8
Тақырыбы: Адам қанымен бақа қанын
салыстыру
Кұрал жабдықтары:микроскоп, микропрепараттар
Жұмыс барысы:көру,салыстыру,суретін салу,
қорытынды шығару
Қорытынды шығарады:
Адам қаны оттегіне қаныққан
Бақа қаны аралас.
Слайд 14
Кіріспе бөлімі
Лекция №2
2-сабақ
Слайд 15
жарақаттану=тромбоциттердің бүлінуі
Фибриноген
Фибрин-қанқатпа жасушалары (ұйыған қан)
Фибрин-ерімейтін нәруыз
Антигемофильдік фактор+Ca
Қанқатпа
түзу сызбанұсқасы
Слайд 16
Қанның түзілуі
Қан түзетін мұшелер:
Сүйектің қызыл кемігі
Тимус
Көкбауыр
бадамшалар
соқырішек
Жетілу орны
, жинақталуы
Қан жасушаларының
бұзылуы:
Бауыр
Көкбауыр
Тимус
Лимфа түйіндері
Қанның жинақталуы:
Көкбауыр 0,3литр
Өкпе 0,5 -1,2литр
Бауыр 0,5литр
Тері
1литр
Слайд 17
Иммунитет
табиғи
жасанды
Туа пайда болған
Жүре пайда болған
Белсенді
(вакцина)
Қан сарысуы
Слайд 20
ҚАН АУРУЛАРЫ:
1.Анемия-қаназдық : темір, гемоглобин, эритроциттер немесе қантапшылығы
2.Гемофилия-іштен
қан ұйымайтын болып туған ауру
3.Лейкемия- «аққан», қан обыры: лейкоциттердің-қанның
ақ жасушаларының молдығы.
Слайд 21
Жаңа терминдер:
Лимфа, лимфоцит, гомеостаз, гуморальдық;
эритроцит, лейкоцит, тромбоцит;
оксигемоглобин, карбоксигемоглобин,
фагоцитоз, агглютинация, реципиент.
Сөйлесу бөлімі
Қарлы -
кесек ойыны
(меңгерту)
3-сабақ
Слайд 23
Оқушыларды 5 топқа бөлу
Әр оқушыға тиісті рөлдер –
бақылаушы, сыншы,
оқушы, қорғаушылар, жүргізушілер тағайындалады
Сол рөлдерге сәйкес тапсырмалар беріледі.
Әр
топ басшысына бағалау- бағыттау парағы беріледі.
1 топ Эритроциттер
2 топ Лейкоциттер
3 топ Тромбоциттер
4 топ Лимфалар
5 топ Иммунитет
«Бірін-бірі оқыту» топтық жұмыс
Слайд 24
1 топ
Ағзаның ішкі ортасы неден түзілген?
Қан неден тұрады?
Қан
қандай қызмет атқарады?
Эритроциттер қандай қызмет атқарады?
Эриторциттердің құрылысы мен қызметі
неге байланысты?
Слайд 25
2 топ
1.Лейкоциттердің құрылысы мен қызметі неге байланысты?
2.Жұқпалы аурулар
неге байланысты?
3.Фагоцитоз құбылысы неге байланысты?
4.Фагазитозды кім ашты?
5.Лейкоцит
тіршілігінің кезеңдері?
Слайд 26
3 топ
1.Тромбоциттердің құрылысы мен қызметі қандай?
2.Қанның ұюы қалай
жүреді?
3.Гемофилия ауруы қалай сипатталады?
4. Қанның ұюы үшін қандай жағдай
қажет ?
5.Фибриноген дегеніміз не?
4 топ
1.Лимфа жүйесінің құрылысы қандай?
2.Лимфа құрамы қандай?
3.Лимфа түйіндері қалай түзілген және қандай қызмет атқарады?
4. Ұлпа сұйықтығын зиянсыздандыру және сүзу қайда жүреді ?
5.Фагоциттер қандай қызмет атқарады?
Слайд 28
5 топ
1.Қан топтары қандай болады?
2.Қандай белгілеріне байланысты қанды
топқа бөледі?
3.Резус фактор дегеніміз не?
4.Агглютинация дегеніміз не?
5.Донор, рецепиент дегеніміз
кім?
Слайд 30
4- сабақ
Бақытты сәт ойыны
(бекіту
бөлімі)
сергіту»
2 топ
Анемия (қаназдық) ауруы
1 топ
Ақ қан
ауруы
1топ
Таулы жерде өмір сүретін адаммен
қалалы жерде тұратын адамның
қанындағы эритроциттердің
айырмашылығын айтыңыз? 2 топ
Лейкоциттердің қорғаныштық қызметіне
күнделікті өмірден мысал келтіру.
«Басқатырғылар»
«Сен- маған, мен- саған»
(үй тапсырмасы)
Командалар бір -біріне екі сұрақтан қояды
Слайд 34
4 гейм
«Жұмбақтас»
1 топ
Гемофилия
Слайд 36
5 гейм
«Көсемдікке ұмтылу»
1.Қазіргі кезде жарнамаланып жатқан
вакцина түрі
2.Қан құю орталықтарындағы кемшіліктер.
(мысал келтіру)
Слайд 40
Синквейн
Қан
Алқызыл, сұйық
Қорғайды, тасымалдайды, жылу реттейді
Адамда бес
литр қан болады
Өмір
Р
Е
Ф
Л
Е
К
С
И
Я
Слайд 42
Биологиялық диктант
Адам организмінің ішкі ортасын _____ ,
______,_______түзеді .
Ұлпа сұйықтығы қанның сұйық бөлігі __________түзіледі.
Лимфа тамырлары қан
капиллярлары сияқты барлық ______ мен _______енеді.
Организмді_______бактериялардан қорғауға қатысады.
Эритроцитте ерекше нәруыз –қанға қызыл түс беретін ______ болады.
Гемоглобин эритроциттерде оттекті байланыстырып, берік емес қосылысқа ______айналады.
Бұл құбылысты И.И Мечников ашып, оны _______ деп атады.
Тест сұрақтары
Қолданылған әдебиеттер:
1.Модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту
құралы ретінде
авторы: М.М Жанпейсова
2.Биология Адам Алматы «Мектеп» 2008 жыл
авторлары: Е.Очкур, Л.Аманжолова,Р.Жұмабаева
3.Биология 8 сынып Алматы «Атамұра» 2012 жыл
авторлары : Р.Әлімқұлова, Р.Сәтімбеков,А.Соловьева
4.Биология Республикалық ғылыми- әдістемелік
Журнал №4
5.Ақпараттық желілік жүйе.