Слайд 2
Мақсаты
Туберкулезді плеврит жөнінде түсінік қалыптастыру арқылы өзге ұқсас
аурулардан ажырату және клиникалық қателіктерді(гиподиагностика және гипердиагностика) азайту.
Слайд 3
Міндеті
1.Туберкулезді плеврит жөнінде жалпы мәлімет беру;
2.Ажырату диагностикасы жөнінде
дұрыс алгоритм қалыптастыру;
3.Өзге туберкулез ауруларынан клиникасы, диагностика және емдеу
жағдайына байланысты ерекшеліктерін түсіндіру;
4.Жинаған білім қорының өзің үшін қызмет етуіне алып келу.
Слайд 4
Туберкулезді плеврит-плевраның жедел,жеделдеу және созылмалы түрде туберкулезбен қабынуы,
плевра қуысына сұйықтың жиналуы.Оның пайда болуына өкпе және басқа
ағзлар туберкулезінің асқынуы себепкер болады
Этиологиялық факторы – қышқылға төзімді Mycobacterium туысындағы бактериясы.
Слайд 5
Статистика
Тыныс алу ағзалары
туберкулезімен алғаш ауырған науқастар арасында туберулезді плеврит 3-6 %,ал
туберкулезге қарсы күрес жүргізетін диспансерлерде есепте тұратын науқастар арасында- 2-3 % туберкулезді плевриттен,негізінен олар созылмалы іріңді (эмпиема) плевритпен ауырғандар
Даму механизмі
Өкпе туберкулезі
Кеуде қуысындағы лимфа бездерінің туберкулезі
Лимфа,қан және
жанасу арқылы ТМБ таралуы
Жоғары сезімталдық баяу түрі күшеюі
Лимфа,қан арқылы ТМБ таралуы
Плевраның қабынуы
Аллергиялық-параспецификалық
Перифокальды қабыну
Миллиарлы диссеминация
Казеозды жеке немесе жайылған ошақ
Каверна жарылғанда плевраға инфекцияның жұғуы
Слайд 7
Плевра қуысындағы экссудат
Серозды-фибринозды
Серозды
Серозды-фибринозды
Серозды
Серозды-гемор-рагиялық
Сероз-ды-іріңді
Гемор-рагия-лық
Іріңді
Фибринозды плеврит
Экссудатты плеврит
Плевра туберкулезі
Іріңді плеврит-эмпиема
Слайд 8
Даму механизміне байланысты:
Өкпе туберкулезінің асқынуы
ТБ өзіңдік формасы
Перифокальды
Көшінді (метастазды)
Аллергиялық
Слайд 9
Клиникалық түрлері-суйықтықтың болуына байланысты
Фибринозды (құрғақ)
Туберкулезді эмпиема
Экссудатты плеврит
Слайд 10
Классификациясы
Патогенезіне
байланысты:
Суйықтығына
байланысты
аллергическиялық
перифокальды
плевра туберкулезі
фибринозды
экссудативті
Плевра эмпиемасы
паракостальды
парамедиастинальды
Үлес аралық
хилёзді
серозды-фибринозды
геморрагиялық
Орналасуына байланысты
косто-диафрагмальды
ұштық
плеврит
серозды
Слайд 11
Плевра туберкулезімен ауыратын науқастардың плевра сұйығы серозды-фибринозды болып
келеді,ал казеозды-некрозды гранулема құрылып,ол жараға айналғанда сұйықтық геморрагиялық түрге
айналады.Плевра туберкулезі өкпедегі казеозды ошақтың ыдырауынан ТМБ-ның плевра қуысына таралуы нәтижесінде пайда болады
Слайд 12
Цитологиялық картинасына байланысты:
эозинофильді
эозинофильді-лимфоцитарлы-нейтрофильді
нейтрофильді-серозды
іріңді (эмпиема)
мононуклеарлы-мезотелиальды
Слайд 13
Патоморфогенезіне карай:
1.Аллергиялық плеврит
2.Перифакальды плеврит
3.Көшінді (метастазды)плеврит
Слайд 14
Аллергиялық плеврит
плевра
қабықтарының туберкулез инфекцясына гиперергиялық экссудатты реакциясы байқалады
Біріншілік туберкулездің жиі
асқынуы түрінде кездеседі
Плевра бетінде фиброзды шөгінділер немесе бірен-саран туберкулез төмпешіктері пайда болады.
Кеуде қуысында Серозды,серозды-фибринозды экссудат,плевралық жабыспалар жиналады
Экссудат эозинофильді не лимфоцитарлы сипаттамаға ие
Плеврада спецификалық өзгерістер байқалмайды
Слайд 15
Клиникасы:
Жедел басталу
Кеудеде ауру сезімі,ентігу,дене қызуының көтерілуі
Қан анализінде-эозинофилия,ЭТЖ жоғарылауы
Плевральды
сұйықтықта ТМБ анықталмайды(2-20%)
ТҚП және десенсибилизациялаушы терапия жағдайының жақсаруына,сауығуға алып
келеді,плевра қуысында қалдықтық өзгерістер қалмайды.
Слайд 16
Перифокальды қабыну
-Плевра қуысында көп мөлшерде экссудат жиналуы мүмкін.
-
Туберкулездің өкпелік формаларын асқындырады
Субплевральды ошақтардан жанасу арқылы дамиды(БТК,ошақты,инфильтративті,диссеминацияланған,кавернозды)
Бастапқыда ошақты,кейін
экссудативті компонент қосылады- серозды-фибринозды болады
Слайд 17
Клиникасы:
-Біртіндеп басталу
-Қозғалыс ,жөтел кезінде күшейетін кеудеде ауру сезімі,иыққа,арқаға,ішке
иррадияциялануы,
-Құрғақ жөтел,әлсіздік,тұрақсыз субфебрилитет
Шақырушы фактор болуы
Өкпе экскурциясы шектеулі,бірнеше куннен кейін
жойылатын плевра үйкеліс шуы
Экссудат лимфоцитарлы сипаттамаға ие
R-граммада өкпе тіні зақымдалған,плевра жабысқан
Ұзақ қайталамалы ағым
Слайд 18
Плевра туберкулезі-эмпиемасы
Өз алдына жеке д.м. Лимфо- гематогенді жолмен
ену
Плевра қуысында серозды-фибринозды экссудат,түйіндерді басқанда геморрагиялық сипатқа ие болуы.
плевраның
толық облитерациясы
Плевра эмиемасы,бронхо-плевральды жыланкөз
Нәтижесі:массивті шварттар,ПҚ-ның облитерациясы,плевро-пневмоцирроз
Слайд 20
Жалпы клиникасы
Шағымы:
Кеудедегі ауру сезімі
Ентігу
Құрғақ жөтел болуы мүмкін
Интоксикациялық синдром
(дене қызуының жоғарылауы,жалпы әлсіздік,тершеңдік,бас ауруы)
симптом Мюсси ( n.
phrenicus)
симптом Воробьева –Поттенджера (плексит)
Слайд 21
Жалпы қарау: зақымдалған бөліктің артта қалуы,көлемі ұлғаюы,тыныс алуыға
қатыспайды,қабырға аралығы тегістелген немесе ісінген,цианоз
Пальпацияда -қабырғааралықтарының қарсыластығының жоғары болуы(
Потенжер оң белгісі), дауыс дірілінің болмауы немесе өте әлсіз болуы;
Перкуссия: перкуторлы дыбыстың тұйықталуы,медиастинумныі сау жаққа ығысуы.
Аускультация: везикулярлы тыныс әлсіреген,плевра үйкеліс шуылы
Слайд 22
Диагностикасы
Физикалды зерттеу
Сәулелі диагностика (рентгеноскопия, рентгенография, УЗИ, компьютерлі томография
– КТ)
ЖҚА:ЭТЖ жоғарылауы, Лимфопения,лейкоцитоз,солға ығысу,анемия болуы мүмкін
Биохимиялық зерттеу
Слайд 24
Ro-диагностика (латерограмма)
УДЗ (до 200 мл)
Экссудатты зерттеу(торакоцентез)
цитологиялық
биохимиялық
микробиологиялық
Плевралды биопсия (Абрамс
инесі)
Видео-торакоскопия биопсиямен (Алтын стандарт)
Қан анализі
Манту сынамасы
СТҚ
Слайд 25
Клеткалық құрамы - лимфоциттердің жоғары мөлшері ( 90%)
Эозинофилдер
,мезотелий жасушалары - 10% дейін.
Белок -
30 г/л-ден жоғары
Салыстырмалы тығыздығы- 1015 жоғары
ТМБ – 5% - 15%
Глюкоза –төмен мөлшерде ( 3.33 ммоль/л-ден аз),, при эмпиемах – болмайды.
Плевралық сұйықтықтың ЛДГ сарысу белогына қатынасы ЛДГ- 0,6;
Слайд 26
Рентгенологиялық суреті
Типті – төменгі өкпе аймағының қиғаш жоғары
сырттан-ішке бағытталған интенсивті, біртекті көлеңкелену не қараю.
Плевральды қуыста
ауа болғанда-суйықтықтың горизонтальды деңгейі.
Медиастинумның сау жаққа ығысуы.
Рентгеноскопия кезінде науқас қозғалғанда суйықтық деңгейі қозғалады.
Латерографияда суйықтық деңгейі ығысады.
Плевральды бітісу кезінде қапшықтағы плевриттер түзіледі – дене қалпы өзгергенде көлеңке пішіні өзгермейді.
Слайд 32
Туберкулинодиагностика
Жиі оң немесе анық нормергиялық (85%)
В 15% -
пассивті анергия салдарынан теріс
Слайд 33
Верификациялау
Өкпе немесе плевра туберкулезіндеТМБ қақырықта,плевралық сұйықтықта тек 5-15%
анықталады.
Туберкулинодиагностика, ИФА ( экссудаттағы антидене титрі)
ПТР әдісі арқылы экссудаттан
микобактерия ДНҚ-н анықтау.
Плевраны биопсиялау (пункционды инелік биопсия, торакоскопиялық биопсия, ашық торакотомиялық биопсия)
Биоптатты гистологиялық және бактериологиялық зерттеу
Плевраны видеоторакоскопиялық биопсиясы (ТМБ, туберкулездігранулемалар), плевраның,өкпенің ашық биопсиясы.
Слайд 40
Емі
Жедел кезеңде төсектік режим,толыққанды тамақтану(белок,май,витаминдерге бай),көмірсуды,тұз,сұйықтықты шектеу-диета 10
– 15 стол;
Этиологиялық ем:
Бастапқы 3-4 аптада
кортикостеройдтарды қолдану (20-40мг 1 мес.);
Спецификалық химиотерапия 6 айдан аз емес . (2HRZE+4HR)
Қайталамалы экссудатты аспирациялау.
Эмпиема кезінде плевральды қуысты дренаждау,жергілікті АБ-терапия.
Патогентикалық ем:
қабынуға қарсы,десенсибилизация емі ( ацетилсалицил қышқылы 1,0 тәулігіне 3-4 рет, вольторен, индометацин, бутадион, кальций хлориды т.б)
Симптоматикалық ем:
ауырсындыратын құрғақ жөтел болса – дионин, кодеин, либексин, тусупрекс.
Экссудатты алу;
Плевриттің сорылу кезінде кальций препараттарымен электрофарез және тыныстық гимнастикасы;
Көрсеткіштерге байланысты – оперативті ем.
Слайд 41
Ем нәтижесі
Рассасывание экссудата
Формирование небольших плевральных наслоений, сращений
Слайд 42
Ем жүргізілмегендегі нәтиже
Экссудаттың өз бетінше сорылуы, массивті плевральды
қабаттар түзілуі , «панцирлі өкпе » түзілуі, фиброторакс дамуы.
Өз
бетінше жазылған плеврит жиі 1-2 жылдан кейін өкпе туберкулезі дамуына алып келуі мүмкін.
Іріңді емделмесе созылмалы ағымға өтеді.Бұл жағдайда жыланкөздер, амилоидоз, анемия, полиорганды жетіспеушілік дамып,өлімге де алып келуі мүмкін.
Слайд 43
Алдын-алу
ТУБЕРКУЛЕЗДІ СПЕЦИФИКАЛЫҚ АЛДЫН АЛУ
ТУБЕРКУЛЕЗДІ САНИТАРЛЫҚ АЛДЫН АЛУ
ТУБЕРКУЛЕЗДІ ХИМИЯЛЫҚ
АЛДЫН АЛУ
Слайд 44
Қорытынды
Гидроторакс көптеген аурулар кезінде дамуы мүмкін.Жиі оның себебі
болып,әсіресе жастарда ТМБ болып табылады.
Гидроторакс диагностикасында плевральды суйықтықты
сапалық зерттеу маңызды (дифференциальная диагностика -экссудатпен транссудат арасында жүргізу).
Барынша нақты диагноз плевра биопсиясында қойылады.
Слайд 45
Жасөспірім 14 жаста, терапевтік стационарде сол жақтық экссудативті
плеврит бойынша ем қабылдаған. 3 апта бойы түзетіліп жүргізілген
қабынуға қарсы ем нәтиже берген жоқ.Фтизиатрдан консультация алған.Дене қызуының жоғары болуына,құрғақ жөтелге,ентігуге шағымданады.Ауруын суықтаумен байланыстырады.Туберкулезбен ауыратын науқаспен контакт болғанын теріске шығарады.
Объективті:Сол иығында бір поствакцинальды тыртық бар.Сол жақ кеудесі тыныс алу актісінен қалып отырады.ТЖ– 28 рет мин.Сол жақ өкпенің төменгі бөлігінде қолтық артқы сызығы бойымен 4 қабырға аралығынан бастап перкуторлы дыбыстың тұйықталуы байқалады. Аускультативті:сол жақ сыртқы-төменгі бөліктерде тыныс естілмейді.. Жүрек тондары тұйықталған,тахикардия.
Гемограмма: ЭТЖ– 41 мм/сағ, л – 9,2·109/л, эоз. – 4%, т-я – 9%, лимф. – 17%. Манту сынамасы с 2ТЕ ППД-Л – папула 15 мм везикуламен.
Кеуде торы рентгенограммасы:сол жақ төменгі бөліктерде 4 қабырға дейін гомогенді жоңары жиегі қиғаш көлеңкелену,аралық оңға ығысқан.
Плевральды пункция жасалып,1,2 л ашық-сары түсті экссудат алынған.Плевральды пункция жасалғаннан кейінгі жасалған рентгенограммада,сол жақ төменгі бөліктерде плевральды жабыспалар анықталған.Өкпе алаңы патологиясыз..
Слайд 46
Сұрақтар:
Диагноз қойыңыз және оны түсіндіріңіз
Диспансерлік есеп тобы қайсы
болады?
Стандартты химиотерапия схемасы қандай болады?
Слайд 47
Туберкулезді экссудативті плеврит. 1-А диспансер тобы.
Диагнозды түсіндіру:
Қабынуға қарсы
ем нәтижелілігі болмауы;
Науқас жасы;
Гиперергиялық туберкулинді сынама;
1-к және қайталап жасалған
рентгенограммада ошақты және инфильтративті өзгерістер болмау;
Химиотерапия 4- ТҚП-мен: изониазид 0,3 + рифампицин 0,6 + пиразинамид 1,5 + этамбутол 1,6.