Слайд 2
- еңбек техникасында әшекейлеудің
түрлерімен
- Оқушыларды халық қолөнерінің шығу
тарихымен, таныстыру.
- Жаңа
технологияны пайдалана отырып, теорияны сарамандық жұмыспен байланыстырып, жүннен сыйлықтық бұйымдар жасау.
Сабақтың мақсаты:
Слайд 3
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру кезеңі
Өткенді қайталау
Кіріспе
бөлім
Жаңа сабақты түсіндіру
Сарамандық жұмыс
Қорытынды
Оқушыларды бағалау
Үйге тапсырма
Жұмыс орнын жинау
Слайд 4
. Өткенді қайталау:
1.Жыл мезгілдеріне
байланысты төрт түлік малдан алынатын жүн түрлерін айтайық ?
2.Тағы қандай түліктердің жүнін
пайдаланамыз ?
3.Қандай жүндерден киіз басады ?
Слайд 5
4. Қойды не үшін тоғытамыз ?
5.Қандай жүндерді иіреміз ?
6.Түйенің жаңадан шыққан
жүнін не деп атаймыз ?
7. Арқан жіп, ноқта ,тұсау бұйымдарын қандай жіптен есеміз ?
8. Жүн қазанға не үшін жабысып қалады ?
Слайд 6
“Өнерден қуат алмаса тіршіліктің шырағы өшеді” деп М.
Әуезов айтқандай өсіп келе жатқан ұрпағымызға өз халқыңның өнерін
бойына сіңіріп өсіру кезек күттірмейтін мәселе.
Кіріспе бөлім:
Слайд 7
Қол өнер ұрпақтан-ұрпаққа ауысып, тамырын тереңге жайып келе
жатқан халық мұрасы. Осынау халық қазынасын қастерлеу , көзі
ашық көкірегі ояу ар-намысты ұлтжанды әрбір адамның бөрышы.
Слайд 8
деген аталы сөздің
ақиқатын
көзімен көріп,
халық шеберлерінің
жасаған ғажайып
ою-өрнекті
бұйымдарын қолмен
ұстаған да іздегенімізді
тапқандай болдым.
“Ел іші алтын бесік”
Слайд 9
Көшпелі қазақ болғандықтан да мал бағумен айналысып,ата-бабаларымыз қол
өнер бұйымдарын жасауды мал терісінен , жүннен шикізат ретінде
пайдаланған.
Зерттеу бөлім:
мен білім әлі өркен жая қоймаған қазақ жерінде сонау
ХVІІІ –ХІХ ғасырларда –ақ қол өнері ұлттық дәстүр ала бастағаны халқымыздың өнер тарихынан аян.
Слайд 11
Аналарымыз бен апаларамыздың ақыл парасатынан ісмерлігінен , көркемдік
талғамдарынан көздің жауын алардай құнды ұлттық өнер туындылары өмірге
келген.
Слайд 12
Сол асыл қазыналардан көненің көзіндей болып, дәуірімізге жеткен
мұраларымыздың бірі –
ұлтымыздың дәстүрлі қолөнер мәдениеті.
Слайд 13
Қазақ даласына жібек,
қамқа, торғын –
торқа, шай,
қант керуендер
арқылы әкелінді.
Алайда, қазақ халқы
шапқыншылық өтінде
сан рет
«ақтабан шұбырынды, алқа көл сұлама» болып, қалалары ойрандалып,
ғасырлар бойы көшпенді
және жартылай көшпенді тұрмысын қайталап отырды.
Қазақ қолөнерінің туындауына, дамуына осы тұрмыс дағдысы тікелей ықпал етті.
Слайд 14
Ол қоғамдық өндіріспен
қатар дамыды.
Алғашқы кезде қолөнеріне
үй кәсібі негіз болды.
Қолөнершілер қолөнер
өнімдерін өз тұрмысының
қажетін қамтудан,
бірте-бірте малға,
затқа айырбастап,
оны кәсіп түріне айналдырды.
Тапсырыс жасаушылар
қолөнер
бұйымдарының ақысын
мал немесе
басқадай заттармен берді.
Слайд 15
Қолөнердің дамуына байланысты қолөнер өнімдері молайды. Тапсырыс бойынша
өндірілді. Базар сұранысы да ескеріліп отырылды.Халқымыз көшпенді және жартылай
көшпенді тұрмыстың мүддесі үшін сан-салалы шаруашылықпен шұғылданды. Мәселен: малшылық, егіншілік, аңшылық, балық аулау бағбаншылық, қолөнершілік, құрылыс салу тасшылық. Жанама кәсіптер: алтын қазу тас қазу кіре тарту ағаш кесу диірмен ұстау құс бағу сияқты сан алуан кәсіп түрлерімен шұғылданды. Міне, осыған қажетті барлық сайман-жабдықтарды, құралдарды қолдан жасап, өндіріп пайдаланды.
Слайд 16
Айталық, жүннен иірілген
жіп —жылу ұстағыштығымен,
күннің
көзін өткізбейтіндігімен,
бояу алғыштығымен жоғары
бағаланған.Жүннен тоқылған
киім қыртыстанбайды
әрі
жеңіл келеді.
Сондай-ақ киіз үйдің
жабдықтары, ішкі әшекейлері
түгелдей дерлік
жүннен жасалған ғой.
Слайд 17
Сондай-ақ киіз үйдің жабдықтары, ішкі әшекейлері түгелдей
дерлік жүннен жасалған ғой.
Слайд 18
Асқар тау, таза ауалы, сыңсыған орманды, суы шәрбат,
топырағы торқа, қойны құт-қазыналы, ұлан-ғайыр өңірді өріс-қоныс етіп, табиғаттың
дарқандығын да, тарпаңдығын да басынан кешіріп, талай-талай тарихи кезеңді өткерген ата-бабаларымыз адамзат қоғамының салқар көшінде өзінің шаруашылық негізіне, тұрмыс тәсіліне, ұлттық ерекшелігіне қарай дара ұлттық дәстүрін, салт-санасын қалыптастырып, оны ұрпақтан-ұрпаққа жалғап, аса бағалы заттық мәдениеті мен рухани мәдениетін сақтап қалды. Бұл адамзат мәдениетінің құрамдас бөліктерінің бірі болып табылады.
Слайд 19
Жаңа сабақ .
Жүнді сақтау
.
Жуылмаған жүн шектен тыс ылғалданғыш сондықтан микроорганизмдердің
көбеюіне қолайлы орта. Жүнді ұзақ мерзім сақтайтын болса, қапқа, фанер жәшікке , қағаз қаптарға нығыздап салып, “Дезмоль”, “Антимоль”,”Фоксид” препараттарын салып сақтайды. Жүн сақтайтын бөлменің есік терезесін ашып, міндетті түрде желдетіп тұру керек. Жүнді ашық күн астында сақтауға болмайды.
Слайд 20
Жүннің қасиеттері:
1.
Жүн жылуды жақсы сақтайды.Сондықтан одан тоқылған киім жылы келеді.
2.
Жіңішкелігі мен көлемі бірдей басқа талшыққа қарағанда жүн салмағы жеңіл.
3. Күн көзінің ультракүлгін сәулесін өткізетін ерекшелігі бар.
4. Жүн талшығы иілгіш , созылғыш, серпінді келеді.
5. Бояуды жақсы алады.
6. Жүннің шуды және тербелістерді төмендететін қасиеті бар.
7. Биязы жүннің ылғал тартқызғыштығы қылшық жүннен артық.
Слайд 21
Жүн дегеніміз – жан –жануарлардың үстіндегі түгі, қылшығы
екені баршаға аян.Жүннен жасалатын бұйымдар:
Слайд 22
Айшық түсті текеметтер, қара ала сырмақтар, қызылды –жасыл
түскиіздер
Слайд 23
Алқызыл гүлдері құлпырған түкті кілемдер
Слайд 27
Сандыққап ,асадал,аяқ-қап, кесе қап,шекпен, киім-кешектер о баста ,
сөз жоқ, тұрмыстық қажеттіліктен туған.
Слайд 33
Оқушыларды екі ауылға бөлеміз.
1. “Іскер” ауылы
2. “Шебер” ауылы
“Іскер
”ауыл қыздары моншақ жасайды.
“Шебер ”ауыл қыздары өңір таққыш жасайды.
Слайд 34
Жүннен
моншақ жасау
2.Алақанды
сабындау
3.Жүнді алақанға
белгілі бір
мөлшерде
алу
1.Жүндерді тегістеп,
құрғақ үстелдің
үстіне жаю
4.Сабын сумен
алақанға
салып умаждау
5.Құрғақ
көлеңке
жерде кептіру
«Іскер» тобы сәнді моншақ жасайды.
Слайд 36
Өңір таққыш жасау
1.Жүнді мата бетіне
бір келкі
етіп тегістеп жаю
2.Ыстық су себу,
сабындау
3.Сағат тіліне
қарсы бағытта
қолды орамалап
ысқылау
4.Дайын бұйымды
шетін қиып
ретке келтіру
8.Дайын гүлдерді
сымға тігіп
өңірге
жапсырмалау
7.Гүл
жапырақшаларын
дайындау
6.Қиылған гүл
күлтелерін
бір біріне тігу
5.Дайын
үлгін дайындалған
жүннің бетіне
қойып
«Шебер» тобы өңір таққыш (брошка)
Слайд 39
Жұмысқа кіріспес бұрын қаупсіздік ережелерін ескерейік.
а) ыстық сумен
жұмыс істегенде құлаштай сеппей төменірек еңкейіп қолға құйып алмауын
ескереміз.
ә) инемен жұмыс , инені белгілі қапшыққа немесе ине түйрегішке сақтау керек.
б) қолды үнемі жуып отыруымыз керек.
в) қайшымен жұмыс, қайшыны ашып тастамаймыз, бір-бірімізге бергенде жүзін жауып, сабымен беремыз.Жұмыс кезінде қайшы әр уақытта оң жағымызда жату керек.
Слайд 40
Сарамандық жұмыс.
Таратылған жұмыс реті бойынша сендер
жұмысқа дайынсыңдар.
Олай болса , ауыл бойынша жұмысымызды бастаймыз.
Слайд 41
Сабақты жүйелеу, қорытындылау кезеңі:
Ал, қыздар сендер көріп отырған
жүндердің бәрін өз қолдарыңмен ұстап , көздеріңмен көріп жасадыңдар.
Бұл қиын да қызық науқан болғанын білдіңдер.
Енді сабақты қорытындылай келе мына кестені толтырамыз.
