Презентация на тему на ему :Лексика

тæккæ лыстæгдæр æмæ уæздандæр фæзилæнтæ равдисынмæ чи арæхсы, ахæм

æнаипп, рæвдз æмæ коммæгæс хотых. Ирон æвзаг у тынг тасаг æмæ рæсугъд, хъæздыг æмæ цардхъом».
Абайты Васо

Цас фылдæр – уый бæрц хуыздæр.

1.Лексикæ
2. Лексикон нысаниуæг
3. Иууон æмæ бирæон нымæц
4. Комкоммæ æмæ ахæсгæ нысаниуæг
5. Омонимтæ
6. Синонимтæ
6. Антонимтæ
7. Фразеологион дзырдбаст

Уыци-уыцитæ базонут. Цæмæ гæсгæ базыдтат, цы нысан

кæнынц, уый?

1.Сæрд уæлæмæ цæуы, зымæг – дæлæмæ
2. Уырызмæгыл фондзыссæдз хæдоны
3. Нæ уæлхæдзар – гуыдыны æрдæг

(кæрдæг)

(къабуска)

(мæй)

æмæ зæгъут:
Цавæр арфæйыл ис цæгъдæн?

2. Цавæр уидаг нæ

зайы зæххы?

3. Цавæр æвзаг бахæрæн ис?

4. Цавæр уæнг бахахх кæнæн ис?

Цæх-джын, æ-дзæх, цæх-дон

Дидинаг зайы быдыры.

дæ?» - «Куыд дæн. Æрдиаг ма мыл хъæуы».

2) «Куыд

стут?» - «Куыд æмæ лæдæрст»

3) «Цы ми кæнут?» - «Цыми конд фестæм, Бæлтамæ бавнæлдтам».
4) «Уары, уары…»
«Цы уары?»
«Хидыхъусы цæхх уары».

5) Кæд нæ комы – дур йæ комы.

растфыссынад:

1) хур аны..уылди,
2) дзæбуг доны аны…уылди,
3) чызг алцы æмбæр…та,
4)

мит зæхх æмбæр…та,
5) фæндыры хъа…т,
6) хъа..т кодта, хъыллист кодта.

Рафыссут, къæлæттæ гом кæнгæйæ:

(Уы, у)дæгас адæймаг, доны (уы,у)дайын, фæлмæн (у,уы)ддзæф, (у,уы)рсзачъе зæронд лæг, хæххон (уы,у)гæрдæн; рог (рæуæг) дымгæ, хъæды (онг, уæнг) бацæуын, бæрзонд уæбау (обау).

афтæ ныффыссут, цæмæй æвдисой, архайд лæмæгъæй лæмæгъдæр куыд кæны,

уый:
Мæстæй цæхæртæ калын, мæстæй бахъынцъым кæнын, смæсты уæвын, мæстæй тъæппытæ хауын;

1. Синонимтæ афтæ ныффыссут, цæмæй æвдисой, архайд тыхджынæй тыхджындæр куыд кæны, уый:
Дзыназын, тъизын, кæуын, ниуын, богъ-богъ кæнын;

(дзуапп: кæуын, тъизын, ниуын, богъ-богъ кæнын, дзыназын)

(дзуапп: мæстæй тъæппытæ хауын, цæхæртæ калын, смæсты уæвын, мæстæй бахъынцъым кæнын)

синонимтæ цы дзырдты къордтæ аразынц, уыдон. Цæмæй бæрæг у,

синонимтæ сты, уый?

Æрттивын – цæхæр калын, тæрсаг – тæппуд, чысыл – гыццыл, зарæг – зарын, карст – кæрдын, хæлар – хæларзæрдæ, згъорын – лидзын.

Дзуапп: Æрттивын – цæхæр калын, чысыл – гыццыл, згъорын – лидзын.

станцæ: «Антонимтæ»

Æмбисæндтæ антонимтæй баххæст кæнут.
1. Хорзæн

бын ма скæн, … бын ма ныууадз (æвзæрæн).

2. Сусæг зарæг … нæ фæкæнынц (хъæрæй).

3. Зæрдæ гуыдыр у, æвзаг - … (дæгъæл).

4. Дзыхджын – бæхджын, æнæдзых - … (фистæг).

5. Чи хом зæгъы, чи - … (фых).

Дзургæ – къаддæр, хъусгæ - … (фылдæр).

7. Хуыцау – уæлейы, зæхх - … (бынæй).

саразут.

Хыз – хуыз,
уызын – узын,
уыд – уд,
мигъ – мих.