Слайд 3
Зерде теориялары.
1. Шартты-рефлекстік;
2. Нейрондар моделдерінң теориясы;
3. Ассоциативтік;
4. Биохимиялық;
Слайд 5
Эмоция (қобалжу) – физиологиялық функциялардың субъективтік көрінісі, мотивациялар
компоненті.
Түсініктер:
1. Эмоциялық стресс.
2. Аффект.
3. Көңіл-күй.
Эмоцияның жіктелуі:
1. Оң, теріс;
2. Жоғарғы,
төменгі.
3. Стеникалық, астеникалық.
Слайд 6
Эмоция теориялары:
1. Ч. Дарвин теориясы (инстинкт);
2. П.К.
Анохиннің биологиялық теориясы;
3. П.В. Симоновтың ақпараттық теориясы:
Э = М (мұқтаждылық) х (Ақ – Аб);
Ақ – қажет ақпарат,
Аб – бар ақпарат.
4. Г.И. Косицкийдің теориясы:
Э = М (Ақ Эқ Уқ – Аб Эб Уб)
Ақ Эқ Уқ – қажет ақпарат, энергия, уақыт
Аб Эб Уб – бар ақпарат, энергия, уақыт.
5. Орталық теория.
6. Қыртыс - қыртыс асты теориясы.
Слайд 7
П.В. Симоновтың ақпараттық теориясы – Эмоция организмге жеткен
хабарға байланысты болады (мысалы: ақпарат жеткілікті болса – жағымды,
ал жеткіліксіз болса – қате түсіну, өсек).
П.К. Анохиннің биологиялық теориясы – Эмоция бұл биологиялық процесс, яғни эфолюция кезінде қалыптасады. Ол организмнің сақталуына, бейімделу нәтижесінде пайда болған сезініс күйі. Әлеуметтік ахуалдар, туа біткен механизмдер, әртүрлі әсер механизмдерге байланысты.
Эмоция – ақырғы нәтижеге байланысты туады:
- егерде жеткілікті болса, тиімді – жағымды Эмоция;
- үрей, ашу, ашығу – жағымсыз Эмоция туады.
Слайд 8
Эмоция туатын негізгі құрылымдар:
Эмоция лимбиялық жүйеде пайда болады.
Гипокамп, мидың маңдай бөлімі, белдеу, гипоталамус, торлы құрылым.
Слайд 9
Гипоталамуста Гесс орталығы бар:
- алдыңғыядро – жағымды
эмоция;
- артқы ядро – жағымсыз эмоция.
Слайд 10
Лимбия (көмкерме, әдік) жүйесіне кіреді: гипокамп, бадамша тәрізді
ядро, иіс баданасы, емізікше дене, күмбез, мөлдір қалқан, гипоталамус
– бұны Пейпец шеңбері деп атайды.
Гипокамп – эмоциялық күйзелістің орталығы, шартты рефлекстерді тежейді.
Бадамша тәрізді дене – елеңдеу, бағдарлау рефлексі, тамақ, иіскеу, жалау әрекеттері пайда болады.
Алмұрт тәрізді ядро – жыныс әрекеттеріне байланысты эмоция туады.
Слайд 11
Эмоциялық стресс - әртүрлі аурулар туғызуы мүмкін. Эмоциялық
стрес кезінде бұлшықет қозады, қол сермеу, мимика, қанайналым, гормондар
бөлінуі өзгереді.
Организмдегі ашығу, тойыну – гипоталамустың вентралды ядроларына байланысты.
Уақытша байланыс:
- қысқа эмоция – күшті саналы эмоция, долдану, бұрқан-талқан болу;
- ұзақ эмоция - әуестік.
Слайд 12
Типтерге байланысты организмде эмоциялық стрестер (ышқындар) пайда болады.
Организмдегі
жүйке тамырлары өзгереді:
1) адаптациялық – трофикалық өзгерістерде пайда болады;
2)
организмнің жеке басының төзімділігінен туады (тұрақсыз, қызбыда эмоциялық сезініс аз болады – эмоциялық стресс пайда болады);
3) адамның жеке басының бейімділігі (предрасположенность);
4) гипертониялық ауру, жүрек ишемиясы - әртүрлі қақтығысуға байланысты; сіркесі су көтермей – конфликт.
Слайд 13
Мотивация (месел) – адамның немесе жануардың ішкі жетекші
мұқтаждықтарын қанағаттандыру үшін талаптануы.
Мотивация - мақсатты бағыттайтын іс әрекетке
жеткізеді.
Қызығушық - дүниетану, іздену мұқтаждықтың эмоциалық көрінісі.
Мотивация түрлері:
1. Төменгі меселдер (биологиялық, тіршілікті сақтау немесе
витальдық).
2. Жоғарғы меселдер:
- әлеуметтік.
- идеальдық.
Слайд 14
Тағам, су, ұйқы және сергектік, күшті үнемдеу
- бұл организмнің кез-келген қажеттілігі емес, ол гомеостатикалық механизммен
өтелмейді. Бұл қажеттілік қанағаттандырылмаса организмді өлімге әкеліп соқтырады – бұны Витальдық (биологиялық) деп атайды .
Әлеуметтік қажеттілік – адамның белгілі бір әлеуметтік топтағы және ондағы орны. Ол басқа адамдардың қатысуымен жүзеге асады.
Идеальдық қажеттілік (өзіндік іздену) – болашаққа негізделген (зерттеулер, ойындар, имитациялық, «еркіндік рефлексі»), ол адамның ноосферадағы (әлемдегі интеллектуальды игеруі) орнын анықтайды.
Слайд 15
Мотивацияның жүйкелік қамтамасыз етілуі:
І. Гипоталамуста – ашығу,
шөлдеу, тойыну, жыныстық және т.б. орталықтар бар;
ІІ. Ми қыртысының
маңдай бөлігі маңызды роль атқарады:
- әлеуметтік және идеальдық мотивацияның қалыптасуын;
- мотивацияның жүзеге асуында іздену бағыты мен жолын таңдауын;
- нәтиже болжауын;
- мотивация жүзеге асу кезінде эмоцияның қалыптасуы.