Презентация на тему Проектная работа по внеурочной деятельности на тему Муса Джалиль.Моабитская тетрадь

Муса Җәлилнең тормыш юлына, “Моабит дәфтәрләре” циклының

тарихына күзәтү ясау;

Укучыларда Татарстан Республикасы территориясендә яшәүче халыкларның рухи мирасын өйрәнүгә кызыксыну уяту;

Муса Җәлил иҗатын һәм аңа бәйләп хәзерге заман әдипләренең иҗатын тирәнтен өйрәнү, пропагандалау;

;
Балаларда патриотик хисләр, Татарстанда һәм Рәсәйдә яшәүче башка

милләт халыкларына карата толерантлык тәрбияләүдә.

дәфтәрләре” циклы
тикшерү предметы – “Моабит дәфтәрләренең үзенчәлеге”

мәгълүматлар җыю һәм эшкәртү; 3. Эзләнү эше темасы буенча класс

сәгатендә, дәресләрдә, класстан тыш чараларда чыгыш ясау, конкурста катнашу.

Мостафа авылы
 
Муса Җәлилнең
туган авылы
Муса алты яшеннән
авыл мәктәбенә укырга керә,

гаилә шәһәргә күчкәч, укуын “Хөсәения”мәдрәсәсендә дәвам иттерә.

совет гаскәрләре фашистларның башкаласы Берлинны алды. Шундагы Моабит төрмәсен-
дә

сакчылар да, тоткыннар да калмаган иде инде. Сугышчыларның берсе бушап калган төрмә ишек
алдында йомарланып, таушалып беткән кәгазь кисәгенә игътибар итә. Анда таныш рус хәрефләре белән нәрсәдер язылган була. Солдат кәгазьне алып, тигезли дә ниндидер немец китабыннан ертып алынган бер биткә язылган тубәндәге юлларны укый: “Мин танылган татар язучысы Муса Җәлил. Мине Моабит төрмәсенә яптылар,политик яктан гаепләделәр һәм, ихтимал, тиздән атарлар. Әгәр бу язу безнең кешеләрдән берәрсенең кулына эләксә, минем иптәшләремә – Мәскәү язучыларына миннән сәлам тапшырсын”.
Аннары шагыйрь соңгы сәламен җибәргән язучыларның фамилияләрен санап китә ( алар арасында Александр Фадеевның фамилиясе дә бар) һәм семьясының адресын күрсәтә.
Татар шагыйренең батырлыгы турында беренче хәбәр илебезгә әнә шулай килеп җитә.

Берлинның 
Моабит төрмәсендә тоткынлыкта язылган шигырьләр циклы

үзе куймаган. Моабит төрмәсендә дәфтәрләргә теркәлүеннән һәм байтагының төрмәдә

иҗат ителүеннән чыгып, шигырьләре туган илгә кайткач шул исем белән атала башлый. Шагыйрьнең фашист тоткынлыгындагы батырлыгы турында иң элек шушы шигырьләре сөйләде.
Дәфтәрләргә шагыйрьнең төрле хәләттә һәм әсирлекнең төрле шартларында иҗат иткән әсәрләле теркәлгән. Аларда төрле темалар, мотивлар бар, үзе кичергән фаҗигале, аяныч тормышы сурәтләнә “Кичер илем”, “Ирек”, “Кошчык” шигырьләре. Шигырьләре әсирләрдә фашистларга нәфрәт хисе тәрбияли, көрәшкә дәрт-көч уята.

язмышы гыйбрәтле.
Беренче дәфтәре катлаулы юллар аша Казанга
1946 елда

кайтып җитә. Дәфтәрне җәлилләр
утырган төрмәдән 1944 елның февралендә алып чыгалар, Франциягә аны Габбас Шәрипов алып
килә, ул шигырьләр югалмый. Аларны әсир
Нигъмәт Терегулов каршылык хәрәкәтендә кайнашкан француз партизанкасы Мария Дубизога сакларга тапшыра. 1946 елда Нигъмәт Терегулов Җәлил шигырьләрен Татарстан язучылар союзына тапшыра.
Икенче дәфтәре дә катлаулы һәм авыр юл үтә. Анысын Бельгиялеләр саклап кала. Җәлил бу дәфтәрен бер камерада утырган бельгияле Андре Тимерманска Берлиндагы Моабит төрмәсендә судка җибәргәнче ярты ай элек тапшыра. Тимерманск аны саклый, әнисенә әйберләре белән Бельгиягә җибәрә, һәм ул Совет илчелеге аша дәфтәрне язучылар советына җибәрә.

туган илгә кайтып җитә.
Җәлилнең фашист тоткынлыгында иҗат иткән әсәрләре

болар белән генә чикләнми, ул үзе дә бу турыда яза. Ләкин әлегә кадәр бу дәфтәрләрнең табылганы юк.
“Моабит дәфтәрләре” циклында шигырьләрне төрле тематиканы берләштерә. Җиңү, батырлык, ачыну, борчылу, өзгәләнү, ирек, туган илгә мәхәббәт, тугрылык темаларына караган әсәрләр бар. Циклдагы әсәрләрнең төрле жанрларга караганнары бар: хат, баллада, мөрәҗәгать итеп язылган әсәрләр дә күзәтелә.
Моабит дәфтәрләрендәге шигырьләрендә төшенкелеккә бирелмәү, ныклык, батырлык темасы өстенлек итә. Аларның күбесе лирик геройның үз башыннан үткән вакыйгалар белән бәйле.

искиткеч ныклык һәм батырлык күрсәткән өчен, өлкән политрук
Муса

Җәлилгә Советлар Союзы Герое
дигән исем бирелә.

Ә 1957 елда “Моабит дәфтәре” шигырьләре циклы өчен ул, шагыйрьләр арасында беренче булып, Ленин премиясенә лаек була.

һәйкәле,татар халкының гына түгел, чит ил кунакларының да яраткан

урыны булган “Муса Җәлил исемендәге Татар академиясенең опера-балет театры”, парк-музейлар, аның мәңге үлмәс исемен, бөеклеген исбатлыйлар.

Закирова Камила

Проект эшендә катнашучылар: Актаныш 1нче гомуми урта белем бирү мәктәбенен 3 а класс укучылары, класс җитәкчесе,ата –аналары, китапханәчеләр.

Фахразиев Раяз

Ильясова Энҗе

дәфтәрләре” циклының тарихы белән таныштык. Нәтиҗә ясап әйткәндә, Муса

Җәлил – күп милләтле совет әдәбиятының мактанычы һәм горурлыгы. Аның бай иҗаты, тоткынлыкта күрсәткән тиңдәшсез батырлыгы бер безне генә түгел, киләчәк буыннарны да таң калдырыр. Мусага хас Ватанны сөю хисе, аның олы җаны һәм кешелеклеге миллионнар өчен үрнәк булып кала. Ватанына тугрылыклы калган кеше генә әнә шундый үлмәс әсәрләр иҗат итә аладыр.

Муса Җәлил