Презентация на тему Фосфор және оның қасиеттері 9 сынып

химиялық қасиеттері.
Ме активтік қатарын кім ұсынған?
Ме табиғатта қандай түрінде

кездеседі?

үлкені
A) Sі. B) Na. C) Cs.

D) Al. E) Mg.
2. Біріншіден соңғысына қарай металдық қасиеттері күшейетін элементтер қатары.
A) C, N, B, F. B) Br, Ca, Mg, Be. C) Sі, Na, K, Rb. D) Na, Mg, Al, Sі. E) Al, Sі, P, Mg.
3. Химиялық қасиеттері өзара жақын элемент жұптары:
A) Lі, Be. B) Be, B. C) Be, Ba. D) Lі, Na. E) Mg, Al.
ІІ-нұсқа.
1. Be - Mg - Ca қатарында элементтердің металдық қасиеттерінің өзгеруі:
A) Кемиді. B) Өседі. C) Басында кеміп, сосын өседі.
D) Басында өсіп, сосын кемиді. E) Өзгермейді
2. Берілген элементтердің ішіндегі металдық қасиеті басымы
A) Cu B) Zn C) Ga D) K E) Ca
3. Металдық қасиеттерінің артуымен орналасқан элементтер қатары
A) Al, C, Se B) Cu, S, Na C) Cs, Te, Mg D) As, Br, P E) Na, K, Rb

нөмірі 20, Ar =40
ядросында 20 протонмен 20 нейтроны

бар.
Кальцийдің электрондық формуласы
1s22s2 2p6 3s23p64s2,
валенттілік электрондары 4s2болғандықтан
кальций қосылыстарында II валентті.

- СаСО3,
доломит СаСО3 ∙ 2MgCО3;
фосфаттары - фосфорит

Са3(РО4)2,
апатит Са5(РО4)3ОН,
фторапатит Са5(РО4)3Ғ,
флюорит СаҒ2.

электролиз- деп алады.
Кальций ақ түсті, жеңіл (р=1,55 г/см3), сілтілік

металдардан қаттырақ зат, t°балқу = 851°С, керосиннің астында сақталады.
Ат. н. 20; ат. м. 40,08; балқу t 842°С; қайнау t 1495°С тығыздығы 1,55 г/см2. Кальцийді 1808 жылы ағылшын ғалымы Г.Дэви ашқан. Түсі күмістей ақ, жеңіл металл, белгілі изотоптары 14, табиғи изотоптары 6. Негізгі минералдары: кальцит, ангидрит, гипс, флюорит, апатит, т.б.

реакцияларға түседі.
Жай заттармен
Са + Н = СаН₂ кальций

гидриді
Са + Сl₂ = СаСl₂ кальций хлориді
2Са + О₂ = 2СаО кальций оксиді
6Са + 2N₂ = СаN кальций нитриді
Ca + 2С =СаС₂ кальций карбиді
Күрделі заттармен
Ca + 2НОН = Са(ОН)₂ + Н₂ ↑
Ca + 2HCl=СаСl₂ + Н₂ ↑

қиын балқитын зат. Техникада оны "сөндірілмеген әк" деп атайды.

Оны әктасты жоғары температурада (1000 C0 шамасында) қыздырып, ыдырату арқылы алады:
СаСО3 СаО + СО2↑- 180кДж
Кальций оксиді — нағыз негіздік оксид. Кальций сілтілікжер металл болғандықтан, оның оксиді сумен оңай әрекеттесіп кальций гидроксидін, яғни сілтісін түзеді: СаО + Н2О = Са(ОН)2 + 70 кДж
Бұл реакция өте қуатты жүреді, су бұрқылдап "қайнап" жатады, тіпті біразы буланады. Нөтижесінде, сөндірілген әк деп аталатын көпсіген кеуек ақ ұнтақ түзіледі.
Әқ суына көмір қышқыл газын жібергенде, ол алдымен ерімейтін карбонат түзіп, лайлана бастайды:
Са(ОН)2 + CO2 = СаСО3↓ + Н2О
Газды одан өрі жібере берсе, лай көрінбей кетеді, өйткені суда ерімейтін орта тұз ерімтал қышқыл тұзға айналады:
СаСО3 + Н2О + СО2 = Са(НСО3)2
Қатты күйдегі кальций гидроксидінің Са(ОН), судағы жүзгіні, түсі ақ болғандықтан, техникада әк суті деп аталады. Сөндірілген өк құрылыста кеңінен қолданылады.

үйлерде сөндірілген ізбес қандай химиялық өзгерістерге ұшырайды? Бұл процесс

аяқталғанша үй қабырғалары неліктен дымқыл болады? Жауаптарыңды дәлелдеу үшін тиісті реакция теңдеулерін келтіріңдер.

ғана пайдаланып, мөлдір әкті суды сұйылтылған натрий гидроксиді ерітіндісінен

қалай ажыратып білуге болады?

процестерді туғызатын реакцияларға мысалдар келтіріңдер:
1) Са2+ + СО32- →

СаСО3
2) СаСО3 + ? → Са2+ + ?

карбонатының бар екенін химиялық реактивтер қолданбай, қалай білуге болады?

ауа құрамындағы көмір қышқыл газын сіңіріп карбонатқа айналады, бұл

процесс аяқталғанша үй қабырғалары дымқыл болатын себебі, кальций гидроксидінің құрамындағы судан.
Са(ОН)2 + СО2 → СаСО3 + Н2О

200 г әктасты өртегенде бөлінетін көмірқышқыл газының (қ.ж.) көлемі

(л)

= 40 г/моль
М (Са(ОН)2) = 74 г/моль
х г

Са(ОН)2 ----- 200 г Са
74г Са(ОН)2 ---- 40 г Са
m(ертінді) = 1000 г + 200 г = 1200 г

ν · М(СаСО3) = 1 моль · 100 г/моль

= 100 г
Vm = 22,4 л/моль
V(CО2) = ν · Vm = 1 моль · 22,4 л/моль = 22,4 л
m(СаСО3) = 200 г · 0,92 = 184 г
184 г СаСО3---- х л СO2
100 г СаСО3 ---- 22,4 л СO2

Ca(OH)2 + 2H2↑ сумен тез әр-ді
Ca(OH)2 + 2H2СO3 →

Ca(HCO3 )2 + 2H2O
Ca(HCO3 )2 →СaСO3 ↓+ CO2↑ + H2O
СaСO3 + 2HCI →СaСI2 + CO2↑ + H2O
3 СaСI2 + 2Н3PО4 → Ca3(PО4)2 + 6HCI