Слайд 2
Reja:
Travmatik shok teoriyasi
Travmatik shokning patogenezi
Travmatik shokning klassifikatsiyasi
Tibbiy evakuatsiyada
Travmatik shokning davolashni asoslari
Shokda birinchi shifokor yordami
Uzoq muddatli bosilish
sindromi davrlari
Uzoq muddatli bosilish sindromi diagnostikasi va davolashi
Слайд 4
Travmatik shokni aniqlash
Travmatik shok -Og`ir shikastlarga(mexanik,termik va hk.)
nisbatan - hayotiy muhim a`zo va sistemalarning:nerv,qon aylanish,nafas,jigar,buyrak,endokrin,modda almashinuv
ning buzilishi bilan kechadigan umumiy organizm reaksiyasi hisoblanadi.
Слайд 5
Travmatik shokda qon aylanish sistemasida bo`ladigan o`zgarishlar.
Aylanib yuruvchi
qon hajmi kamayadi
Arterial va venoz bosim tushib ketadi
Davomli gipotoniya
Mikrosirkulyatsiyadagi
o`zgarishlar
Tomir-aktiv moddalar to`planishi
Слайд 6
Travmatik shokda qonning taqsimlanishi
Слайд 7
Travmatik shokda qonning yo`qotilgan miqdorini anislash
Algover Buri
shok indeksi
Pulsning arterial qon bosimga nisbati(normada 0,5-0,6)
Agarda Shok indeksi
0,6-0,9
bo`lsa-Ayanib yuruvchi qon hajmi(AYQH) 10% ga kamygan
0,9-1,2-AYQH 20 % ga kamaygan
1,2-1,4 – AYQH 30 % ga kamaygan
1,5 va yuqori – AYQH 40 % va undan ko`p miqdorda kamaygan
Слайд 8
Pulsning arterial bosimga nisbati va AYQH kamayishi
(Kennon bo`yicha)
Слайд 9
Grand qoidasi
1. Yuza jarohatlarda 1 kaft maydoni
– 10 % qon yo`tishga teng
2. 2 ta
kaft maydoni – 20%.
3. Chuqur yaralarda 1 musht maydoni - 10 % qon yo`tishga teng
4. 2 ta musht maydoni – 20%.
Слайд 10
Yopiq sinishlarda qon yo`qotish miqdori
Yelka – 250-400 ml
Bilak
– 100-350 ml
Son – 800-1500 ml
Boldir – 400-500 ml
Tovon
– 150 – 200 ml
Chanoq – 1000-2500 ml
Amputatsiya 1000 ml gacha
Слайд 11
Kiss prinsipi
Shok darajasi sistolik bosim gto`g`ri proporsional
1 daraja – AB = 90-100 mm.smb.ust
2
daraja– AB = 75-85 mm.smb.ust
3 daraja – AB = 70 va undan past mm.smb.ust
Слайд 13
A.N.Berkutov klassifikatsiyasi
Agarda AB 80 mm smb
ust bo`lsa,ammo davodan so`ng darhol ko`tarilsa –yengil shok
……………………………………………………..
Agarda AB
80 mm smb ust bo`lsa,ammo nostabil bo`lsa,davodan 2 soatdan so`ng ko`tarila boshlasa-o`rta darajadagi shok
……………………………………………………..
Agarda AB 80 mm smb ust bo`lsa,ammo doimiy pasayib borsa va 2 soatgacha ko`tarilmasa –og`ir shok
Слайд 14
Tibbiy evakuatsiya vaqtida tarvmatik shok holatidagi bemorni davolashni
asosiy vazifalari
1. Davom etayotgan ichki va tashqi qon
ketishlarni to`xtatish
2. Hayotiy ko`rsatmalarga asosan nafas olish qobiliyatini tiklash,qon ketishini to`xtatish,ichki organlar hayot funksiyalarini tiklashga qaratilgan operatsiyalat o`tkazish
3.Tashqi nafa olish ni tiklash,nafas yo`llarini o`tkazuvchanligini tiklash,ochiq va yopiq pnevmatorakslarni,gematoraksni bartaraf etish,ko`krak qafasi karkasini tiklash,SO`V(ИВЛ) o`tkazish
4. Aylanib yuruvchi qon hajmini tiklash.
5.Og`riq simpulsalarni o`choqda bartaraf etish(novokainli blokada,analgetiklar,transport va davolovchi immobilizatsiya).
6. Somatik buzilishlarni to`g`irlash
Слайд 15
Birinchi shifokor yordami
1. Arterial qon ketganda qo`l oyoqlarga
jgut qo`yish yoki yarani bog`lab qo`yish
2. Tashqi nafa faoliyatini
tiklash(havo trubkasi,traxeostomiya,kislorodli ingalyatsiya,plevra bo`shlig`I funksiyasi,ochiq pnevmatorakslarda oklyuzion bog`lam quyish)
3.Standart transport shina qo`yish.
4.Barcha turdagi novikainli blokadarni qo`llash.
5. Qon va qon o`rnini bosuvchilarni quyish.
Malakali tibbiy yordam
MNS faoliyatini tiklash:
-og`riq qoldirish(analgetiklar,droperidol 0,25 %-1-2 ml va fentanyl 0,005 % 1-2 ml,oksibutirat natriy 20 % 5-10 ml,narkoz,barcha turdagi novokainli blokada,immobilizatsiya)
- boshdagi jarohatni birlamchi xirurgik ishlov berish
- bosh miya qisilganda bosh suyagi trepanatsiyasi
- oksigenoterapiya, ИВЛ.
Слайд 17
QAS funksiyasini tiklash:
1.Tashqi va ichki qon ketishni
to`xtatish;
2. Eritnmalarni tomirga jo`natish:
- tuzli (ringer,
ringer-lokka)
- 10%-20% li glyukozani insulin bilan birga,
- dekstran preparatlari (6% poliglyukin, 10% reopoliglyukin),
- GEK preparatlari (6% refortan);
3.novokainli blokada o`tkazish;
Слайд 18
4.Singan suyaklar immobilizatsiyasi;
5. 5-20 % li albumin,yangi muzlatilgan
qon plazmasini quyish;
6. Glyukoza-novokain yuborish,AB 90 dan tushmagan holatda
7.Gemoglobin
50 dan kamayganda eritrotsitar massa quyish,qonni reinfuziya qilish.
8. Periferik tomirlar tonusini stimullovchi preparatlar:
- dopamin 100-250 mkg в minutiga,
- 2-4 ml 0,2% noradrenalin eritmasi 5% li 1 l glyukoza eritmasiga
Слайд 19
Jigar faoliyatini tiklash:
- tomir ichiga
5- 10% li glyukozani insulin bilan v B
vitaminlari;
- oksigenoterapiya.
Buyrak faoliyatini tiklash:
- osmotic diuretiklar yuborish: 30%li mochevina eritmasi, 15% li mannit eritmasi
- 2 tomonlama paranefral blokada;
- peritoneal dializ,gemodializ.
Слайд 20
Endokrin tizimni tiklash:
-glyukokortikosteroidlarni yuborish
(125 -250 mg gidrokortizon , 60- 120 mg prednizolon);
- trankvilizator yuborish (relanium 0,5% -2,0)
Слайд 21
Uzoq davom etuvchi bosilish sindromi davrlari
1. Erta (1-3
chi kun) – gipotenziya,taxikardiya,ko`p martalik qusish,rivojlanib boruvchi shish.qo`l oyoq
shikastlanishi.
2. Oraliq (4-12 chi kun) –O`tkir buyrak yetishmovchiligi(oligouriya yoki anuriya,azotemiya,silindruriya),anemiya,shish kamayadi.
3. Kechki (3-4 chi haftadan boshlab) - buyrak faoliyati tiklanadi,yiringli asoratlar va tromboflebitlar,nevritlar,mushak nekrozlari,mushak atrofiyasi va bo`g`im kontrakturasi.
Слайд 22
Uzoq davom etuvchi bosilish sindromi
1. yengil daraja –
Qo`l oyoqning butunligicha yoki bir qismini 4 soatgacha bosilishi
2.
O`rta og`ir daraja – bir qo`l yoki oyoqning 6 soatgacha bosilishi
3. Og`ir daraja – bitta qo`l oyoqning 6 soatdan ko`p yoki 2 ta qo`l yoki oyoqning 6 soatgacha bosilishi
4. O`ta og`ir daraja – 2 ta qo`l yoki oyoqning 6 soatdan ham ko`p bosilishi