Слайд 2
МАТЭРЫЯЛАЗНАЎСТВА Тэкстыльныя валокны, пража і тканіна
Слайд 3
Пража Для вырабаў нітак выкарыстоўваюць пражу. Яе атрымліваюць з
валокнаў. Яшчэ ў глыбокай старажытнасці чалавек умеў злучаць асобныя
тонкія кароткія варсінкі ў доўгія ніткі. Спачатку гэта былі валокны дзікарослых раслін –канапель і крапівы, потым поўсць жывёл, а затым – валокны натуральных раслін – лёну і бавоўны.
Слайд 4
Валакно Валакно – гэта тонкая няпрадзіная нітка. Яно бывае
рознай даўжыні, формы і таўшчыні. Валокны, з якіх вырабляюць
пражу, ніткі, тканіны, называюць тэкстыльнымі.
Слайд 5
Тэкстыльныя валокны Натуральныя: Расліннага паходжання (бавоўна, лён)
Слайд 9
ЛЁН Лён на Беларусі вырошчваюць з даўніх часоў,
бо нашыя кліматычныя ўмовы спрыяльныя для яго росту. Вядома
больш за 40 відаў лёну, але найбольш каштоўнае доўгае валакно дае лён – даўгунец. Ён мае высокае (70-125см) сцябло, якое ўтрымлівае 20-30% ільнянога валакна.
Слайд 10
Пража – нітка з тэкстыльных валокнаў, злучаная скручваннем.
На працягу многіх сотняў гадоў людзі выраблялі пражу ўручную:
выцягвалі пальцамі з масы валокнаў тонкую стужачку і скручвалі яе. Потым пражу пачалі атрымліваць з дапамогай ручных верацён. Гэта праца цяжкая і марудная. Аблегчыць яе дапамагло з’яўленне першай простай машыны пралкі – калаўроткі.
Слайд 11
Прадзенне – працэс стварэння пражы з асобных кароткіх
валокнаў.
Слайд 12
З пражы вырабляюць тканіну, швейныя ніткі, ніткі для
вышывання, вязання.
Працэс атрымання тканіны з пражы называецца
ткацтвам. У хатніх ўмовах тканіну атрымлівалі на ткацкам станку – кроснах. Зараз тканіны вырабляюць прамысловым спосабам на ткацкіх фабрыках, абсталяваных станкамі. Станкі абслугоўваюць ткачы.
Слайд 13
Тканіна Тканіна – матэрыял, атрыманы на ткацкім станку
шляхам перапляцення падоўжаных і папярочных нітак. Ніткі, якія ідуць
ўздож тканіны, называюцца – асноўнымі, або асновай. Ніткі якія ідуць упоперак – уточнымі, або утком.
ідзе ўпоперак тканіны моцная, тонкая, гладкая тоўстая, пушыстая, прамая, раўнамерная, звілістая, нераўнамерная вельмі скручаная слаба скручанная жорсткая, не расцягваецца, мяккая, расцягваецца пры рэзкім расцягванні пры рэзкім расцягванні выдае звонкі гук выдае глухі гук