Слайд 2
Габдулла Тукай
(1886 - 1913)
Слайд 4
Шигъри табышмак:
Җәй көне. Эссе һава мин суда койнам,
йөзәм;
Чәчрәтәм, уйныйм, чумам, башым белән суны сөзәм.
Әйт
әле, Күбәләк, сөйләшик бергәләп:
Бу кадәр күп очып армыйсың син ничек?
Күптән түгел безнең тәрәзә капкачын
Оя итте минем сөйгән Карлыгачым.
- Әйдәле, Акбай! өйрән син, арт аягың берлә тор;
Аума, аума! туп-туры тор, төз утыр, яхшы утыр!
Слайд 5
“Исемдә калганнар”
автобиографик хикәясенең беренче бите.
Слайд 6
Габдулла Тукай 1886 елның 26 апрелендә Казан губернасы
Мәңгәр волосте Кушлавыч авылында Мөхәммәтгариф исемле мулла гаиләсендә дөньяга
килә.
Слайд 7
Әтисе Мөхәммәтгариф исемле Кушлавыч авылында мулла булып торган.
Әнисе
Өчиле авылы Зиннәтулла хәзрәтнең Мәмдүдә исемле кызы.
Слайд 8
Әти - әни назы һәм иркәләве озакка сузылмаган.
1886 елның 29 августында әтисе үлә. Әнисе аны Шәрифә
исемле карчыкка вакытлыча асрарга калдырып, үзе Сасна исемле авылның мулласына кияүгә чыккан.
1890 елның 18 гыйнварында әнисе вафат булган. Шулай итеп Габдулла дүрт яше дә тулмаган килеш ятим, яклаучысыз, терәксез калган.
Слайд 9
Баштан Габдулла Зиннәтулла бабасының
зур гаиләсе белән Өчиле
авылында яши.
“Исемдә калганнар” дигән истәлегендә Тукай болай яза:
“ Үги әбинең алты күгәрченнәре эчендә мин бер чәүкә булганга, мине еласам юатучы, иркәләним дисәм, сөюче, ашыйсым, эчәсем килсә, кызганучы бер дә булмаган, мине эткәннәр дә төрткәннәр...”
Слайд 10
Зиннәтулла бабасы өендә яшәү Габдуллага рәхәт булмый. Монда
ятимне бары Саҗидә апасы яраткан.
Слайд 11
Казан малайны шаулап каршы алган. Ямщик Казанга килеп
җиткәч, Печән базарында: “ Асрауга бала бирәм, кем ала?”-
дип кычкырып йөргәндә, халык арасыннан бер кеше чыгып малайны “уллыкка” алган.
Слайд 12
Казан шәһәрендә һөнәрчеләр – Мәхәммәтгали абзый белән Газизә
апа “артык” баланы үз гаиләләренә сыендыра. Нәни Габдулла бу
мәрхәмәтле кешеләрне беркайчан да онытмаячак.
Слайд 13
Бердәнбер бабасы Зиннәтулла
Габдулланы Өчиле авылына үз
йортына алган.
Слайд 14
Казаннан соң Габдулла Кырлай авылында яшәгән. 1892 елның
җәендә аны Сәгъди абзый гаиләсе уллыкка алган.
Слайд 15
Кырлай малайлары нәни Габдуллага бик гаҗәпләнеп карап торалар.
Слайд 16
“Бездә катык, сөт, ипи күп, теләгәнчә ашарсың,” -
дигән Сәгъди абзый малайны Кырлайга алып кайтканда.
Слайд 17
Кырлайда Сәгъди абзый йорты. Тукай монда
1892 елның
җәеннән 1894 елның көзенә кадәр яши.
Слайд 18
Кырлайда Фәтхерахман хәзрәт йорты.Нәни Габдулла шушы йортта абыстайдан
сабак ала башлый.
Слайд 19
Кырлай авылы табигате һәм Сәгъди абзый гаиләсендә алган
тәрбия шагыйрь Тукайның шигырь-әкиятләренә тәэсир иткән.
Слайд 20
Шүрәле.
Нәкъ Казан артында бардыр бер авыл - Кырлай
диләр;
Җырлаганда көй өчен “тавыклары җырлай” диләр.
Гәрчә анда тумасам
да, мин бераз торган идем;
Җирне әз-мәз тырмалап, чәчкән идем, урган идем.
Ул авылның,-һич онытмыйм,-һәр ягы урман иде;
Ул болын, яшел үләннәр хәтфәдән юрган иде.
Зурмы? – дисәң, зур түгелдер, бу авыл бик кечкенә;
Халкының эчкән суы бик кечкенә инеш кенә.
Слайд 21
1895 елда Габдулла Җаекка, Уральск шәһәренә әтисе ягыннан
туган Газизә апасы һәм аның ире Галиәсгар җизнәсе янына
күчеп килә.
Слайд 22
Уральск шәһәрендә нәни Апуш акыллы, тәртипле шәкерт
Габдулла Тукаев булып танылган.
Слайд 23
Нибары 27 елга җыелган кыска гомер. Кыскалыгын кыска
да бит, ләкин шул ук вакыт аралагында бөтен бер
олуг татар дөньясы аны үзенең мәңгелек углы итеп таныган.
