Презентация на тему Номан Челебиджихан

бетте Буюк Сонакъ коюнде Ибраим Челебининъ къорантасында догъды.Онынъ балалыкъ

ве осьюмлик чагъ анда кечти. Кой мектебинде сонъра Акъчора ве Зынджырлы медреселеринде окъуды,ана тили,эдебият,эсап,джогърафия дерслерини эйи огренди.

императорлыгъында, хусусан онынъ пайтахты Санкт-Петербургда къалабалыкълар башлай. Романовлар сюлялеси

тахттан эндириле. Иште бойле тарихий вакъиалар садыр олгъан вакъытлары, Русие ордусында арбий хызметте булунгъан Челебиджихан Къырымгъа къайта ве Джафер Сейдамет эм де дигер сафдашлары иле бирликте Ватан азатлыгъы огърунда куреш башлайлар.

ноябрь 26-да къадимий Багъчасарайнынъ Ханлар Сарайында олуп кечкен Къырым

Миллий Къурултайы Къырым Халкъ Республикасыны илян этип, Къырым девлети Конституциясыны къабул эте. Тарихий Къурултай Челебиджиханны Къырым Миллий укюметининъ Реиси вазифесине сайлай…
Теэссюф ки, арадан деерли чокъ вакъыт кечмей, Челебиджихан большевиклер тарафындан якъаланылып, Акъяр апсханеси азбарында атылып ольдюриле. Бу фаджиа 1918 сенеси, февраль 23-те садыр ола.

де назм жанрларында аджайип эсерлер догъды. «Къарылгъачлар дуасы», «Чобан

къызы», «Бастырыкъ», «Татарлар юрду», «Ёлджу гъарип», «Сары тюльпан»… киби икяе ве шиирлер иште булар джумлесиндендир.
Челебиджиханнынъ «Ант эткенмен» шиири,(музыкасыны композитор Асан Рефат язды), бугунь де – бугунь Къырым Миллий Медхиеси оларакъ хызмет этип кельмекте.
Ветанына, догъмуш халкъына къудретли Севги беслеген Челебиджихан эм иджадкяр, эм де сиясий эрбап сыфатында –
Ант эткенмен, сёз бергенмен миллет ичюн ольмеге,
Билип, корип миллетимнинъ козьяшыны сильмеге!

догърусы миллет ашкъына, халкъ ашкъына, Ветан ашкъына шеит кеткен

Челебиджихан ёлбашчылыгъында янъы укюмет олсун икътисадият меселесинде, олсун маариф саасында, олсун сиясетте… йигирми – отуз йыл девамында зар-зорле япмакъ мумкюн олгъан ишлерни – исляхатларны эки – учь ай зарфында амельге кечирди. Албу исе, акъикъатта, бир муджизе эди.

бир заман.
Гузель ёсма, гъондженъ иле эндамынъны
Эр кунь север, опер

эдим сайгъыларман.

Гонълюмизни хошландырдынъ, сары тюльпан,
Мен де сени эльден къыскъанам.
Узакълардан, коктен, ерден чокъ суемен,-
Кунешлернинъ, йылдызларнынъ козю яман.

Сары тюльпан, багъчамызны шенълендирдинъ,
Пек аз заман къырыкъ гонълюм эглендирдинъ,
Ярын сен де къырыладжакъ, оледжексинъ,
Оледжексинъ, бу джихангъа нечюн кельдинъ?

«Белли шиирлер»

бир гъарип ёлджу эдим, къалдым къара дагъларда.
Ёл шашырдым, кунь

ашырдым, санъа бакъып агълар да –
Ах чекемен, ач юзюнъни, мени яман козь санма.
 
Ач юзюнъни, сач нурунъны. Учурымлар, къаялар
Ышыкъ алсын, айдынласын, кольгелери силинсин.
Топракъ-топман къардаш исенъ, коксюнъдеки кок ташлар
Гъыранитлер къара ерге айна болып корюнсин!
 
Юрегиме сырдаш исенъ, козюмдеки шу яшлар
Чечеклерге тёкеджегинъ о чыкъларгъа къарышсын.
Танъ йылдызы догъар икен, эльбет, мени о беклер.
Сач нурунъны, ёлджу гъарип асретине къавушсын!

атымнынъ башы айланды ахирет бетке.
Сенинъ ичюн яшадым,

сенсиз ольсем,
Бильмем, насыл кирермен бош дженнетке.

Авдарылгъан алтавлар, тамулар ташкъан,
Бу ишлерге биз тувул, мелеклер шашкъан,
Хырпалангъан менликлер, хорлангъан къызлар,
Баласын ташлап анайлар чёллерге къачкъан..

Артыма бакъсам - акъ омюр, алдымда - олюм,
Коп узамаз беллиймен къарангъы ёлум.
Къарсамбадан хавф этмей, кольгеден урькмей,
Сонъ нефесте "татар" деп, узаныр къолум.

ёл къувмайлар.
Башта акъыл бар экен, козьде къарув,
Корьмей, бильмей юрьмектен

утанмайлар!

Айгиди, татар яшлары, окъумайлар!
Окъусалар кимседен кем къалмайлар.
Истанбулда, Парижде биринджи бола,
Японлар да оларгъа еталмайлар.

Айгиди, татар яшлары, ёкъ башлары,
Тёрелермен тёрде оськен ёлбашлары.
Ёлбашлары болмагъанда хорлукъ корип,
Къайда барса тёкелер козьяшлары!

олсун, бу заваллы къардашларым чюрюсин?
Онлар ичюн окюнмесем, къайгъырмасам, янмасам,
Юрегимде

къара къанлар къайнамасын, къурусын!
Ант эткенмен шу къаранлыкъ юрткъа шавле серпмеге,
Насыл олсун, эки къардаш бир-бирини корьмесин?
Буны корип бусанмасам, мугъаймасам, янмасам,
Козьлеримден акъкъан яшлар дерья-денъиз, къан олып.
Ант эткенмен, сёз бергенмен миллет ичюн ольмеге,
Билип, корип миллетимнинъ козьяшыны сильмеге.
Бильмей, корьмей бинъ яшасам, Къурултайлы Хан болсам,
Кене бир кунь мезарджылар келир мени коммеге.

Ватанны сев, насыл севе эди

Номан Челебеджихан.