Презентация на тему Төлөй былыргытын кэрэһэлиир Туоһу экспонаттар

хас нэһилиэк аайы араас хабааннаах дьаһаллар ыытылыннылар, музейдар тэрилиннилэр.
“Общество

движется вперед, если у народа есть уважение к своим корням, а государство работает над сохранением, изучением и представлением исторического, художественного, культурного, духовного наследия народа.”

суолталаах:
Кэлэр сыл Төлөй нэһилиэгэ сурукка киирбитэ 250 сыла;
2016 сылы

улууска Музей, Төлөйгө История сылынан биллэриллибитэ.
Онтон билиҥҥи кэмҥэ Төлөй историятын киэҥ эйгэҕэ сырдатар үлэ ситэ ыытылла илик.
Музей үлэтэ дьон өйүн-санаатын, өбүгэни кытта ситимниир, киэҥ билиигэ сирдиир үйэлээх үлэ.
Ааспыт кэми сэгэтэн, историяны үѳрэтии, чинчийии билиҥҥи кэмҥэ сонун.

Раритеты Якутии. Художественное наследие земли олонхо Чурапчинский

улус. Москва 2015 г.

Чинчийии объега:
Музей экспонаттара
Чинчийии предметэ:
Экспонат историята, бас билээччитэ.

Экспонат туһунан матырыйаал хомуйуу, чинчийэр үлэни ыытыы;
Билиҥҥи кэмҥэ

музейнай экспонат суолтатын быһаарыы;
Саха материальнай баайын киэҥ эйгэҕэ сырдатар үлэни ыытыы.

Саҥаны киллэрии:
Аныгы технология көмөтүнэн Төлөй историятын кэпсиир сэдэх экспонаттарын сырдатыы, дьон-сэргэ сэҥээриитигэр таһаарыы.

Онтон историяны дьон оҥорор диэн этэллэр. Олорон ааспыт дьон

туттубут маллара, ахтыылара, хаартыскалара туоһулууллар.
Музейдарга саҥата суох сытар үгүс экспонаттар элбэҕи кэпсииллэр, ааспыт олоҕу санатар курдуктар.
Төлөй түмэлигэр 100–чэкэ экспонат баар, олортон киэҥ, дириҥ, ураты кистэлэҥнээх сэдэх мал историятын үөрэттибит. Ону дьон сэҥээриитигэр таһаарары наадалааҕынан ааҕабыт.

выставляемый для обозрения музее или на выставке.

12 күнүгэр төрүттэммитэ.
Билигин экспонаттар быыстапкаҕа улуустааҕы музейга бааллар.

Манна баар: сэрии, көһөрүү кыттыылаахтарын стендэлэрэ, 100-чэкэ араас экспонат.
Өбүгэлэрбит тутта сылдьыбыт малларын дьон–сэргэ сэҥээрэн көрөр. Олортон, биһиги санаабытыгар, баай, дириҥ историялаах экспонаттарынан буолуохтарын сөп: куортук, туос ураһа лоскуйа, суоруна, үүн, дэйбиир о.д.а.

сэттис көлүөнэ өбүгэтэ
Бу сытар экспонат - Төлөй кинээһин

куортуга. Кини кимий? Куортуктаах кинээһинэн Кыдаала - Федот Борисов буолар.
Федот Борисов хайдах кинээс буолбутун туһунан үһүйээни Федот Захаров “Боотурускай улууһун төрүт уустара” диэн кинигэтигэр суруйбута.

Куортук. аат. (эргэр.) революция иннинэ нэһилиэк кинээһэ куругар иилинэр кынчаала. (Саха тылын кылгас быһаарыылаах тылдьыта)
Куортугу кинээс эрэ барыта ылбата, туох эмэ ураты үтүө дьыаланы оҥордоҕуна тиксэрэ.
Федот Борисов Төлөй нэһилиэгэр 1767-1795 сс. кинээстээбитэ, ыраахтааҕыттан 1771с. ылбытын туоһулуур сурук куортукка сурулла сылдьар.
Ону таһынан өссө Капитон Пинигин диэн Төлөй баайа, кинээһэ 1856 с. күн ыраахтааҕыттан өр сыллаах үлэтин иһин үрүҥ көмүс куортугунан наҕараадаламмытын туоһулуур докумуон “Капитон Пинигин сыдьааннара” диэн кинигэҕэ баарын буллум.
Онон Төлөйгө мындыр өйдөөх кинээстэр салайан, баһылаан-көһүлээн олорбуттарын куортук туоһулуур.

Капитон Пинигин ХIХ үйэҕэ оҥоһуллубут, ойуулаах-мандардаах туос ураһата Төлөйгө

баар Оҕус баһа диэн алааска турбута биллэр. Онтон уолугар Федот Борисовка туран хаалар.
Бу ураһа лоскуйа саха материальнай культуратын биир сүдү айымньытын быһыытынан сыаналанан, Санкт-Петербург нуучча краеведческай музейыгар хараллан сытарын Б.Ф.Неустроев-Мандар Уус 2012 с. сэҥээрэн, сөҕөн-махтайан кэлбитэ. Онно докумуоҥҥа сурулларынан, 1908с. Саха сирин маҥнайгы идэтийбит худуоһунньуга. Таатта улууһуттан төрүттээх Иван Васильевич Попов Санкт Петербурга үөрэнэр кэмигэр хомуйан илдьэн музейга туттарбыт. Ураһа ол хотугу Пальмираҕа тиийиэн иннинэ 80-ча сыл хаһаайыттарыгар сулууспалаабыт. Онон 200-чэкэ сыллааҕы түҥ былыргы оҥоһук эбит.

Моҕол ураһа
Дорофей (Ларион)Пинигин моҕол ураһата.
Санкт Петербурдааҕы энографическай музей. ХIХ үйэ
1820-1830 сс

Ураһа лоскуйа саха материальнай культуратын биир сүдү айымньытын быһыытынан сыаналанар

Бу ураһа ойуута ураты сиэдэрэйинэн дьону сөхтөрөр эбит, бу маннык ураһаны Мандар Уус тиктэрэ сылдьара биллэр.
Онон Моҕол ураһа Төлөйгө улахан сэниэ баай ыал олорон ааспытын туоһулуур.

Данилович - Ньукуу оҕонньор – Төлөй бастыҥ ууһа.
Төлөйгө миэлиҥсэ

оҥорбут, Төлөй начальнай оскуолатын тутуспут.
Дьон махталын ылбыт, холку майгылаах, боччумнаах киһи эбит.
(Захарова Татьяна Егоровна кэпсээниттэн).

Ивановна Пермяков Дмитрий Максимовичка кэргэн тахсан, Мугудай сирин Тойон

Уйалаах диэн алааска сүктэн кэлэригэр атын симэхтэрэ.
Мантан көстөрүнэн, кыыс оҕо сүктэр таҥаһа-саба, киэргэлэ ураты оҥоһуулаах, сиэдэрэй көстүүлээх буолар эбит.

уонна дэйбиирэ –
баай ыал кыыһа буоларын туоһулуур

музейга анал сыһыарыы
Инстаграмҥа страница

Ойуулаах тылдьыт-кинигэ
Аныгы технология

көмөтүнэн киэҥ эйгэҕэ сырдатар үлэ: