Презентация на тему Ог-буле кижинин сузуу презентация

Ог-буле дээрге кижинин ада-иези, акы-дунмазы, торел улузу, чуртаар оран-савазы,

аас-кежии, шыдал-быразы-дыр. Оон-биле чергелештирог-буленин чогумчалыг болуру торел улустун бот-боттарынга ыдыктыг хамаарылгазындан, бичени биче, улугну улуг деп хундулежир чоруктан, куш ажылга кызымак чоруктан хамааржыр. Ог-буленин болгаш чоок торел улустун байлаа чоннун байлаан тургузар. А чоннун байлаа хой ниитинин байлаан тургузар. Ук байлакче кижинин будужу, ог-булу, торел-чурт, нация, Ада-чурт, куруне деп билиишкиннер кирер.

алышкылар оолдары
Угбам-бодундан улуу
Дунмам-бодундан бичези
Чаавам – акызынын кадайы
Честем – угбазынын

ашаа
Оол чээним – угбазынын азы кыс дунмазынын оглу
Чээннерим – угбазынын азы дунмазынын оолдары, уруглары, бодундан биче назылыглар
Даай-ава – авазынын кады торээн угбалары азы кыс дунмалары
Даай – авазынын кады торээн акызы азы эр дунмазы

Каты – кадайынын адазы азы акылары
Кат-ие – кадайынын иези азы угбалары
Бег – ашаанын адазы азы акылары
Кунчуг – ашаанын авазы азы угбалары
Келин – оглунун кадайы
Кудээ – уруунун ашаа
Бажа – кадайынын угбазын азы кыс дунмазынын ашаа
Чуржу – кадайынын азы ашаанын оол, кыс дунмазы
Кырган авай – авазынын азы ачазынын аваза, азы улуг назылыг кыс улус
Кырган-ачай – ачазынын азы авазынын ачазы, азы улуг назылыг эр улус

  онча-менди   озулдези,  ижер-чиир  аъш-чеми,    кедер  идик-хеви,

  оолдарынын  кижизидилгези   дээш   бурун   харыысалгалыг,оларга  шын  улегер  ада  кижинин   арын-нууру,   алдар-ады   деп  медерелдии-биле   билип   чораан,   а   уруглары   адазынын  шын  улегер-чижээн   оттунуп  чоннун  чоон оруундан   тая   баспайн   чорааннар.

«Ава» деп сос Адаар, бижиир, номчуурга-даа, «Ава» деп

сос аажок белен. Ынчангаштын авам сенээ ынак болган урен-дир мен.

«Ача» деп сос
«Ача» дээрге «ачы» дээнзиг-
Ачы-дуза оон келир.
Ачам сенээ ынчангаштын
Аажок ынак урен-дир мен.

Кырган-ава, кырган ача
Авам биле ачам ийи
Аваларлыг, ачаларлыг.
Кым-даа эвес олар менээ –
Кырган-ава, кырган-ача.
Даай, даай-ава, чээн
Даай чээнге дагдан улуг,
Даай-ава база ындыг.
Оларынга чээн чоргаар:
Олбук чадыр дорже чалаар.
Кууй
Даайымнын кадайын мен
Даады-ла кууйум дээр мен.
Даайы-биле кууйу ышкаш,
Таарымчалыг улус турбас.

Ченге
Ченге азы чаава дээрге,
Черле онза кижи-дир ол.
Акызынга кадай болган
Аажок эки кижи-дир ол.
Дунма
Дунма дээрге менден биче
Эр-даа, кыс-даа уруглар-дыр.
Дуу аалдын, оовустун-даа
Эрге чассыг толдери-дир.
Дунмам, акым, угбам
Менден биче оол-даа, кыс-даа,
Ажы-толду дунмам дээр мен.
Менден олар улуг болза,
Акым дээр мен, угбам дээр мен.
Ире, ирей
Кырган-ачам эвес, оске
Кырганнарны ирем дээр мен.
Кырган кадай ашаан база
Кыя адап, ирейим дээр.
Честе
Черле бодап орарымга
Честе кижи онза-ла-дыр.
Ужур-чанчыл аайы-биле,
Угбам ашаа – честем ол-дур.

     *      *
Ада көрбээнин оглу көөр,
Ие

көрбээнин уруу көөр.
*       *      *
Ада сөзүн ажырып болбас,
Ие сөзүн ижип болбас.
*       *      *
Ада турда - чон таныыр,
Аът турда - чер көөр.
*       *      *
Ада чокта - чартык өскүс,
Ава чокта – бүдүн өскүс.
* * *
Ада чокта – эш чок,
Аъды чокта – бут чок дег.
* * *
Ады арт ажа бээр,
Сураа суг кеже бээр.
* * *
Аъды чүгүрүк мактадыр,
Ады чүгүрүк хоптадыр.
* * *
Ажыктыг эжиниң дузазын билбес,
Арган аъдының човаарын билбес.

Даг көргенде, бөрү омак,
Даай көргенде, чээн омак.
* * *
Алышкылар ынаа
Хая-даштан артык.
* * *
Будуктуг ыяшка куш чыглыр,
Буянныг өгге чон чыглыр.
* * *
Дуңмалыг кижи дыш,
Угбалыг кижи ус.
* * *
Кежиглиг хемни үер үрээр,
Кежээ келинни хоп үрээр.
* * *
Оолдуг кижи оя сөглээр,
Кыстыг кижи кыя сөглээр.
* * *
Хүрең-дайның маңын көөр,
Күдээзиниң күжүн көөр.
* * *
Ада тоогузу-алдын
Ие тоогузу- монгун.
* * *
Хүн херелдиг,
Күдээ дузалыг.

эп-чоп, шыдамык болуру)
Ог-буленин бустур чылдагааны:
(алгыш-кырыш, дыннангыр эвес чорук, чалгаа

чорук, хомудал, шын эвес орук)