Слайд 3
Өндірістік токсикология - өндірісте зиянсыз және қауіпсіз жағдайын
жасау мақсатымен (зиянды заттардың) факторлардың организмге әсерін зерттейтін еңбек
гигиенасының бөлігі.
Зиянды заттар - бұл адам организмімен байланысты болған кезде, қауіпсіздік талаптары бұзылған жағдайларда осы ұрпақтың олармен байланыс үрдісінде де, әсерінен кейінгі қашық уақыттардағы өмірінде де және кейінгі ұрпақтарында ауру немесе денсаулық жағдайында аутқулар туындата алатын заттар.
Слайд 4
Өндірістік улардың жіктелуі:
өндірістік улардың адам организміне әсер ету
сипаты бойынша (жалпы улылық, тітіркендіретін, сенсибилизациялаушы, канцерогендік, мутагендік, әйелдердің
репродуктивтік функциясына әсері);
организмге ену жолдары бойынша (тыныс жолдары арқылы, асқорыту жолдары, тері арқылы әсері), қосылыстардың химиялық сыныптары бойынша (органикалық, органикалық емес, элементорганикалық т.б.);
· улылық дәрежесі бойынша (аса жоғары улылы, жоғары улылы, орташа улылы, улылығы аз);
организмге әсер ету дәрежесі бойынша (аса қауіпті, қауіптілігі жоғары, қауіптілігі орташа, қауіптілігі аз заттар) жіктелулері көбірек қолданылады.
Слайд 5
Улардың әсерлерінің жалпы сипаттамасы.
Өндірістік улардың организмге әсері кезіндегі
пайда болатын патологиялық үрдістер, организмнің қалыпты тіршілігі үшін қажетті
функционалдық және құрылымдық жағдайларының бұзылуының көрінісі ретінде қарастырылады. Улардың әсері кезіндегі мұндай өзгерістердің айқындық сипаты мен дәрежесі оның концентрациясы мен әсер ететін уақытына және организмнен шығатын (элемениация) кезеңіне байланысты
Слайд 6
Экзогендік факторлардың, оның жеке органдар әсері цитоплазмалық мембраналардың
рецепторлық аппараты арқылы немесе олардың құрам бөліктері арқылы жүреді.
Бұлар
мен қатар көптеген заттардың улылық әсерінде мүшелерге әсерінің қатаң таңдамалығы жоқ. Олардың өмірлік үрдістерге қатысуы белгілі бір жасушамен әсерлесуіне негізделген. Біріншілік өзгерістерді тартумен және жеке мүшелермен жүйелердің органикалық зақымдалуымен байланысты сипатталады
Слайд 7
Кейбір өндірістік улардың әсеріне интоксикациялармен немесе нейротоксиноздармен білінетін
орталық және шеткі жүйке жүйесінің зақымдануы тән.
Өндірістік улардың әсері
кезіндегі қандағы өзгерістерді жалпы гематологиялық (нейтрофильдік лейкоцитоз лейкоцитарлық формуланың соңғы ауытқуы, эозинопения, лимфопения, моноциттердің көбеюі) және спецификалық (гипопластикалық жағдайлар, лейкоздар, гемолиткалық анемия, қан ұйюының бұзылуы) өзгерістерге бөледі.
Слайд 8
Экотоксикология - өндірістік уларды зерттейтін пән болып табылады.Ол
өндірістік улардың ағзаға әсер етуін, қауіптілігі мен зияндылық деңгейін,
гигиеналық тазалық сақтау нормативтерін шараларын ұйымдастырып нұсқау беріп отырады.
Өндірістік улар қатарына көп жағдайда,шикізаттық,аралық және өндірістің қалдық өнімдері жатады, сондай-ақ қоспалар, қосалқы заттар да өндірістік улар қатарына жатқызылады. Мысалы, химиялық зауыттарда шикізат ретінде бензол, күкірт көміртегі, анилин, хлор және басқа да улы заттарды қолданады.
Слайд 9
Мұндағы жағдайда салыстырмалы таңдау жиі болады. Сол дене
мүшесінің ерекше зақымдануы болады. Мысалы, марганецпен уланған нерв жүйесі
,бензолмен уланған - қан айналым мүшелерін айтуға болады.
Тікелей әсер етуде удың тиген жерінде ұлпаның зақымдануы,ісу,тері және шырышты қабаттың іріңдеуі – әсіресе, қышқыл және сілтілік ерітінділермен және бумен жұмыс жасау барысында туындайды. Тікелей эсер ету түрі нерв талшықтарының рефлекторлық реакциялануы және ұлпа ыдырау барысындағы өнімдерді сорып алуға қатысты жалпы құбылыстармен сипатталады.
