Презентация на тему Паралельныя сінтаксічныя канструкцыі

часткі сказа, якія маюць прыблізна аднолькавы сэнс і могуць

замяняцца з тымі або з іншымі мэтамі.

з дапамогай – пры дапамозе (другі варыянт мае адценне

большай канкрэтнасці),
з мэтай – у мэтах (першае словазлучэнне, або састаўны прыназоўнік, часцей выкарыстоўваецца пры інфінітыве, другое – пры аддзеяслоўным назоўніку),
таблетка ад кашлю – таблетка супраць кашлю (другі варыянт падкрэслівае прызначэнне і мае кніжны характар).

сінанімічны даданаму сказу з адносінамі
часу (калі, пасля таго

як),
прычыны (таму што),
умовы (калі),
уступкі (хаця).

даданыя часткі часу: Прыбавіўшы сабе два гады,
Надзея закончыла

паскораныя медыцынскія курсы і апынулася на фронце і
Пасля таго як Надзея прыбавіла сабе два гады, яна закончыла паскораныя медыцынскія курсы і апынулася на фронце.

характарызуюцца сцісласцю і выразнасцю.

патрабаванне: выканаўцам асноўнага дзеяння, выражанага выказнікам сказа, і дадатковага

дзеяння, выражанага дзеепрыслоўем, павінна быць адна асоба (для праверкі можна ўтваральны дзеяслоў далучыць да выказніка пры дапамозе злучніка і):

пяшчоту, я спазнаю тваю адзіноту, нібы ўласны і пройдзены

шлях (Н. Гальпяровіч).
Дзеяслоў спазнаю і
дзеепрыслоўе адчуваючы
абазначаюць дзеянне адной асобы – лірычнага героя я (праверка: я адчуваю і спазнаю).

Такая ж сэнсавая, граматычная і лагічная сувязь назіраецца і ў наступных сказах.

з вераценцам туліцца пры печы ды прадзе, прадзе кудзельку

(Я. Колас);
Банды гітлераўскіх ваяк ужо коцяцца з савецкіх земляў, усцілаючы дарогі дзясяткамі тысяч трупаў штодзень і паліваючы нашы палі сваёй паганай крывёю (Я. Купала);
Боганчык ступаў дробна і часта, маленькімі крокамі, зусім не падымаючы ног ад зямлі (І. Пташнікаў);
І да гэтага яна [Лена] ўжо не спала некалькі начэй, ледзьве стаяла на нагах, худзенькая, знясіленая, наапашкі накінуўшы рэдзенькае паліто (Я. Скрыган).

але і лагічная памылка:
Імкнучыся стаць пераможцамі, у групе

значна палепшылася сітуацыя з пропускамі.
Дзеепрыслоўе імкнучыся мае на ўвазе членаў групы, а выказнік палепшылася адносіцца да дзейніка сітуацыя.
Атрымліваецца, што сітуацыя сама імкнецца стаць пераможцай.
Такія памылкі даволі пашыраны, як у класічным выразе: Выходзячы з кабінета, у вочы кінулася аб’ява (быццам бы сама аб’ява выходзіць з кабінета...).

злучнікамі калі, пасля таго як:
Маючы [Калі мець] на

ўвазе шматлікія парушэнні тэхналагічнай дысцыпліны, план выпуску адзення не мог быць выкананы якасна і ў тэрмін.

Часам рэдактар можа прапанаваць пабудаваць выказванне па-іншаму.

развіцця дзяржаўнасці менавіта праз дзейнасць асобаў, будзе пераканаўча і

праўдзіва раскрывацца гістарычны працэс.
2. Мяркуючы [Калі меркаваць] па пазнейшых часах, у Полацку было моцнае веча, і, відаць, узаемаадносіны княскай улады з ім займалі немалое месца ў заканадаўстве Усяслава.

навуковым і публіцыстычным стылях пашырылася выкарыстанне зваротаў з дзеепрыслоўем

улічваючы, якое дае магчымасць канструяваць выказванне у патрэбным аўтару кірунку і сцісла перадаваць думку, напр.:

Улічваючы спецыфіку прэміі, арганізатары адмовіліся ад звыклай формы канцэрта, хоць усё ж невялікія музычныя паўзы былі;

Улічваючы прыведзеную вышэй тэндэнцыю, пачнём з аўтасалонаў.

адпавядае норме;
праўка найчасцей зводзіцца да замены іх канструкцыямі

з улікам таго, што або да выкарыстання іншых вышэйзгаданых спосабаў

гібелі раслін яны не пагражаюць.
2. Многа гэта ці мала?

Улічваючы [З улікам таго], з якім размахам спраўляюць у нас памінкі, сума гэта невялікая.
3. Улічваючы [Калі ўлічваць] экалагічную абстаноўку, якая пагаршаецца, і павышаную ўвагу чалавека і медыцыны да якасці харчавання, актуальным з’яўляецца выпуск прадуктаў лячэбна-прафілактычнага прызначэння
4. Улічваючы [З улікам таго], што насельніцтва Бангладэш перавышае 160 мільёнаў чалавек (хоць такая лічба і аспрэчваецца), гэтая краіна можа з часам закупляць большую колькасць беларускіх тавараў, чым цяпер.

выкарыстаны, акрамя сказаў, у якіх выказнікам з’яўляецца спалучэнне безасабова-прэдыкатыўных

слоў нельга, можна, трэба, важна, неабходна і пад. з інфінітывам.

мяжы, было не да асобных дробных парушэнняў на пагранічных

пераходах –
патрабуе праўкі:
Праз тое, што мы спяшаліся выканаць сумесны дагавор аб уладкаванні мяжы, нам не хапала часу надаваць увагу асобным дробным парушэнням на пагранічных пераходах,
а сказ: Азнаёміўшыся з вынікамі праверкі, можна зрабіць наступныя высновы – правільны.

пышную Нупрэеву постаць (Я. Колас);
Улічваючы вялікую ролю гандлю для

Полаччыны, якая ляжала на скрыжаванні вялікіх шляхоў, можна думаць, што Усяслаў шмат увагі надаваў пытанням рэгулявання гандлю і асабліва спагнання пошлін (М. Ермаловіч);
Адпаведна выбіраючы пункт x́k, інтэгральную суму можна зрабіць колькі заўгодна вялікай, а такая інтэгральная сума не мае канечнага ліміту (А. Брычыкава, А. Гусак);
...Калі «п’яныя дрэвы», трапіўшы ў палескія нетры, лёгка ўбачыць, дык пра папараць-кветку гэтага не скажаш (А. Марціновіч).

кірункам у сваёй дзейнасці працу з насельніцтвам, удалося [здолела]

за апошнія гады не толькі зберагчы, але і прыкметна ўмацаваць давер кліентаў і радавых укладчыкаў.
2. Гледзячы [Калі глядзіш], як туляцца да новай мамы дзеці, як ім патрэбна яе ласка і любоў, як мама абдымае сваіх дзетак, як з імі размаўляе, становіцца зразумела: так яно і будзе.
3. Бачачы [Калі бачыш], як ладзіцца праца ў гаспадыні, верыцца, што і сапраўды самая салодкая праца – менавіта ў пчаляроў.
4. Праглядаючы тэлесюжэты і фотарэпартажы, [Падчас прагляду тэлесюжэтаў і фотарэпартажаў] думалася: вось каб так і заўсёды, і да ўсіх.

і дзеепрыметнікамі залежнага стану. Нельга пакінуць без праўкі такі

сказ:
Павысіўшы прадукцыйнасць працы, рабочымі выконваўся [рабочыя пачалі выконваць] план.

вальера] і было вырашана пайсці ў «Прыпяцкім» па аўстрыйскім

прынцыпе: сафары, начное сафары, фотасафары.
2. Улічваючы [З улікам таго], што рэгістрацыйныя карткі новага ўзору яшчэ не аддрукаваны, прынята рашэнне аб сапраўднасці раней выдадзеных на паляўнічых сабак дакументаў да 2009 года.
3. Улічваючы дэфіцыт [З улікам дэфіцыту] часу – да вылету ў Гавану заставалася каля трох гадзін, – намі былі прыняты экстранныя меры па тэрміновых перамовах з мясцовымі вартавымі правапарадку і вызначэннем таксы за вызваленне.

ў любым сказе як пабочныя выразы:
інакш кажучы, уласна

кажучы, шчыра кажучы, мяркуючы па ўсім, пачынаючы з таго і інш.