Слайд 2
Мәңге үлмәс, Муса Җәлил.
1906-1944
Слайд 3
Максат: Шагыйрьнең тормыш юлы һәм иҗаты белән бәйле
музейлар эшчәнлеген өйрәнү, экспонатлар тарихы, экскурсион маршрутлар, яңа музей
экспозицияләре проектлары тәкъдим итү һ.б.
Авторның әсәрләренә карата ярату хисе уяту.
Слайд 4
Муса Мостафа улы Җәлилов
1906 елның 15 февралендә хәзерге
Оренбург өлкәсе Шарлык районы Мостафа авылында дөньяга килә. Ул
кече яшьтән үк зирәк була. Күп укый, һәр нәрсәне белергә тырыша. Оста итеп мондалинада уйный га өйрәнә, рәсем ясарга ярата.
Яшь Муса әнисе һәм сеңлесе Хәдичә белән.
1926 ел
Слайд 6
Уку еллары:
Муса алты яшеннән
авыл мәктәбенә укырга
керә. Гаилә шәһәргә
күчә, ул укуын «Хөсәения»
мәдрәсәсендә дәвам
итә.
Слайд 7
Казанда яшәгән вакыты:
1922 елның көзендә М. Җәлил Казанга
килә.
1923 -25 елларда Татрабфакта укый башлый.
Слайд 8
Рабфакта төрле алдынгы яшьләр, язучылар арасында эшли.
Газета-журналларда аның
бер-бер артлы шигырьләре, мәкаләләре басыла
Слайд 9
1925 елда «Барабыз» исемле беренче шигырьләр китабы дөнья
күрә.
«Инде мин дә
комсомолда үсеп менә шагыйрь булдым»
Яшь шагыйрь эшләгән газета - журналлар
Слайд 10
Шагыйрьнең Оренбургтагы эшчәнлеге:
Казанда Педагогия
институты Рабфагын тәмамлый, Оренбургка эшкә кайта.
“Комсомол эше мине чыныктырды, тәрбияләде...” 1926 ел.
Слайд 11
Муса укыган Мәскәү дәүләт университеты.
1929 елда ул Коммунистлар
партиясенә кабул ителде.
Мәскәүдә уку еллары:
(1927-1929)
Слайд 12
Мәскәүдәге “Октябрь баласы” журналы редакторы булып эшләгән еллары...
Мусаның
Мәскәү шәһәрендәге музей -квартирасы
Мәскәү саклый Муса эзләрен...
Ул яшәгән йорт.
Слайд 13
Муса Җәлилнең иҗат дуслары, хезмәттәшләре.
1939 нчы елда Җәлилне
Татарстан Язучылар берлегенә җитәкче итеп куялар.
Муса – шагыйрь, хәбәрче, журналист булып эшли.
Слайд 14
1935-1938 елларда Татар опера студиясен оештыручы
Муса опера театрының
әдәби бүлеге җитәкчесе була.
Театр бүген дә аның исемен йөртә.
Ул халкыбызның яраткан урыны.
Слайд 15
Муса Җәлил-татар опера һәм балет сәнгатенә нигез салучы...
Иҗатында
драматик
поэма жанры «Алтынчәч “, “Илдар”, “Хат ташучы” исемле опера либреттолары языла. Ул сәләтле композиторларны, җырчы, биючеләрне туплый.
Слайд 16
Муса Җәлил исемендәге опера һәм балет театры
залы
Слайд 17
Җәлилнең гаиләсендә бәхетле көннәр...
Муса хатыны Әминә белән
Муса кызы Чулпан белән
Слайд 18
Бөек Ватан
сугышы
еллары
лирикасы...
Слайд 19
Муса фронтта
Бөек Ватан сугышы
башлану белән, Муса Җәлил фронтка китә .
«Отвага» газетасында
хәрби корреспондент
була.
Слайд 20
Муса – политрук, солдат.
Муса өлкән политрук
дәрәҗәсендә Волхов фронтына җибәрелә.
Муса Җәлил фронтның алгы
сызыгында еш була.
1942 нче елның июлендә ул хезмәт иткән 2нче Удар Армия немец гаскәрләре чолганышында кала.
Слайд 21
Волховта үлем белән көрәшү...
1942 нче елның җәендә
Волхов фронтында шагыйрь сугышкан Икенче удар армия чолганышта кала.
“Нишлим, сугыш дустым- пистолетым Соңгы сүздән кинәт баш тартты. Богау салды дошман кулларыма Һәм хурлыклы юлдан атлатты” (М. Җәлил)
Слайд 22
“Мин тез чүкмәм , катыйль, синең алда,
Кол итсәң
дә,
тоткын итсәң дә, Кирәк икән - үләм аягүрә, балта белән башны киссәң дә..”
Слайд 23
1942 елның азагында аны Польшадан Демблин лагерына китерәләр.
Слайд 24
Муса Җәлил – батыр көрәшче.
М. Җәлил “Идел-татар” легионы
оештыра. Ул бу легионда “Подпольщик” дуслары белән бергә фашистларга
каршы көрәшә.
Шагыйрь һәм аның 11 иптәше төрмәгә ташлана. Аны фашистлар җәзалыйлар. Әмма Моабит төрмәсенең “таш капчыгы” нда М.Җәлил шигырьләр язуын дәвам итә.
Слайд 25
Муса Лертерштрассе төрмәсендә “Таш капчык”та утыра (1943-1944)
Слайд 26
Беренче “Моабит дәфтәре”нең
тышлыгы.
Слайд 27
Андре Тиммерманс саклап калган икенче “Моабит дәфтәре”
Слайд 28
Җырларым.
Җырлап үттем данлы көрәш кырын,
Җырлап килдем тормыш
языма.
Соңгы җырым палач балтасына
Башны тоткан килеш языла.
Пел я, весеннюю
свежесть почуя,
Пел я, вступая за родину в бой.
Вот и последнюю песню пишу я,
Видя топор палача над собой.
Муса Джалиль
Слайд 29
Җәлилнең камерадагы дусты
Икенче “Моабит дәфтәре”н 1947 нче елда
белгияле Андре Тимерманс совет илчелеге аша Мәскәүгә җибәрә.
1953 нче елда Муса Җәлил шигырьләре дөнья күрә.
Слайд 30
Мусаның якын көрәштәшләре – җәлилчеләр .
Абдулла Алиш
Слайд 31
1944 елның 25 августында Плетцензее төрмәсендә Муса Җәлилов
һәм аның көрәштәшләре җәзалап үтерелә