Жоспар
Кіріспе
1. Гиподинамия туралы түсінік
2. Гиподинамияның пайда болу себептері
3. Қазiргi әлемдегi гиподинамияның өсуi
4. Қозғалыс төмендеуінің салдары
5. Гиподинамияның алдын алу шаралары
Слайд 3
Гиподинамия (қозғалыстың төмендеуі, грек тілінен күш жетіспеушілігі) —
организм функцияларының бұзылуы (тiрек-қимыл аппараты, қан айналулар, тыныс, ас
қорыту) қимыл белсендiлiгiнiң шектеуiнде, төмендету бұлшық еттердiң қысқартуының күштерi. Қимыл аздығының көп таралғандығы урбанизациямен өседi, автоматтандыру және коммуникацияның құралдарының рөлi еңбектiң механикаландыруы, үлкеюмен байланысты.
Слайд 4
Гиподинамияның пайда болу себептері:
— Кәсiби ерекшелiктерге байланысты бұлшық
ет жұмысын шектеу;
— Рационалды емес күн тәртiбi;
— Ұзақ уақыт
бойы организмнің дұрыс функционалдық жұмысын орындамауына байланысты (жарақат, ауру) төсек режимі.
Слайд 5
Негізгі белгілері (симптом):
— Әлсіреу;
— Жүрек соғысының және пульстің
тез соғуы;
— Қан қысымының жоғары болуы;
— Қажығыштығу, тiптi ептеген
жүктемелерде;
— Эмоционалдық тұрақсыздық, күйгелектік.
Слайд 6
Ағзаға әсері:
— Тонустың және бұлшық еттердiң күш беретiн
көрсеткiшiнiң төмендетуi;
— Сүйек ұлпасынның құрамында және минералды зат алмасуды
кальцидiң мөлшер деңгейінiң төмендеуi;
— Май iркiлген кейiнге қалдыруларын жоғарылату және артық салмақтың пайда болуы;
— Капилляр жүйесiнiң жұмысын бұзады, яғни жұмыс iстейтiн капиллярларды саны, күре тамыр және тамыр бөлiмшелерi қысқарады.
Слайд 7
Гиподинамияның салдарынан ағзада басқа да сырқаттар пайда болады.
Оларға омыртқа аралық шеміршектердің мүжіліп тозуы, жұқаруы — остеохондроз,
адам бойындағы артық салмақ — семіздік, қан қысымының жоғарылауы — гипертония, омыртқа жотасының қисаюы — сколиоз, табан бұлшық етінің жетілмеуі салдарынан балаларда жиі кездесетін – қазтабандылық және т.б. аурулар.
Слайд 8
Гиподинамияның алдын алу шаралары
Компьютермен жұмыс істеу кезінде, интернет
спецификасымен бейтаныс әрі жұмыс істемеген мамандардың сауалдарына сүйене отырып,
әр сағат сайын қайта – қайта тұрып жаттығулардың комплексін орындау мүмкін емес. Мағынасы және оған деген ықылас жоқ, ал кейде өте жиі үзіліс жасауға мүмкіндік болмайды.
Слайд 9
Қозғалыс белсенділігін арттыру тәсілінің ең тиімдісі – спорт
және белсенді (активті) демалыс. Аптасына үш рет спортзалға барып
шынығу. Демалыс күндерінді, мүмкіндікке орай және арнайы түрде, қала сыртына серуенге шығып дем алу.
Белсенді қозғалыстың болуының кепілі – иттің бар болуы. Амалсыздан күніне бін немесе екі рет далаға шығуға тура келеді. Сонымен қоса жүруге, қажет болса жүгіруге мәжбүр боласыз
Слайд 10
Серуендеуге кеткен уақытты аяманыз, себебі ол үлкенiрек жұмысқа
қабiлеттiлiкпен орның толтырылады және жақсы көңiлмен, күрделi мәселені қысқа
мерзiмдерден шешу мүмкiндiкпен қамтамасыз етіледі.
Слайд 11
Жарайды, өзiңізді спортпен шұғылдануға көндiре алмасаныз, техникалық себептер
бойынша иттi алып жүруге мүмкіндік және қажеттілік болмайды делік.
Онда далаға жай шыққында аздап жаттығу жасаған дұрыс болар еді.
Слайд 12
Тамақты тек қана ас үйде қабылдау қажет. Ешқандай
жағдайда майға қуырылған картопты ( чипсы ) монитор
алдында жей салу, диван алдында ешқандай үстелдің орналасуы сияқты іс әрекеттер мен жағдайларға жол бермеу. Орнымыздан тұрып үзіліс жасаймыз. Негізінде, әйелдер — қимыл аздығымен едәуiр сиректеу бейнет тартады Өйткенi үй iстерiне күнi бойы олардын уақыты бөлiнедi — компьютерден түскi тамақты даярлап, тағы басқаларды жинастыру жұмыстарын орындайды.
Слайд 13
Дене тәрбиесі жаттығуларын гиподинамияның әсерінен пайда болған көптеген
аурулардың профилактикасы ретінде қарастыруға болады. Адамның денсаулығының тез жақсаруы
мен еңбек қабілеттілігін қалпына келтіру кезінде дене шынықтыру жаттығуларын емдік шара ретінде қолдану өте дұрыс.
Слайд 14
Дене шынықтыру жаттығулары деп жалпы және арнайы таңдалған
қимыл кешенін, емшара ретінде дене шынықтыруда және дене тәрбиесінде
қолданылатын жаттығуларды айтады. Дене шынықтыру жаттығулары денсаулықты нығайтып, ағзаның бұзылған функцияларын қалпына келтіреді және сонымен бірге дене шынықтыру жаттығулары адам ағзасындағы бұлшық еттерге физиологиялық әсер етеді.
Слайд 15
Емдік дене жаттығулары , адам денесіне әсер еткенде
күрделі құбылысқа сүйенеді. Олар орталық жүйке жүйесі арқылы ауру
ағзасындағы күрделі процестерді ынталандырады және қалпына келтіреді. Негізінде емдік дене шынықтырудың ағзаға әсер етуінің төрт механизмі бар: денені сергіту (тонусты жоғарылату), қоректендіру (трофикалық), қалыпқа келтіру (компенсаторлық) және реабилитациялық.
Слайд 16
Сергіту қызметі. Бұл кезде ОЖЖ-дегі жүйкелік процестердің артуы,
ішкі бездердің қызметтерінің белсенділігі жоғарылауы, зат алмасу, тыныс жүйесі
және жүрек-тамыр жүйесі қызметінің артуы болады
Трофикалық қызметі тіндер қызметінің бұзылысында көрініс табады. Бұл кезде тіндер мен жасушалардағы қан айналысы жақсарады және олар қоректік заттармен қамтамасыз етіледі.
Компенсаторлық (қалпына келтіру механизмі) – бүлініске ұшыраған ағзалардың қызметін уақытша немесе толық қалпына келтіру.
Реабилитациялық қызметі – денсаулықты жақсарту және еңбек қабілетін қалпына келтіру мақсатында қолданылатын психологиялық, педагогикалық, әлеуметтік шаралардан тұратын кешенді емдік тәсілдері.
Слайд 17
Қорытынды
Шопенгауердің «Дені сау кедей – ауру
корольден бақытты»,- деген қанатты сөзі өте орынды айтылған. Ал
денсаулықты сақтаудың тиімді жолдарының бірі, біз жоғары да айтып өткендей салауатты өмір салтын ұстану және күнделікті өмір тұрмысына дене шынықтыру жаттығуларын енгізу.
Слайд 18
Пайдаланылған әдебиеттер:
1.Икиманова Г.К. «Емдік гимнастика». Алматы-2001
2.Мустафина Т.К.-Спорттық медицина.
Оқулық- А., 1997.
3.Нұрмұхамбетұлы Ә.Н. Патофизиология. Алматы-2007
4. Попов С.Н. «Лечебная
физическая культура», М., 1988
5.Сәтбаева Х.Қ., Өтепбергенов А.А., Нілдібаева Ж.Б. Адам физиологиясы. Алматы-2005.