- Главная
- Разное
- Бизнес и предпринимательство
- Образование
- Развлечения
- Государство
- Спорт
- Графика
- Культурология
- Еда и кулинария
- Лингвистика
- Религиоведение
- Черчение
- Физкультура
- ИЗО
- Психология
- Социология
- Английский язык
- Астрономия
- Алгебра
- Биология
- География
- Геометрия
- Детские презентации
- Информатика
- История
- Литература
- Маркетинг
- Математика
- Медицина
- Менеджмент
- Музыка
- МХК
- Немецкий язык
- ОБЖ
- Обществознание
- Окружающий мир
- Педагогика
- Русский язык
- Технология
- Физика
- Философия
- Химия
- Шаблоны, картинки для презентаций
- Экология
- Экономика
- Юриспруденция
Что такое findslide.org?
FindSlide.org - это сайт презентаций, докладов, шаблонов в формате PowerPoint.
Обратная связь
Email: Нажмите что бы посмотреть
Презентация на тему Бауыр және өт жолдары, ұйқы безі ауруларын тағаммен емдеу және емдік дене шынықтыру
Содержание
- 2. ЖоспарКіріспеНегізгі бөлім1.Бауыр туралы жалпы тусінік2.Бауыр аурулары 3. Бауыр ауруларын емдеуҚорытындыПайдаланылған әдебиеттер
- 3. Зерттеу сұрақтарыБауыр ауруларында ЕДШБауыр ауруларында негізгі емдәм Зерттеу сұрақтары
- 4. Бауыр және өт жолдары, ұйқы безі ауруларын тағаммен емдеу және емдік дене шынықтыру жайлы түсінік қалыптастыру.Мақсаты
- 5. Бауыр – ең күрделі безді құрылым және
- 7. Әр түрлі себептерге байланысты липидтер бауырда жинақталуы
- 8. Бауырдың майда қайта құрылуы1.Қан плазмасында бос май қышқылдарының мөлшерінің артуы2.Қан плазмасы липопротеиндері түзілуінің метаболитикалық тежелуіне байланысты
- 9. Функциясының бұзылуыБауыр қызметтерінің зақымдалуын анықтау – глюкозаны,
- 11. Бауыр және өт жолдарының ауруларының бір неше
- 12. АнықтамасыБауыр циррозы (БЦ) — архитектоникасының бұзылысымен, фиброздың
- 13. Этиологиясы. 1. Созылмалы вирусты гепатиттер.В, С, Т, Д,
- 14. Этиологиясы. 5. Қорға жинақталу аурулары:Коновалов-Вильсонның ауруы (бауырда
- 15. 7. Бауырішілік және бауырдан тыс өт жолдарының аурулары:
- 16. ПАТОГЕНЕЗБауыр циррозы дамуының негізгі түрткісі -бауыр паренхимасының
- 17. ПАТОГЕНЕЗНекроздың салдарынан регенерацияны күшейтетін заттар бөлінеді, мәселен,
- 18. Гепатоциттердің некрозынан бөлінетін заттар қабыну инфильтраттарының түзілуіне
- 19. Егер патологиялық процеске ұшыраған ошақтардың көлемі ұсақ,
- 20. Сонымен бауыр циррозында келесі тізбекті процесс қалыптасады:
- 21. МорфологиясыБауырдағы түйіндердің көлеміне қарай бауыр циррозының микронодулярлық,
- 22. Гистологиялық зерттеуде псевдобөлшектердің бір емес, көптеген бөлшектердің
- 23. ЖіктелуіБауыр циррозының жіктемесі (571.5; 571.6; 571.2)
- 24. . Этиологиясы бойынша:. 2.1. Вирусты (вирусты
- 25. 3. Клиникалық белгілері бойынша 3.1.
- 26. КлиникасыБауыр циррозының басты белгілері:1. Алгашқы белгілері: тәбеттің
- 27. Сарғаю. Цирроздың алғашқы кезендерінде сарғаю өтпелі болса,
- 28. 9. Жүрек-тамыр жүйесінің өзгерістері:гиперкинетикалық синдром (тері жамылғыларының құрғақтығы
- 29. 11. Порталъдік гипертензияКомпенсация фазасының көрінісі. Портальдік гипертензияда,
- 30. Портальдік гипертензияның асқынулары.Портальдік криз — қақпа венасында
- 31. 4. Спонтанды бактериялық асцит-перитонит. Оның көрінісінде дене қызуының
- 32. 12. Бауыр-жасушалық шамасыздыюпың белгілері:төбеттің жойылуы, жүрек айну,
- 33. 3. Мезенхималық-қабыну синдромы. Оның негізівде аутоиммундық қабыну
- 34. 4.Вирусты циррозға қарағанда портальдік гипертензияның, асциттің ертелеу
- 35. Екіншілік биллиарлық цирроз. Оның дамуына алып
- 36. пункциялық биопсияда анықталатын центролобулярлық холестаз; өт жоддарының
- 37. Асцитті синдром болғанда бауыр циррозын "іркілістік бауырдан" айыру жобасы
- 39. Биллиарлық бауыр циррозының ерекшеліктері. Цирроздың бұл түрі
- 40. Өт түтіктерінің бұзылып жойылуыңаң холестаз пайда болады.
- 41. Бауыр комасыҚұсығы “көфеге” ұқсас
- 42. Бауыр комасы кезінде алақанның айқын сары түске боялуы
- 43. Диагностикасы Бауыр циррозының диагностикасы келесі белгілердің болуына
- 44. Дифференциалды диагностикасыБауыр циррозының көрінісі, бір қарағанда кейбір
- 45. Дифференциалды диагностикасыКонстрикциялық перикардит (бауырдың ұлғаюына, асцитке әкелетін),
- 46. ЕміБауыр циррозының емі оның компенсация деңгейінекдрай жүргізіледі.
- 47. ЕміДиспепсиялық бұзылыстарды жою үшін өтсіз ферменттік, ішек
- 48. Этиологиялық ем. Вирустық бауыр циррозында интерферонды қолдану
- 49. Емі5. Вильсон-Коновалов ауруында купренил цирроздьій барысына біршама оң
- 50. Симптомдық ем.Порталъдік гипертензия дамығанда жүргізілетін симптомдық ем:1. Қақпа
- 51. Емі4. Асцит болғавда верошпиронға қоса лазикс 40 мг
- 52. Емі'■ Үш айда бір мына дәрмектердің біреуімен
- 53. Бақылау сұрақтарыБауыр циррозы дегеніміз не?Қандай синдромдарын білесіз?
- 54. Өт жолдарының дискинезиясы .
- 55. АнықтамасыӨт жолдарының дискинезиясы - өт жүруінің бұзылысына
- 56. Этиологиясы.Өт бауырда үнемі түзілгенімен, онекіелі ішекке көбіне
- 57. Этиологиясы.Өт жолдарының дискинезиясы өтқабының және өт жолдары
- 58. Патогенезі.Өт жолдарының дискинезиясы өт жолдарының жиырылу қызметінің
- 59. ПатогенезіБірінші топтағы гормондардың белсенділігінің жоғарылауы өт жолдарының
- 60. Өт жолдары дискинезисының жіктемесі 1. Гиперкинетикалық (гипертониялык) түріа)
- 61. Клиникалық көрінісі.Өт жолдарының дискинезиясы көбіне 20-40 жас
- 62. Өт жолдары дискинезиясының гиперкинетикалық түрі.Көрінісіне оң қабырғалықтың
- 63. Өт жолдары дискинезиясының гиперкинетикалық түрі.Ұстаманың кезінде қызу
- 64. Өт жолдары дискинезиясының гипокинетикалық түрі.Бұл түрінде оң
- 65. Өт жолдары дискинезиясының аралас түрі.Бүл жағдайда гипо және гиперкинетикалық дискинезияның белгілері қосарланып немесе кезектесіп білінеді.
- 66. Лабораториялық және аспаптық зерттеулердің нәтижелеріҚан мен өт
- 67. Лабораториялық және аспаптық зерттеулердің нәтижелеріГипокинетикалық түрінде, үш
- 68. Гиперкинетикалық түрінің емі.N5 емдәм беріледі, өтқабының түйілуін
- 69. Гиперкинетикалық түрінің емі.ә) холинолитиктер: гастроцепин, атропин, метацин,
- 70. Гиперкинетикалық түрінің емі.Зондсыз тюбаж — (минеральді
- 71. Гипокинетикалық түрінің еміN5 емдәм. Тағам қүрамында жеміс-жидек,
- 72. Гипокинетикалық түрінің еміХолекинетиктер — өтқабының түйілуіне, бірақ
- 73. Гипокинетикалық түрінің еміДуоденальдік тюбаждарды жасау: карловар түзымен,
- 74. Аралас түрінің емі.Өтқабының гипотониясында және Одди сфинктерінің
- 75. Панкреатит
- 77. Анықтамасы Панкреатит — ұйқыбез тінінің, түтіктерінің зақымдануымен
- 79. Этиологиясы. Ішкілікке салыну (90%). Күн сайын
- 81. 6. Дәрмектердің әсерлері (ұзақ қолданылған цитостатиктер, эстрогендер,
- 82. Патогенезі.Атап өткен факторлар ұйқы безге түрлі әсер
- 83. Бездің өз-өзін бейтараптауынан химиялық некроздар дамиды. Бездің
- 84. Дуоденобиллиарлық рефлюксте ұлтабардың сөлі (құрамында өт, түрлі
- 85. Сонымен алкоголь бездің кальцинозына, ал биллиарлық гипертензия
- 86. Клиникалық көрінісі.Холангиогенді панкреатит көбіне әйелдерде, алкогольдік панкреатит
- 87. Панкреатиттің басты белгісі — іштің
- 88. Іштің ауыратын жерінен бездің зақымданған
- 89. Ұйқыбездің тотальді қабынуында іштің жоғарғы аймақтары тұтас
- 90. Егер ауырудың себебі түтікішілік қысымның жоғарылауынан болса,
- 91. Панкреатиттің өршу кезінде диспепсиялық синдром пайда болады.
- 92. Сондықтан кекіру, қыжылдау, жүрек айнуы, құсу және эпигастрий аймағының жайылма ауырсынуы пайда болады.
- 93. Ұйқыбездің экзокриндік функциясының шамасыздығы.Абсолютті шамасыздық сирек кездеседі,
- 94. Сыртқы секреция шамасыздығының белгілері: диарея, шірік иісті
- 95. Ұйқыбездің эндокриңдік функциясының шамасыздығы.Бұл Лангерганс аралшаларының жойылуынан
- 96. Панкреатиттің келесі диагностикалық критерийлерін айырған:Негізгі критерийлері:ұйқыбездік ферменттердің
- 97. Еміхолод на подложечную область; в первые 1–3
- 98. Еміназначение аналога соматостатина – сандостатина с целью
- 99. Еміторможение функции поджелудочной железы: даларгин по 1
- 100. Бауыр және өт қабынның ауру кезінде емдік
- 101. Диета 80-90г белокты құрауы қажет ауыр гепатобилиарлық
- 102. Өсімдік май (күнбағыс жүгері, зәйтүн, мақта) рационның
- 103. Өсімдік майын диетада көп қолданбай н/е тіпті
- 104. Көмірсулар, сіңімді , аз мөлшерін рационда қарастырылған
- 106. Бауыр аурулары кезінде витаминотерапия кең қолданылады.Бауыр ауру
- 107. Жедел
- 108. Тағамды көбіне езілген түрде дайындайды.Қуырылған тағамдар диетадан
- 109. Тәбеттің жоқтығы, жүрек айнуы мен құсу кезінде
- 110. Созылмалы гепатит кезіндегі тамақтану.Белок мөлшерін
- 111. Науқастың қанағаттанарлық жағдайына қарамастан №5 диетаны ұстану
- 112. Ремиссия сатысында вегетариандық көже, сүт, жеміс сорпалаары
- 113. Ірімшік (қышқыл емес) ж/е оның өнімдері (сырник,
- 115. Бауыр циррозы
- 116. Диспепсиялық бұзылыстар өршіген кезде (лоқсу, құсу, құрсақ
- 117. Холецистит кезіндегі емдік тамақтану.Тамақтану режимі аурудың жедел
- 118. Аурудың басталғаннан бірнеше күн өткен соң № 5а диеталық тағайындайды
- 119. Созылмалы панкреатит. Жоғарыда айтылғандай, ауру өршігенде шектелген
- 121. Жедел панкреатит кезіндегі науқасты
- 122. 3- күннен бастап емдәм N5 П, жедел
- 123. Өт жолдарының дискинезиясында қолданылатын емдік дене шынықтыруЕмдік
- 124. ЕДШ белгілерде функциональдық өзгерістерді ескеру керек. Ауру
- 126. Скачать презентацию
- 127. Похожие презентации
ЖоспарКіріспеНегізгі бөлім1.Бауыр туралы жалпы тусінік2.Бауыр аурулары 3. Бауыр ауруларын емдеуҚорытындыПайдаланылған әдебиеттер
Слайд 2
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1.Бауыр туралы жалпы тусінік
2.Бауыр аурулары
3. Бауыр
ауруларын емдеу
Слайд 4 Бауыр және өт жолдары, ұйқы безі ауруларын тағаммен
емдеу және емдік дене шынықтыру жайлы түсінік қалыптастыру.
Мақсаты
Слайд 5 Бауыр – ең күрделі безді құрылым және ең
ірі паренхиматозды мүше болып табылады. Бауырдың функционалды бірлігі бөлікшелер
болып табылады, олар бауырдың биосинтетикалық, секреторлы және экскреторлы процестерге қатысуын қамтамасыз етеді.Слайд 7 Әр түрлі себептерге байланысты липидтер бауырда жинақталуы мүмкін.
Бауырда майлар көп мөлшерде жинақталған кезде фиброзды өзгерістер жүреді.
Бұл циррозға және бауыр қызметтерінің зақымдалуына әкеледі.
Слайд 8
Бауырдың майда қайта құрылуы
1.Қан плазмасында бос май қышқылдарының
мөлшерінің артуы
2.Қан плазмасы липопротеиндері түзілуінің метаболитикалық тежелуіне байланысты
Слайд 9
Функциясының бұзылуы
Бауыр қызметтерінің зақымдалуын анықтау – глюкозаны, тура
және тура емес билирубинді, мочевинаны, зәр қышқылын, индиканды, глобулиндерді,
АлТ, АсТ және амилазаны анықтау сиықты тәсілдермен жүзеге асырылады. Өткір инфекциялық гепатит кезінде АсТ мен салыстырғанда АлТ белсенділігі күрт артады.Слайд 11 Бауыр және өт жолдарының ауруларының бір неше түрі
бар. Олар:
Өт жолдарының дискинезиясы – өт жүруінің бұзылысына әкелетін
өтқабының қабынуыСозылмалы тассыз холецистит –өтқабы қабырғасының зақымдануына, моторикасының бұзылуына әкелетін және өт тастарының түзілуіне септігін тигізетін өтқабының бейспецификалық қабыну ауруы
Созылмалы гепатит – бауырдың 6 айдан артық созылатын полиэтиологиялық диффузды қабыну ауруы
Бауыр циррозы – бауыр шамасыздығы мен портальді гипертензияға әкелетін бауырдың диффузды зақымдану процесі.
Слайд 12
Анықтамасы
Бауыр циррозы (БЦ) — архитектоникасының бұзылысымен, фиброздың дамуымен
және құрылымы бұрыс регенерация түйіндерінің түзілуімен жүретін, ақырында бауыр
шамасыздығы мен портальді гипертензияға әкелетін бауырдың диффузды зақымдану процесі.Бауыр циррозы — бауырдың этиологиясы әр түрлі диффузды ауруларының ақырғы сатысы. Оның созылмалы гепатиттен басты айырмашылығы — бауыр архитектоникасының бұзылысы және паренхиманың түйіндік трансформациясы.
ДДҮ ұғымы бойынша (1974 ж.), бауыр циррозы бауырдың созылмалы ауруларының ақырғы сатысы ретінде қаралған, бірақ диагноз құрылуында бұл термин бөлек, дербес аурудың атауы ретінде қолдануда.
Жер бетінде жыл сайын 300 000-ға жуық адам бауыр циррозынан қаза табады, ал соңғы 10-20 жылдың ішінде бұл аурудың саны үнемі көбеюде, мәселен, Германияда 2 есе, Швецияда 2,5 есе жиіленген.
Слайд 13
Этиологиясы.
1. Созылмалы вирусты гепатиттер.
В, С, Т, Д, О
вирусты гепатиттердің барлығы циррозбен аяқталуы ықтимал, ең циррозогендіге жататындар
— С жөне В гепатит.2. Созылмалы алкоголизм. Ер адамдардың алкогольді күн сайын 60 г, әйелдердің 20 г ішуі, 10-15 жылдың, ал кейбір деректер бойынша 5-6 жылдың шамасында бауыр циррозына алып келуі анықталған.
3. Аутоиммундьщ гепатит — гепатиттердің ең ауыр түрі, үнемі өрістеуінен міндетті түрде бауыр циррозымен аяқталады.
4. Ферменттік жүйенің туа кемістіктері: Альфа-1-антитрипсин тапшылығы;
Слайд 14
Этиологиясы.
5. Қорға жинақталу аурулары:
Коновалов-Вильсонның ауруы (бауырда синтезделетін
церрулоплазминнің жетіспеушілігінен түрлі ағзаларда жездің жиналуы);
бауыр гликогенозы (амило-1,6 гликозвдазаның жетіспеушілігінен бауырда гликоген
жиналу ауруы);Гоше ауруы (цереброзидтің жиналуы);
гемохроматоз (түрлі ағзаларда, әсіресе бауыр паренхимасында гемосидерин жиналуы).
6. Гепатотропты әсер ететін улар мен дәрмектер: хлорланған көмірсулар, ауыр металдардың туындылары, саңырауқұлақгың улары (афлатоксиндер, фаллоидин, р-аманитин т.б.); туберкулезге қарсы дөрмектер; психотроптық дөрмектер; цитостатиктер, стероидтық анаболиктер мен андрогендер.
Слайд 15
7. Бауырішілік және бауырдан тыс өт жолдарының аурулары: идиопатиялық
дуктопения — өт түтікшелерінің облитерациясы (идиопатиялық немесе дәрмектің әсерінен
болатын; біріншілік биллиарлық цирроз; біріншілік жөне екіншілік склероздаушы холангит; муковисцидоз — өт жолдарының қойылған өтпен бітелуі т.б.)8. Бауырда веналық қанның үзақ іркілісі (оң қарынша Шамасыздығы, конс-трикциялық перикардит, Бадда-Киари синдромы).
9. Криптогендік бауыр циррозы (12-40%), бұған жататын — біріншілік биллиарлық бауыр циррозы.
10. Этиологиялык, факторлардың қосарланған әсерлері. Науқастардың 50%-да бауыр циррозы бір емес, бірнеше факторлардан дамиды (вирусты гепатит + алкогольдің әсері немесе жүрек шамасыздығы т.б.).
Слайд 16
ПАТОГЕНЕЗ
Бауыр циррозы дамуының негізгі түрткісі -бауыр паренхимасының түрлі
себептерден некрозы. Вирустардың, алкогольдің, дәрі-дәрмектердің, протеолиздік ферменттердің, гипоксияның әсерлері
немесе кейбір заттардың (гемосидериннің, жездің, гликогеннің, цереброзидтің т.б.) жасуша ішінде жиналуьі гепатоциттердің некрозына өкеледі. Гепатоциттердің жойылуынан оларды ұстап, тіреп тұратын ретикулиндік қаңқа басылады, некроз ошақтарында тыртықтар түзіледі.
Слайд 17
ПАТОГЕНЕЗ
Некроздың салдарынан регенерацияны күшейтетін заттар бөлінеді, мәселен, бауыр
циррозымен ауыратын адамдардың бауырынан жасалған экстракт гепатоциттердің митозын күшейтетіндігі
дәлелденген.Некроз ошағында тірі қалған гепатоциттер көбейіп, регенерациялық түйіндерді түзеді. Бірақ тыртықтар мен түйіндер цирроздың өз-өзінен өрістеуіне септігін тигізеді. Өйткені бөлшектердің архитектоникасы бұзылған, тыртық ошақтарында қан синусоидтарға құйылмастан, бірден орталық венаға барады. Қанның сау қалған синусоидтарға түспеуінен бауырдың зақымданбаған ошақтары алдымен ишемияға, содан кейін некрозға ұшырайды.
Слайд 18
Гепатоциттердің некрозынан бөлінетін заттар қабыну инфильтраттарының түзілуіне септігін
тигізеді. Инфильтраттар портальдік тракттардан басталып, бөлшектің ортасына қарай тарайды.
Олардың бойымен фиброздық қалкалар түзіледі.Фиброздық қалкалар бауыр бөлшегін псевдобөлшектерге бөліп тастайды. Әр псевдобөлшек фиброздық қалқамен қапталып қоршалады. Псевдобөлшектерде орталық вена мен портальдік үштік болмайды.
Фиброздық қалқалардың бойын қуалап өскен тамырлар бауырішілік портаковальдік анастоматоздарды түзеді. Қан псевдобөлшектердің паренхимасына сокпастан, бауыр венасына тікелей түседі. Осының салдарынан ишемия мен некроз үнемі өрістейді. Сонымен бірге регенерация түйіндері тамырларды басып, ишемия мен некроздың мендеуіне септігін тигізеді.
Слайд 19
Егер патологиялық процеске ұшыраған ошақтардың көлемі ұсақ, микроскопиялық
болса, тыртықтар да ұсақ болады. Мұндайда бауырдың беті сипағанда
тегіс. Егерде некроздалған ошақтар ірілеу болса, бауырдың беті бұдырланып, жүзімнің сағына ұқсайды.Фиброздың және аномальді түйіндердің даму жылдамдығы негізгі аурудың түріне тәуелді. Вирусты, алкогольді гепатиттерде бұл процесс тез жүреді, ал гемохроматозда, өт жолдарының обструкциясында паренхиманың қүрылымы оншалықты өзгермейді, түйіндер кеш дамиды.
Слайд 20
Сонымен бауыр циррозында келесі тізбекті процесс қалыптасады: некроз
-> регенерация -> тамыр жүйесінің бұрыс түрде қайта ңұрыяуы
-> паренхиманың ишемиясы, некрозы -> портальдік гипертензия, бауыр шамасыздығы.Бауыр циррозының басты синдромдары: портальдік гипертензия, бауыр жасушаларының шамасыздығы, мезенхималық қабыну, цитолиз, биллиарлық циррозда - холестаз синдромы.
Слайд 21
Морфологиясы
Бауырдағы түйіндердің көлеміне қарай бауыр циррозының микронодулярлық, макронодулярлық,
аралас және толық емес септалық түрлерін айырады.
Микронодулярлық циррозда бауырдың
бетінде ұсақ, диаметрі 1-3 мм біркелкі тегіс жайылған түйіндер болады. Түйіндер, қалыңдығы 2 мм шамасындағы фиброздық қалқалармен қоршалып қапталған.Фиброздық қалқалар бауыр бөлшектерін ұсақ, көлемі шамамен тең, псевдобөлшекгерге бөліп тастаған. Әр псевдобөлшек бір бөлшектің бөлігі болып табылады.
Цирроздың бұл түрінде бауыр ұлғаймайды немесе болмашы ұлғаяды, беті тегіс. Микронодулярлық вариант бауыр циррозының ертелеу сатысы деген де пікір бар. Микронодулярлық цирроз алкоголизмге, гемохроматозға төн.
Макронодулярлық циррозда бауыр бетіндегі түйіндер ірі, диаметрі 3 мм артық, кейде 5 см болады. Бауырдың беті бұдыр, оның көрінісін кейде жүзімнің сағына ұқсатады.
Слайд 22
Гистологиялық зерттеуде псевдобөлшектердің бір емес, көптеген бөлшектердің қалдығынан
тұратындығы анықталады. Макронодулярлық цирроз вирустық гепатиттерде дамиды.
Аралас (макромикронодулярлык) циррозда
түйіндердің ұсағы да, ірісі де болады.Толық емес септпалык, цирроздың айырмашылығы — бөлшектің шетінен басталған қалқалардың орталық венаға дейін
жетпей "орта жолда тоқтауы" (тұйық аяқталуы) және регенерацияның түйінді емес, диффузды дамуы.
Слайд 23
Жіктелуі
Бауыр циррозының жіктемесі (571.5; 571.6; 571.2)
(ДДҰ жіктемесі- 1978 г.)
1. Морфологиясы бойынша.
1.1. Макронодулярлы (ірі түйінді).
1.2. Микронодулярлы (ұсақ түйінді).
1.3. Аралас макро- және микронодулярлық (толық емес септалды).
1.4. Біріншілікті билиарлы.
Слайд 24
. Этиологиясы бойынша:.
2.1. Вирусты (вирусты гепатиттер
В, С, Д).
2.2. Алкоголды.
2.3. Токсикалық (дәрмектер және химиялық заттар). 2.4. Туа пайда болған метаболизм бұзылыстарына байланысты.
2.4.1. Галактоземия.
2.4.2. Гликогеноз.
2.4.3. Тирозиноз.
2.4.4. Фруктозаны туа көтере алмау.
2.4.5. Альфа-1-антитрипсин тапшылығы.
2.4.6. Талассемия.
2.4.7. Гиперметионинемия.
2.4.8. Вильсон ауруы.
2.4.9 Гемохроматоз. 2.5. Екіншілікті билиарлық бауыр циррозы. 2.6. Кардиогендік бауыр циррозы. 2.7. Криптогенді.
Слайд 25
3. Клиникалық белгілері бойынша 3.1. Активті.
3.2. Активсіз. 3.3. Компенсацияланған, субкомпенсияланған.
3.4. Декомпенсияланған. Примеры формулировки диагноза 1 Вирустық бауыр циррозы, активті, декомпенсацияланған. Портальді гипертензия II дәрежелі. Асқынуы: Өңештің варикозды веналарынан қан кету.
Слайд 26
Клиникасы
Бауыр циррозының басты белгілері:
1. Алгашқы белгілері: тәбеттің төмендеуі;
астениялық синдром; оң қабырғалықтың ауырсынуы немесе салмақ сезіну; асқазандық,
ішектік диспепсияның белгілері (жүрек айнуы, кекіру, қыжылдау, іштің кебуі, ішектің шұрқырауы. Диспепсиялық бұзылыстардың негізгі себептері: портальдік гипертензияға байланысты іш қуысының тақ ағзаларында қан іркілісі; ішектің микробтық контаминациясы; асциттің, гепатомегалияның, метеоризмнің саддарынан іш қысымының биіктеуі, осыдан рефлюкс-эзофагиттің дамуы; бауырда гистаминнің бейтарапталмауынан дамитын асқазан мен үлтабардың "гепатогендік" эрозиялары және жаралары.2. Гепатомегалия — ең жиі (80-90%) кездесетін белгі. Сипағанда бауыр тығыз, шеті үшкір, беті бұдыр немесе тегіс.
Спленомегалия — портальдік гипертензия дамуының куәгері. Талақтың консистенциясы тығыз, шеті жұмыр келеді.
Двне қызуының шамалы көтерілуі. Бұл белгі некроз бен қабыну процесінің күшеюін көрсетеді.
Слайд 27
Сарғаю. Цирроздың алғашқы кезендерінде сарғаю өтпелі болса, оның
кеш сатыларында түрақтыға айналып, терінің түсі жасыл ренді болады.
Холестаздың
белгілері: сарғаюмен бірге терінің қышынуы, ксантомалар, тері пигментациясы, остеопороз, қанағыштық.Тері мен кілегей жамылғылардың, шері өсінділерінің өзгеріапері: терінің қуқыл, кір басқандай реңі; пальмарлық эритема; тырнақтардың ағаруы немесе ақ дақтардың болуы; саусақ ұштарының дабыл таяқшалары тәрізденуі; бет, жауырын, иық белдемесінің терісіндегі жөне ауыз, мұрын кілегей қабықтарындағы тамыр жұлдызшалары; геморрагиялық диатездің белгілері (петехиялар, қанталау дақтары); "лакталған" жылтыр қызыл тіл, еріннің қызаруы.
Бұлшықеттің атрофиясы. Бауыр циррозында иық белдемесінің, қабырғааралықтарының, қол-аяқтардың бұлшықеттері басым атрофияланады.
Слайд 28
9. Жүрек-тамыр жүйесінің өзгерістері:
гиперкинетикалық синдром (тері жамылғыларының құрғақтығы мен
жыльшығы, толық жиі пульс, жүрекүшы түрткісінің күшеюі, жүрек ұшындағы
систолалық шу, пульстік қысымның биіктеуі, жүректің минуттық көлемінің ұлғаюы, шеттік тамырлар тонусының төмендеуі);өкпенің артерия-веналық анастомоздарынан қанның солдан оңға түсуінен оң қарынша шамасыздығы даму мүмкіндігі. Бауыр циррозында тахикардияның болғаны жақсы емес, өйткені бауыр венасынан қанның ағып шығуы баяуланады, осыдан портальдік гипертензий ауырлайды. Бұл жағдай әрдайым есте болуы тиіс.
10. Эндокриндік бұзылыстар:
а) гиперэстерогенемиядан болатын белгілер: гинекомастия, атабезінің атрофиясы, импотенция, аменорея, дисменорея, түсік тусуі, әйелдердің қолтық асты мен қасағасындағы, еркектердің төсіндегі, іш бетіндегі түктің жойылуы; сақал-мұрттың сиреуі; гиперальдостеронизм;
ә) үйқыбездің фиброзы болғанда қантты диабет дамуы.
Слайд 29
11. Порталъдік гипертензия
Компенсация фазасының көрінісі. Портальдік гипертензияда, тамырлар
аса керілген кезде іш жайылма ауырады. Қысым биіктеген сайын
ауырсыну да күшейе түседі, ал портальдік гипертензияның криздері кезінде іш едәуір өтпелі ауырады.Компенсация фазасында, кризден тыс кезде, портальды гипертензияның белгілері байқалмайды. Оқта-текте, криз кезінде ғана, метеоризм, газдың ішекте сіңбеуінен іштің керілу сезімі, жүрек айнуы, іштің өтуі, эпигастрий аймағының жайылма ауырсынуы байқалады. Криз кезінде жасаған УДЗ-де қақпа венасының қалыптының жоғарғы деңгейіне дейін немесе одан 1-2 мм артық кеңуі жөне талақтың сәл ұлғаюы анықталады. Кризден тыс уақытта бұл белгілер жойылады.
Декомпенсация фазасының көрінісі. Аталған белгілермен бірге спленомегалия, гиперспленизм, асцит, ісіну - асциттік синдром, "медуза басы" пайда болады. Бірқатар науқастарда кіндік венасының қайта ашылуынан кіндіктің тұсында және эпигастрий аймағында "дию" шуы естіледі, яғни Крювелье-Баумгартен синдромы пайда болады. Эндоскопиялық зерттеуде өңеш веналарының варикозды кеңеюі анықталады.
Слайд 30
Портальдік гипертензияның асқынулары.
Портальдік криз — қақпа венасында қан
қысымының күрт жоғарылауы. Бұл іш қуысы қысымының әр түрлі
себептерден биіктеуінен болады: қақпа венасының асцитпен басылуы, жүкті көтеру, құрсақ қабырғасына күш салатын дене жаттығулары, ұзақ жөтелу, катехоламиндердің бөлінуі, мөселен, толқыған кезде.Өңеш веналарынан қан кету. Қанның бірінші кетуінен-ақ науқастардың 60% қаза табады. Қан кетудің мөлшері әр түрлі. Кеткен қан құсықпен неғұрлым көп бөлінсе, соғұрлым қанның ішекте шіруінен болатын интоксикация жеңілдеу болады. Веналық қысым төмендегенде қан кету өз-өзінен тоқтауы көдік. Өңештен басқа қан ішектен (мезентериялық веналардың кеңуінен) немесе геморроидальдік веналардан кетуі мүмкін.
3. Гепатореналъдік синдром (бүйрек ишемиясының және гиповолемияның салдарынан болатын). Керінісіне олигурия, азотемия тән. Қан кетудің ауыр түрінде бүйректің қайтымсыз шамасыздығына әкелетін кортикальдік некроз дамуы мүмкін.
Слайд 31
4. Спонтанды бактериялық асцит-перитонит. Оның көрінісінде дене қызуының кенет
көтерілуі, іштің ауыруы, асциттің тез үлғаюы, пальпацияда іш қабырғасының
ауырсынуы мен қаттылығы, энцефалопатияның күшеюі байқалады.5. Кақпа венасының тромбозы. Бұл кезде науқастың іші аса қатты ауырады, жүрегі айниды, қан құсады, асцит тез ұлғаяды және тахикардия мен гипотония пайда болады.
6. Биалиарлық циррозда өт қабында және өт түтіктерінде тас түзілуі.
Бауыр циррозында науқастың тағдырын шешетін синдромның бірі — портальдік гипертензия, екіншісі — бауыр жасушаларының шамасыздығы.
Слайд 32
12. Бауыр-жасушалық шамасыздыюпың белгілері:
төбеттің жойылуы, жүрек айну, алкогольді
көтере алмау, темекіні жақтырмау, арықтау, гиповитаминоз, бұлшықеттің
атрофиясы;
эвдокриндік бұзылыстар, гиперэстрогенемия;
геморрагиялық
диатез (қан ұю факторларының тапшылығынан);асқорыту жолының гепатогендік жаралары;
энцефалопатия;
альбуминнің, протромбиннің азаюы;
энцефалопатия.
Бауыр циррозымен сырқаттанатын науқастарды емдегенде көптеген дәрмектердің (транквилизаторлар, антидепрессанттар, бутадион, реопирин, пенициллин, тетрациклин, левомицетин, гипогликемиялық сульфаниламидтер т.б.) бауыр шамасыздығын күшейтіп, науқасты комаға түсіру мүмкіндігі есте болуы тиіс.
Асцит сұйықтығын мол ағызу, қан кету, іштің өтуі, кұсу бауыр шамасыздығын тез күшейтеді.
Цирроздың активті (өрпгу) кезеңінде бауыр шамасыздығының, портальді гипертензияның белгілері әрдайым күшейеді.
Бауыр шамасыздығының басты белгісі — бауырлық энцефалопатия.
Слайд 33
3. Мезенхималық-қабыну синдромы. Оның негізівде аутоиммундық қабыну процесінің
қалыптасуы жатады. Бұл синдром өрдайым бауыр циррозы активтілігінің биіктігін
көрсетеді. Белгілері:дене қызуының көтерілуі;
спленомегалия;
лейкоцитоз, ЭТЖ-ның жоғарылауы;
эозинофилия;
тимол сынамасының ұлғаюы;
гипер а2 және у-глобулинемия;
оксипролинурия;
бауыр тінівде антиденелердің, ЬЕ жасушалардың болуы.
Науқастан атап өткен симптомдар мен синдромдарды тапқан соң, бауыр циррозының қай фазада болуын мүқият айырады.
атабезінің атрофиясы, түктің түсуі (алкогольдік циррозда жиілеу байқалады).
Слайд 34
4.Вирусты циррозға қарағанда портальдік гипертензияның, асциттің ертелеу болуы
және спленомегалияның болмауы немесе кеш дамуы. Қанда IGА мен
ү-глютамилтранспептидазаның калыптыдан 1,5-2 есе биіктеуі. ү-ГТП көбеюі алкоголизм маркерінің бірі. Бүдаң басқа қанда ацетальдегидтің және ацетальдегид пен дофаминнің қосындысы — сальсолиннің көбеюі тән. Бауыр биоптатында болатын белгілер: бауыр бөлшегінің ортасында "Маллори денешіктері" аталатын алкогольдік гиалиннің жинақтары; гепатоциттердің майлы дистрофиясы; гепатоциттердің нейтрофилдік лейкоциттермен қоршалуы; портальдік тракттардың оншалықты бұзылмауы.7.Ішімдікті тоқтатқанда патологиялық процестің беті біршама қайтуы және содан кейін бір күйде сақталуы. Алкогольді тоқтатпаса — бауыр циррозының үнемі өрбуі.
Бауырдың кардиальдік циррозы (фиброзы). Оның дамуы үлкен шеңбердегі веналық іркілістен болады. Патогенездік тізбектің негізгі буындары:
• орталық веналардың, бөліктің орталық аймақтарының қанға аса толуы;
іркіліске байланысты бауыр бөліктерінің ортаңғы аймақтарының алокальді гипоксиясы;
гипоксиядан гепатоциттердің атрофияға, дистрофия мен некрозға ұшырауы;
некроз бен гипоксияға үшыраған аймақтарда коллагеннің, фиброздың дамуы.
Ұзақтан келе жатқан жүрек шамасыздығында бауырдың іркіліске байланысты үлғаюын кардиальдік фиброздан айыру қажет, өсіресе асцитті ісіну синдромы болғанда.
Слайд 35
Екіншілік биллиарлық цирроз. Оның дамуына алып келетін
себептер:
холелитиаз;
бауырдан тыс өт түтіктерінің туа кемістіктері (атрезия, гипоплазия);
өт жолдарының
операцияға байланысты тарылуы;өт түтіктерін қысатын қатерлі немесе қатерсіз ісіктер (Фатер емізігінің, ұйқыбездің);
өрлеуші ірінді холангит; біріншілік склероздаушы холангит.
Біріншілік склероздаушы холангиттің клиникалық көрінісінің жетекші синдромы - холестаздық. Оның ББЦ-дан айырмашылықтары: холангитке байланысты дене қызуының оқта-текте 39-40°С көтерілуі, сол кездерде науқастың қалтырап, ағыл-тегіл терлеуі;
Слайд 36
пункциялық биопсияда анықталатын центролобулярлық холестаз; өт жоддарының сақталуы,
олардың кеңеюі; бауырдың бөлшектік қүрылымының бұзьшмауы; портальдік
инфильтраттардың құрамында нейтрофилдер санының басым болуы;
УДЗ,
ретроградтық холангиографияда бауырдан тыс өт жоддарында кедергінің анықталуы;иммунологиялық зерттеуде айтарлықтай өзгерістердің болмауы жөне АМА жоқгығы.
Слайд 39
Биллиарлық бауыр циррозының ерекшеліктері. Цирроздың бұл түрі бауырда
түзілген өттің ағып шыға алмауынан болады. Даму тегіне қарай
оның біріншілік жэне екіншілік түрін айырады.Біріншілік биллиарлык, цирроз (ББЦ). Даму негізінде бауырішілік өт жолдарының (бөлікшекаралық, септалық) биллиарлық эпителийіне қарсы аутоантиденелердің түзілуі жатады. Антиденелер бұл жасушалардағы митохондрийлердің мембраналарына қарсы түзіледі, яғни антимитохондрийлік антиденелер (АМА) пайда болады. Осы кезде митохондрийлердің 9 түрлі антигендеріне антиденелердің түзілуі анықталған. ББЦ-да бұлардан басқа түрлі антиденелер болуы мүмкін, мәселен, РФ, антиядролық, тегіс салалы бұлшықетке, ацетилхолиндік рецепторларға, бірақ бұлардың ішінде науқастардың 80-100%-да табылатын АМА ББЦ индикаторы болып саналады Түтікшелік эпителийдің аутоиммундық зақымдануынан өт қышқылдары түтіктердің сыртына шығады. Перидукталальіқ аймақгарда осыдан дамитын қабыну мен фиброздық процестер циррозға алып келеді.
Слайд 40
Өт түтіктерінің бұзылып жойылуыңаң холестаз пайда болады. Көрінісінде
басты орын алатьің холестаздың белгілері:
меланиннің жиналуынан терінің кдра қоңыр
пигментациясьі (жауырынның, буындардың сыртқы бетінің, содан кейін бүкіл дененің);дененің шыдатпай қышуы, әсіресе түнгі мезгілде немесе ваннада шомылғаннан кейін; теріде қасыну іздерінің болуы, қасынудан екіншілік пиодермияның, лихеинизацияның дамуы;
баяу дамитын холестаздық типті сарғаю; сарғаюдың ерте басталуы процестің аса активтілігін дәлелдейді;
ксантелазмалардың тез жиналуы;
майға еритін витаминдердің мальабсорбциясы (А, Б, К витаминдердің гиповитаминозы);
аутоиммуңдық процеске байланысты бауырдан тыс жүйелік зақымданулардың болуы: Шегреннің құрғақ синдромы, диффуздық пневмосклероз, фиброздаушы альвеолит, васкулит,т.б.;
зәрде уробилиннің жоқтығы, нәжістің ахолиясы (стеркобилиннің аздығы);
қанда аса биік билирубинемия 250-340 ммоль/л деңгейдегі, (тікелей билирубиннің басым көбеюінен) жөне холестазға тән заттар деңгейінің биіктеуі: сілтілі фосфатазаның, 5-нуклеотидазаның, у-ГТП, өт қышқылдарының, холестериннің, Р-липопротеидтердің, фосфолипидтердің, жездің; иммунглобулиндердің көбеюі жөне АМА болуы төн;
бауыр биопсиясында: бөлікшеаралық өт түтіктерінің жойылуы немесе азаюы; портальдік кеңістіктердің кеңеюі, инфильтрациясы, фиброзы; бөлікішілік септалар, бөлшектің шет аймақгарындағы холестаз; гепатоциттерде орсеин құрылымдардың болуы және бауырда жездің жиналуы;
рентгендік жөне УД зерттеуде бауырдан тыс өт жолдары өтімділігінің қалыпты күйде болуы.
Слайд 43
Диагностикасы
Бауыр циррозының диагностикасы келесі белгілердің болуына негізделеді:
цитолиздік, холестаздық, портальдік гипертензия
сивдромдарына жөне олардың бауыр-жасушалық шамасыздығымен бірге жүруіне;
аталган синдромдардың лабораториялық-аспаптық зерттеулермен дәлелденуіне;
бауыр
циррозының морфологиялық белгілеріне (диагностика үшін ең нақтысы).
Слайд 44
Дифференциалды диагностикасы
Бауыр циррозының көрінісі, бір қарағанда кейбір ауруларға
ете ұқсайды, совдықтан оны айыру кейде қиындыққа соғады.
Бауыр циррозының созылмалы гепатиттен
айырмашылықтары -
архитектоникасының айқын бұзылысы (морфологиялық зерттеудің нәтижесі бойынша), портальдік гипертензияның клиникалық белгілері (асцит, спленомегалия, веналық коллатеральдар, асқорыту жолынан қанның кетуі).Бауыр циррозын, өсіресе оның портальдік түрін келесі аУрулардан айыра білу қажет:
Цирроз-рак жене бауырдың біріншілік рагы; бұл ауруларда асциттің дамуы қақпа венасының жөне оның тармақгарының тромбозынан, метастаздардың бауыр түбірі маңындағы лимфотүйіндеріне тарауынан және іш астарының карциноматозынан болады; бұл процестерді айыруға бауыр ісігінің маркері - а-фетопротеиннің табылуы, бауырдың УДЗ-і және лапороскопия мен ангиография көмектеседі.
Слайд 45
Дифференциалды диагностикасы
Констрикциялық перикардит (бауырдың ұлғаюына, асцитке әкелетін), оны
айыру үшін Эхо-КГ және рентгендік кимография жасалынуы тиіс. Қатерсіз
сублейкемиялық миелоз (бауырдың, өсіресе талақтың ұлғаюына әкелетін). Бұл ауруда портальдік гипертензия, асцит болмайды. Диагностикаға трепанобиопсріяны жасаған маңызды.Бауырдың альвеококкозы; бұл ауруда бауыр ерекше қатты болады, талақ ұлғаюы мүмкін. УДЗ-де бауырда көптеген домалақ кисталар анықталады. Диагаостикаға спецификалық иммундық реакция және лапороскопия көмектеседі.
Слайд 46
Емі
Бауыр циррозының емі оның компенсация деңгейіне
кдрай жүргізіледі. Компенсация
сатысында диета оншалықгы
шектелмейді, алкогольге, гепатотропты дәрмектерге қатаң тыйьщ салынады.
Тағамның қорытылуы мен сіңірілуі қамтамасыз етілуі тиіс. Ішектің микробтық контаминациясы болғанда оны жою қажет. Компенсация кезінде науқастың қызметі аяқ үстінде үзақ түруға, жүруге, салқын немесе ыстық температураға байланысты болмаса, овда оған үйреншікті жүмысымен шүғылдануға болады. Портальдік гипертензия қосылған кезден, науқас іш куысы қысымын биіктететін дене қызметтерінен аулақ болуы тиіс. Бауыр циррозының активтілігі күшейген, декомпенсацияланған кезевдерде төсек төртібі мен ауруханалық емді қолданады. Бауыртекті энцефалопатияның белгілфі сөл көрінсе-ақ белоктың мөлшері 40 г/тәул. дейін азайтылады, ал асцит болғанда түзсыз диетаға ауыстырылады.
Слайд 47
Емі
Диспепсиялық бұзылыстарды жою үшін өтсіз ферменттік, ішек бойында
сіңбейтін антибактериялық дөрмектер, пробиотиктер қодданылады.
Бауырға күш салатын немесе цирроз
процесін қоздыруы мүмкін ықпалдарды тоқгату қажет, мәселен, вакцинацияны, инсоляцияны, физиотерапияны, дәрі-дәрмектерді, әсіресе фитодәрмектердің саны мүмкіндігінше азайтылуы тиіс.
Слайд 48
Этиологиялық ем.
Вирустық бауыр циррозында интерферонды қолдану мөселелері
және ол емнің нөтижелері толық анықталып шешілмеген. Кдзіргі уақыттағы
талаптар бойынша интерферон вирустық цирроздың активті сатысында, бірақ компенсация күйіндегі, НВУ+НСУ, НСҰ және НВеАё анықталған науқастарға ғана қолданады.Алкогольдік гепатитте алкогольдік ішімдіктің барлык түрлеріне қатаң тыйым салынады.
3. Біріншілік биллиарлық циррозда (бауыр трансплантациясыН күтудегі наукастарға) урсодезоксихол қышқылын қолданады.
4. Гемохроматозға байланысты циррозда бауырдағЫ гистологиялық өзгерістерді қан ағызумен біршама кдйтарады, біраК қалыптасқан циррозға бұл ем әсер етпейді.
Слайд 49
Емі
5. Вильсон-Коновалов ауруында купренил цирроздьій
барысына біршама оң әсер етеді.
6. Кардиальдік фиброзда негізгі жүрек-тамыр ауруы неғүрлым ерте емделуі тиіс, мүмкін
болса хирургиялық ем қарастырылады (ақауды жою, т.б.).7. Екіншілік биллиарлық циррозда бауырдан тыс өт зсолдарының обструкциясы неғүрлым ерте емделуі тиіс.
8. Аутоиммундық цирроздың активті фазасында жөне айқын гиперспленизм болғанда глюкокортикоидтық емді қолданады. Цирроздың терминальді сатысывда оны қолдану қажетсіз. Негізінде, преднизолон у-глобулиндері биік науқастарға ғана берілуі хяіс. Цирроздың бұл түрінде соңғы уақытта келесі үлгімен пульс- терапия қолданьшуда: 1-ші күні — 40 мг; 2-ші күні — 40 мг; 3-ші күні - 40 мг ішуге беріп, содан кейін толық үзеді. Осылайша ем курстарын, у-глобулиндер ең болмаса 25-27% төмендегенше, ай сайын қайталайды. Көбіне бауыр циррозының емінде базистік шараларға, симптомдық емге, асқынулардың алдын алуға көп мән беріледі.
Слайд 50
Симптомдық ем.
Порталъдік гипертензия дамығанда жүргізілетін симптомдық ем:
1. Қақпа венасында
қан қысымын төмеңдету мақсатымен вазодилятаторлардың біреуін таңдап, үзбестен үзақ қолданады, мәселен,
анаприлинді, капотенді, әсері үзартылған нитратты, кальций антагонисін.Портальдік гипертензияның эндоскопиялық көрінісі II дөрежеден асқанда өңеш веналарының склероздау емін қарастырады.
2. Ай сайын 200-400 мл плазма немесе 40 г альбуминді қүйяды. Асцит немесе ісіну пайда болғанда олардың дозасын екі есе
көбейтеді.
3. Верошпирон, асцит болмаған кезде күніне 3 таблеткадан, асцит болғанда 6 таблеткадан.
Слайд 51
Емі
4. Асцит болғавда верошпиронға қоса лазикс 40 мг аптасына
2 рет
Немесе
одан артық (сүйықгықтың іркілу деңгейіне қарай). ь- Үлкен
дәрет күн сайын жүрмесе, дәрет күн сайын болғанға дейінкүніне 1-3 қасықган лактулозаны ішкізеді. "■ Ас қорытылуын қамтамасыз ету үшін өтсіз ферменттік
дәрмектерді -креон, панцитрат, мезим-форте, панкреатиңді күніне, ең болмағанда 2 дражеден немесе 2 капсуладан үнемі қолданады.
Слайд 52
Емі
'■ Үш айда бір мына дәрмектердің біреуімен 7-10
күндік ішектің деконтаминация емі жүргізеді: канамицин 0,25 г 4
рет; стрептомицин 0,25 г 4 рет; сульгин 0,5 г 4 рет; фталазол 0,5 г 4 ретПарентеральдік витаминотерапия ең кемінде жылына 2 реттең; витамин В12 500у аптасына 2 рет + витамин В: — 2 мл күн ара + витамин В6 — мл күнара + бұлшықетке, аскорбиң қышқылының 5% ерітіндісінің 2-4 мл күн сайын вена ішіне
Слайд 55
Анықтамасы
Өт жолдарының дискинезиясы - өт жүруінің бұзылысына әкелетін
өтқабының, Мирицци, Люткенс және (немесе) Одди сфинктерлерінің жиырылу функциясының
кемістіктері (әлсіздігі, күшеюі немесе бір-бірімен келісімсіздігі).
Слайд 56
Этиологиясы.
Өт бауырда үнемі түзілгенімен, онекіелі ішекке көбіне ас
қорыту кезінде түседі. Өтқабының, өт жолдарының қызметі вегетативтік нерв
жүйесімен және гормондармен реттеледі.Өт жолдары дискинезиясының біріншілік және екіншілік (симптомдык) түрлерін айырады. Біріншілік түрі сирек кездеседі, көбіне невротикалық синдромда байқалады. Екіншілік түрі өт жолдарының органикалық ауруларында, панкреатитте, онекелішектің, асқазанның, іш қуысының өзге ағзаларының патологиясында болады.
Слайд 57
Этиологиясы.
Өт жолдарының дискинезиясы өтқабының және өт жолдары сфинктерлерінің
тонусы мен жиырылуының бұзылысынан дамиды
Дискинезия дамуында психогенді факторлар
да, адам мінезінің психикалық ерекшеліктері маңызды роль атқарады және кейбір дөрмектер де септігін тигізеді, мәселен, морфин, симпатомиметиктер, холинолитиктер.
Слайд 58
Патогенезі.
Өт жолдарының дискинезиясы өт жолдарының жиырылу қызметінің нервтік,
гуморальдік реттелу бұзылыстарынан дамиды. Дамуына әкелетін басты себептер: ваго
немесе симпатикотония; катехоламиндер, ацетилхолин, холецистокинин, мелатонин және басқа гастроинтестициальдік гормондардың арасындағы дисбаланс.
Слайд 59
Патогенезі
Бірінші топтағы гормондардың белсенділігінің жоғарылауы өт жолдарының гипертониялық
дискинезиясын, ал екінші топтағылардың көбеюі — гипотониялық дискинезияны дамытады.
Асқазан, онекелішек, жіңішке ішек, ұйқыбездің ауруларында бұл гормондардың түзілуі бұзылады, осыдан аталған ағзалардың патологиясында өт жолдарының дискинезиясы жиі байқалады.
Слайд 60
Өт жолдары дискинезисының жіктемесі
1. Гиперкинетикалық (гипертониялык) түрі
а) өтқабының немесе
қап түтігінің гипертониясы; ә) Одди сфинктерінің туйілуі.
2. Гипокинетикалық (гипотониялык) түрі
а)
өтқабының гипотониясы;ә) Одди сфинктерінің шамасыздығы (панкреатикалық тип).
3. Аралас түрі.
Слайд 61
Клиникалық көрінісі.
Өт жолдарының дискинезиясы көбіне 20-40 жас аралығындағы
арықша келетін, астениялық типті әйелдерде кездеседі және асқазанның, ішектің
дискинезиялық бұзылыстарымен бірге жүреді. Сондықтан жүрек айнуы, құсу, кекіру, қыжылдау, іштің шұрқырауы және кебуі жиі байқалады. Әдетте, өт жолдарының дискинезиясы етеккірі келер алдында, эмоциялық күйзелістерде, климакс кезінде күшейіп мазалайды.
Слайд 62
Өт жолдары дискинезиясының гиперкинетикалық түрі.
Көрінісіне оң қабырғалықтың кенет
өткір шаншып, түйреп ұстамалы ауыруы тән. Ұстамалар қысқа, бірнеше
минуттан бір сағатқа дейін. Ауырудың өткірлігі кейде өт шаншуына ұқсайды. Шаншудың себебі — Одди, Люткенс сфинктерлерінің және өтқабының бір-бірімен келісімсіз, яғни бір уақытта түйілуі, осыдан өтқабы ішілік қысымның кенет биіктеуінен өт қабы қабырғасының керілуі. Әдетінде, оң жақ қабырғалық тамақтанғаннан 1 сағаттан кейін ауырады; ауыру оң иыққа, жауырынға, кейде кеуденің сол жағына тарайды; шаншу қалай кенет басталса, солай басылады, кейде күніне бірнеше рет қайталанады.
Слайд 63
Өт жолдары дискинезиясының гиперкинетикалық түрі.
Ұстаманың кезінде қызу көтерілмейді,
лейкоцитоз болмайды. Кейде жүрек айнуы, құсу, ішектің дискинезиясы және
вазомоторлық, нейровегетативтік синдромдар (терлеу, тахикардия, гипотония, әлсіздік, бастың ауыруы) байқалады. Көбінде түнгі ұйқы бұзылады, жүректің тұсы шаншиды. Ұстамадан тыс кезде оң қабырғалықта салмақ сезінуі мүмкін.
Слайд 64
Өт жолдары дискинезиясының гипокинетикалық түрі.
Бұл түрінде оң қабырғалық
сыздап ауырады, салмақ бату сезімі үнемі мазалайды. Өт шаншуына
үқсайтын ұстамалар болмайды. Оң қабырғалықтағы дискомфорт тамақтан кейін күшейеді, ауыру басқа жаққа таралмайды. Бірақ диспепсиялық бұзылыстар (тәбеттің төмендеуі, ауыздағы ащы дәм, кекіру, жүрек айнуы, іштің кебуі, қатуы, жиі өтуі) көп мазалайды.Гипокинетикалық дискинезия симпатикотонияда болады және оның дамуына антихолецистокининнің көбеюі немесе онекелішекте холецистокининнің аз түзілуі септігін тигізеді.
Слайд 65
Өт жолдары дискинезиясының аралас түрі.
Бүл жағдайда гипо және
гиперкинетикалық дискинезияның белгілері қосарланып немесе кезектесіп білінеді.
Слайд 66
Лабораториялық және аспаптық зерттеулердің нәтижелері
Қан мен өт анализдерінде
қабыну белгілері болмайды.
Гиперкинетикалық түрінде үш фракциялық дуоденальдік зондылауда В
және С порцияларда өт аз болады және өттің бөліну уақыты қысқарады. Өт қабы рефлексін қоздыратын дәрмектер ауырсынуды туғызады. Холецистографияда өтқабының кішіреюі және тез босауы анықталады.
Слайд 67
Лабораториялық және аспаптық зерттеулердің нәтижелері
Гипокинетикалық түрінде, үш фракциялық
зондылауда, стимуляторды салғаннан кейін керісінше, ауырсыну азаяды, өтқабы рефлексінің
әлсіздігі байқалады, өттің түсі аса қоңыр және өт баяу ағып шығады. Холецистографияда — өт қабының керіліп ұлғайғандығы және өте баяу босауы немесе стимуляторды қайталап салғанның өзінде босамауы анықталады.УДЗ-де — өт қабының моторлық функциясының бұзылысы анықталады.
Слайд 68
Гиперкинетикалық түрінің емі.
N5 емдәм беріледі, өтқабының түйілуін қоздыратын
өсімдік майы, майлы қамырдан, еттен жасалған тағамдар, газды сусындар
шектеледі; науқасты аз-аздан күніне 4-5 рет тамақтандырады.Спазмолитиктік дәрмектер:
а) миолитиктер — но-шпа 2% ерітіндісі 2 мл бұлшық етке немесе 0,04-0,08 г 3 рет ішуге беріледі; галидор 2,5% ерітіндісі 2 мл бүлшықетке немесе 0,1-0,2 г 3 рет таблетка түрінде; нитроглицерин 0,005 г тіл астына шаншу кезінде; нитросорбид 20 мг күніне 3 рет; сустак форте 1 таб. күніне 3 рет; одестон 0,2 г 3 рет. Миолитиктерді үзақ қолдануға болады;
Слайд 69
Гиперкинетикалық түрінің емі.
ә) холинолитиктер: гастроцепин, атропин, метацин, платифиллин
шаншуды басу үшін аз уақытқа тағайындалады;
Холеретиктер тобының өт айдаушы
дәрмектері (өт түзілуін арттыратын және өттің айдалуын тездететін): лиобил, аллахол, холензим, фламин, жүгерінің шашақтары, итмүрын, никодин, оксафенамид, циквалон және гидрохолеретиктер - өттің сүйық затын көбейтетін (минеральді сулар, валериана, салицилаттар т.б.)
Слайд 70
Гиперкинетикалық түрінің емі.
Зондсыз тюбаж — (минеральді сумен
немесе жүгері шашағының тұндырмасымен) аптасына 1-3 рет, барлығы 4-8
процедура. Зондсыз тюбаждарды менструация келер алдында үнемі жасаған тиімді.Седативті дәрмектер — психовегетативтік бұзылыстарда транквилизаторларды жеңіл дозада беріп көреді.
Физиотерапия
электрлік ұйқы;
Щербак әдісімен гальваникалық жаға;
мойынның симпатикалық түйіндеріне натрий оксибутиратымен электрофорез, т.б.
Слайд 71
Гипокинетикалық түрінің емі
N5 емдәм. Тағам қүрамында жеміс-жидек, көкөніс
өнімдерін, өсімдік, жануарлар майын (тоң майдан басқасын) көбейтеді, яғни
тағамның өт айдау қасиетін күшейтеді.Өтқабының тонусы мен жиырылуын арттыратын дөрмектер:
церукал 10-20 мг 3 рет, тамақтан 15 минут бұрын немесе 2 мл 2 рет бүлшықетке;
домперидон 10-20 мг күніне 3 рет, тамақтан 25 минут бүрын;
эглонил 0,05 г 1/2- 2 таб. күніне 2-3 рет, тамақган 30 минут бүрын;
лимонник түндырмасы 20-25 тамшыдан 2-3 рет;
пантокрин 30 тамшыдан 2 рет, тамақтан 30 минут бүрын.
Слайд 72
Гипокинетикалық түрінің емі
Холекинетиктер — өтқабының түйілуіне, бірақ Люткенс,
Одди сфинктерлерінің босаңсуына септігін тигізетін өт айдаушы дәрмектер:
циквалон
0,1-0,2 г 3 рет; берберин бисульфаты 0,005 г 3 рет;
сорбит немесе ксилиттің 10% ерітіндісі 50-100 мл 2-3 рет;
табиғи карловар түзын 1/2 — 1 шай қасықтан (1/4-1/2 стакан суға ерітіп) күніне 2-3 рет;
жоғары минерализацияланған минеральді сулар, салқын күйінде 1/2-1 стаканнан 3 реттен.
Өт айдаушы дәрмектер тамақтан 30 минут бүрын беріледі.
Слайд 73
Гипокинетикалық түрінің емі
Дуоденальдік тюбаждарды жасау: карловар түзымен, магний
сульфатымен, оливка майымен (30 мл) немесе сорбитпен (20 г
100 мл суға қосып); өтті ағызу үшін науқас өт айдағыш дәрмектің біреуін ішіп, оң бүйіріне жылытқышты басып 2 сағат жатады. Тюбаждарды аптасына 1-2 рет аш қарында жасайды.Физиотерапиялық, санаторлық-курорттық ем.
Слайд 74
Аралас түрінің емі.
Өтқабының гипотониясында және Одди сфинктерінің түйілуінде
алдымен холеспазмолитиктік дәрмектерді, ал оң қабырғалықгағы ауырсыну басылғаннан кейін
холецистокинетиктерді қолданады.
Слайд 77
Анықтамасы
Панкреатит — ұйқыбез тінінің, түтіктерінің зақымдануымен дамитын
және себептердің тоқтауына қарамастан өрістейтін, соңында бездің склерозына, экзо-,
эндогендік функцияларының жетіспеушілігіне әкелетін ұйқыбездің созылмалы қабыну-дистрофиялық ауруы.
Слайд 79
Этиологиясы.
Ішкілікке салыну (90%). Күн сайын 100 мл-ден алкогольді
немесе 2 литрден сыраны ішу 3-5 жылдан кейін ұйқыбезде
гистологиялық бұзылыстарды дамытады. Алкогольді үнемі ішетін әйелдерде панкреатиттің айқын көрінісі 11-12, еркектерде 17-18 жылдан кейін пайда болады.2. Биллиарлық гипертензия — бауырдан төмен биллиарлық түтіктерде қысымның биіктеуі (Фатер емізігінің стенозында, Одди сфинктерінің түйілуінде, холедохта тастың тірелуінде және онекелішектік гипертензияда болатын).
Дуоденобиллиарлық рефлюкс (Одди сфинктерінің шамасыздығынан, дуоденостаздан болатын).
Алиментарлық фактор — майлы, қуырған тағамды асыра жеу, белоктың жетіспеушілігі, витаминдердің, әсіресе А витаминінің, тапшылығы.
Вирустық инфекция (Коксаки В, гепатиттің вирустары).
Слайд 81 6. Дәрмектердің әсерлері (ұзақ қолданылған цитостатиктер, эстрогендер, нитрофурандар,
қабынуға қарсы дәрмектер, тиазидтік диуретиктер, холинэстераза ингибиторлары).
Гиперлипидемиялар (ұйқыбездің паренхимасы
мен тамырларына шамадан тыс май жиналуы және бос май қышқылдарының улық әсер етуі). Гиперпаратиреоз (ұйқыбездің түтіктерінде тастар түзілуі, кейіндеу — кальцинозы).
9. Жедел панкреатиттің созылмалыға ауысуы.
Слайд 82
Патогенезі.
Атап өткен факторлар ұйқы безге түрлі әсер етеді.
Алкоголь
ұйқыбездің секрециясын күрт күшейтеді және сөлінде белоктың мөлшерін арттырады.
Бөлінетін сөл белокқа аса қаныққан ерітінді болғандықтан, кұрамындағы белок ұсақ түтіктерде уыз тәрізді ұйып түтіктердің өтімсіздігіне әкеледі. Қысымның биіктеуінен, түтікшелердің немесе ацинустардың базальдік мембраналары жарылады, бездің паренхимасына өткен ферменттер оны бейтараптайды. Сонымен қатар канға "тасып" түскен ферменттердің әсерінен өзге ағзаларда жүйелі зақымданады.
Слайд 83
Бездің өз-өзін бейтараптауынан химиялық некроздар дамиды. Бездің секрециясы
неғүрлым күшті болса, деструкцияның көлемі де соншалықты. Некроз ошағындағы
май мен май қышқылдарының кальций тұздарын жинап алу касиеті жүре бара үйқыбездің кальцинозына әкеледі. Кальциноздың салдарынан түтіктердің өтімсіздігі онан сайын ауырлайды. Бір басталған процесс, осылайша әрі қарай өз бетінше өрістейді.Слайд 84 Дуоденобиллиарлық рефлюксте ұлтабардың сөлі (құрамында өт, түрлі ферменттер,
соның ішінде энтерокиназа болатын) ұйқыбездің түтіктеріне өтеді. Мүндайда ұйқыбездің
ферменттері түтіктерде активацияланып, бездің паренхимасы мен түтіктерін зақымдайды. Жүре бара түтіктердің деформациясы мен стенозы қалыптасады, Фатер емізігі қабынады және тарылады. Аталмыш бұзылыстардан ұйқыбез сөлінің ағып шығуына көптеген кедергілер пайда болады.Слайд 85 Сонымен алкоголь бездің кальцинозына, ал биллиарлық гипертензия және
дуоденобиллиарлық рефлюкс обструкциялық панкреатитке әкеледі.
Кейбір дәрмектер (нитрофурандар, қабынуға карсы
дәрілер мысалы, аспирин) ұйқыбезді алкоголь тәрізді стимуляциялау арқылы панкреатитті дамытуы мүмкін. Оны идиопатиялық панкреатит болғанда ескеру қажет. Жедел панкреатит 30%, сөлағуының бұзылысынан немесе кальцинаттардың түзілуінен, созылмалыға айналады.
Слайд 86
Клиникалық көрінісі.
Холангиогенді панкреатит көбіне әйелдерде, алкогольдік панкреатит еркектерде
кездеседі. Созылмалы панкреатит көрінісінің синдромдары: қабыну-деструкциялық, диспепсиялық, бездің экзокриндік
және эндокриндік функцияларының шамасыздығы.Слайд 87 Панкреатиттің басты белгісі — іштің ауыруы.
Оның себептері: ұлпасының ісінуінен без капсуласының керілуі (капсулалық ауырсыну);
бездің ісінуінен, инфильтрациясы мен склерозынан нерв талшықтарының қысылуы немесе тітіркенуі; түтікішілік қысымның биіктеуі.Слайд 88 Іштің ауыратын жерінен бездің зақымданған бөлігін
шамалап анықтауға болады. Ұйқыбездің құйрығы зақымданса ауырсыну сол қабырғалықта
немесе кіндіктің сол жағында орналасады, денесі зақымданса, онда эпигастрийдің сол жартысы ауырады. Егерде ұйқыбездің басы зақымданса, онда ауырсыну эпигастрийдің оң жартысында, Шоффар аймағында орналасады және оң жақ аймақтарға таралады.Слайд 89 Ұйқыбездің тотальді қабынуында іштің жоғарғы аймақтары тұтас ауырады
немесе өткір, белді буындырғандай ауыру пайда болады. Кейбірде тек
арқа ғана ауырады. Әдетте, майлы, қуырған не өткір тағамды ішкеннен 40-60 минуттан кейін ауыру күшейеді. Тамақ ішпесе ауыру басылады. Науқастардың көбі, тәбеті тартса да, тамақ ішуден бас тартып, арықтайды.
Слайд 90
Егер ауырудың себебі түтікішілік қысымның жоғарылауынан болса, ол
ұстамалы болады және спазмолитиктердің көмегімен басылады. Капсуланың керілуінен болатын
капсулярлық ауырсыну үнемі мазалайды, дененің сәл сілкінісінен, мысалы, жүргенде күшейеді. Науқастар шалқасынан жата алмайды, аяғын ішіне тартып бүйірінде немесе етпетінен жатуға мәжбүр болады. Спазмолитиктер әсер етпейді, тек анальгетиктер (наркотиктер) көмектеседі.
Слайд 91
Панкреатиттің өршу кезінде диспепсиялық синдром пайда болады. Панкреатикалық
диспепсияның белгілері: гиперсаливация, кекіру, тәбеттің төмендеуі, майлы тағамнан жиіркену,
іштің кебуі. Оның себебі - ұйқыбездің ісінген басы онекелішекке батып куысын тарылтуы, содан онекелішектің өтімділігі нашарлауы және дуоденальдік гипертензияның пайда болуы.
Слайд 92
Сондықтан кекіру, қыжылдау, жүрек айнуы, құсу және эпигастрий
аймағының жайылма ауырсынуы пайда болады.
Слайд 93
Ұйқыбездің экзокриндік функциясының шамасыздығы.
Абсолютті шамасыздық сирек кездеседі, ол
ұйқыбездің ацинарлық жасушаларының деструкциясынан және панкреатикалық липаза синтезінің азаюынан
болады. Көбіне салыстырмалы шамасыздық дамиды.
Слайд 94
Сыртқы секреция шамасыздығының белгілері: диарея, шірік иісті майлы
нәжіс, тәбеттің жоғарылығына қарамастан дене массасының төмендеуі; В12 витаминінің
және майға еритін витаминдердің жетіспеушілігі; панкреатиттің аса ауыр түрінде мальдигистия, мальабсорбция синдромдары дамуы.
Слайд 95
Ұйқыбездің эндокриңдік функциясының шамасыздығы.
Бұл Лангерганс аралшаларының жойылуынан болады.
Глюкагонның тапшылығынан гипогликемиялық синдром, инсулиннің тапшылығында — глюкозаға толеранттылық
төмендейді, яғни қантты диабетке тән белгілер пайда болады.Панкреатиттің диагностикасында ұйқыбез ферменттері кеуденің төменгі аймақтарында, құрсақтың бетінде диаметрі әр түрлі (1-3 мм) дөңгелек, ашық қызыл түсті микроаневризма болып табылатын дақтар ("тамшылар" — Тужилиннің белгісі);
Слайд 96
Панкреатиттің келесі диагностикалық критерийлерін айырған:
Негізгі критерийлері:
ұйқыбездік ферменттердің қан
мен зерде көбеюі (липазаның, амилазаның);
онекелішектің сөлівде, стимуляциялық сынамадан кейін,
үйқыбездік ферменттер активтілігінің төмендігі жөне бикарбонаттар мөлшерінің аздығы;панкреатитке төн ұйқыбез паренхимасының өзгерістері (УДЗ, КТГ, ангиография, ЭРХПГ нөтижелерінде).
Қосымша критерийлері:
іштің панкреатит типті ауыруы;
май мен белоктар қорытылуының бұзылысы (стеаторея, креаторея, ішектік диспепсия, мальдигистия синдромы);
глюкозаға толеранттылықтың бұзылысы.
Слайд 97
Емі
холод на подложечную область;
в первые 1–3 дня
обострения панкреатита рекомендуются голод, прием щелочных растворов каждые 2
часа (например, щелочные минеральные воды);применение периферических М-холинолитиков (гастроцепин)
Слайд 98
Емі
назначение аналога соматостатина – сандостатина с целью уменьшения
секреции поджелудочной железы, устранения болей в животе, снижения потребности
в обезболивающих. Сандостатин назначается в дозе 100 мкг подкожно 1–3 раза в сутки (максимально до 600 мкг/сут) на срок от нескольких дней до нескольких недель;снижение кислотности желудочного содержимого для обеспечения функционального покоя поджелудочной железы. С этой целью применяют антацидные препараты, блокаторы Н2-гистаминовых рецепторов (циметидин), а также блокаторы «протоновой помпы» обкладочных клеток (омепразол);
Слайд 99
Емі
торможение функции поджелудочной железы: даларгин по 1 мл
внутримышечно 2 раза в день в течение 22–24 дней;
перспективным представляется применение перитола (по 4 мг 3 раза в день внутрь в течение 8–10 дней)ингибиторы ферментов применяются после определения индивидуальной переносимости препарата больным. Применяют следующие препараты: трасилол, контрикал, гордокс. Их вводят внутривенно одномоментно в 5% растворе глюкозы или капельно в изотоническом растворе натрия хлорида. Аллергические реакции на введение этих препаратов наблюдаются с частотой 10–12%;
противомикробная терапия. Используется при обострении панкреатита, протекающем с повышением температуры, интоксикацией, а также для профилактики осложнений. Обычно применяются антибиотики широкого спектра действия – пенициллины или цефалоспорины (ампициллин, оксациллин, ампиокс, кефзол, клафоран и другие) в течение 5–7 дней в обычных суточных дозировках;
Слайд 100 Бауыр және өт қабынның ауру кезінде емдік тамақтану
зат алмасу процесінің бұзылуына әсер етіп, асқорыту процесіне оң
ықпал жасап, бауыр функциясын қалпына келтіреді және өт бөлінуінің қалпына келтіреді. Бауыр зат алмасуда орталық орын алады. Тәуліктік түзілген белоктың шамамен жартысы бауырда түзіледі. Бауырда белоктар түзіледі (липопртеидтер, гликопротеидтер, өт липидтік кешен).
Слайд 101
Диета 80-90г белокты құрауы қажет ауыр гепатобилиарлық жеткіліксіз
кезінде шектеліп, жүдеген кезінде жоғарлайды(110-120г дейін)
Қөп науқастарда майдың
мөлшері физиологиялық нормаға тең(80-90г) жануартекті май 2/3 ж/е өсімдік майы 1/3 болуы қажет. Май мен белоктың дұрыс қатынасуында тағамның сапасы мен дәмі ықпал етеді.Яғни белоктың бағалы мөлшері рационда майдың болуына жол бермейді.
Слайд 102 Өсімдік май (күнбағыс жүгері, зәйтүн, мақта) рационның өт
айдағыш қызметін жақсарады.
Өсімдік майында полиенді май қышқылдың болуы липолитикалық
әсер етіп, липада ферментін белсендіріп, холестерин алмасуын жақсартып, оның лабильді эфирге айналуына әрекет жасайды.Өт айдау үшін өсімдік ж/е жануар текті майлар қатынасы 1:1- ге жоғарылайды.Егер науқас денсаулығы рұқсат берсе май мөлшері 120 г дейін жоғарлайды.Осы диета науқасын пайдалануға ішектің гипомоторлық функциясын көрсетеді.
Слайд 103 Өсімдік майын диетада көп қолданбай н/е тіпті пайдаланбау
билиарлы жүйені бәсеңдету ж/е өт бөлуді төмендету үшін көрсетіледі.
Диетада майды шектеу стеатореялық кез- келген генезінде (бауырлық, панкреаттық, ішектік) диспепсиялық синдромда ішектің гопомоторлық функциясы кезінде, гепатоцилиарлы жеткіліксіздік кезінде тағайындайды.
Рациондағы май 50- 70г дейін төмендетіледі.Сары май, еттің майсыз түрін, балық, сүт өнімдерін тағайындайды.Өсімдік майын алып тастайды. Осы диета диспепсиялық синдром ж/е стеаторея басылғанша жалғасады. Ауыр бауыр жеткіліксіздігінде майлар толық алынып тасталады.
Слайд 104
Көмірсулар, сіңімді , аз мөлшерін рационда қарастырылған белок
пен майдың 1:4 қатынасындай беріледі.
Олиго ж/е дисаридтердің көбеюі,
диета мөлшері жоғарлауы өт қышқылының тұнуы мен химиялық құрамының өзгеруіне әкеледі (литогендік қасиетінің жоғарлауы) гипокозаның май түрінде депонирленуіне (липогенез белсенді әкеледі).
Слайд 106
Бауыр аурулары кезінде витаминотерапия кең қолданылады.
Бауыр ауру кезінде
гиповитаминоздар диетаны дұрыс тағайындамаған кезде, асқорыту мен ащы ішекте
сіңіру процесінің бұзылуы кезінде, витаминдерді коферменттер (фосфолирлену) ж/е фермент (протеидизация) формасына витаминдердің биологиялық белсендіру процесінің бұзылуы кезінде.Слайд 107 Жедел гепатит
кезіндегі емдік тамақтану.
Жеңілдетілген диетаны аурудың барлық кезеңінде ұстанылады- аурудың
бастапқы кезеңінде, аурудың өршу ж/е айығу кезеңіндерінде.Жедел гепатитте механикалық ж/е химмиялық жеңілдетілген езілген тағамдардан тұратын № 5 а, н/е 5 диета тағайындалады.Диетаны толық құнды, бірақ майдың мөлшері шектелген (70-80).Егер диспепсиялық синдром айқын көрінетін болса, онда майдың мөлшері 50 г дейін шектеу рұқсат етіледі.Белоктармен көмірсулармен физиологиялық нормаға сәйкес тағайындайды.
(Белок 80-90г, көмірсулар 300-350г). Диетаның энергетикалық құндылығы 2500 ккал.
Слайд 108
Тағамды көбіне езілген түрде дайындайды.Қуырылған тағамдар диетадан алынады.
Тағамды қабылдау бөлшектелген (күніне 5 рет). Тағамды жылы түрінде
береді, суық тағамдар алынады. Сүт көжесі, жармалардан н/е езілген көкөністерден дайындалған вегетарианды көжелер (тәрелкенің ½ бөлігі) рұқсат етіледі.Еттің майсыз сорттары суфле, кнели, булы катлет.Балық пісірілген түрде, қышқылды емес ірімшік, белокты омлет, сүт, сары май рұқсат етіледі.
Көкөністер шикілей езілген түрде тағайындайды.Піскен ж/е тәтті жемістер ұсынылады.Нан тек ақ, кептірілген.
Слайд 109
Тәбеттің жоқтығы, жүрек айнуы мен құсу кезінде диета
әр науқастың жеке дәм сезуіне қарай таңдалады.
Диетаның әр түрлі
түріне қарай (№5) көшу науқастағы диапепсиялық синдромдар, сарғаюдың кетуі, бауыр мен көк бауырдың өлшемі қалыпқа келуі ж/е тәбеттің қалыпқа келуікезінде орындалады.
Слайд 110
Созылмалы гепатит кезіндегі тамақтану.
Белок мөлшерін оптимальды
пайдалану;
Әр түрлі тағамдық заттар тобын (белок, май, көмірсу алмастырылмайтын
факторларды ескере отырып тепе- теңдікте құрастыру);Витаминдермен ж/е микроэлементтермен организге жеткілікті мөлшерде қамтамасыз ету;
Бөліп тамақтануды сақтау (4-5 рет) алькогольді толық шетеу.
Слайд 111 Науқастың қанағаттанарлық жағдайына қарамастан №5 диетаны ұстану керек.
Бірақ кезеңділікпен № 15 диетаның пайдалануға рұқсат етіледі.
Белгіленген сағатта
тамақтаны, кешкілік көп тамақ қабылдамауға тырысу.Бұл асқорыту сөлінің бқлінуін реттеп, әсіресе өт пен ұйқы безінің жұмысын жақсартады.
Асқазан ж/е 12 елі ішек, ащ ішектің жоғарғы бөлігінің шырышты қабатына тітіркендіргіш әсер ететін тағам қабылдамау керек оларға :
Приправалар, тәттілер, қақталған өнім, ащы тағам, көкөніс, эфир майына бай (редис қияр, шалған, сарымсақ).
Привратник сфинктер,суда өт жолының спазымын тудыратын азық- түлік(суық сусындар, минеральды сулар) ,беруге болмайды.
Слайд 112 Ремиссия сатысында вегетариандық көже, сүт, жеміс сорпалаары араластыруға
болады.
Майсыз ет ж/е балық қайнатылған түрде, пісірілген аптасына 1-2
рет қуырылған түрде. Еттің майлы түрлері (үйрек, қаз, қой еті, майлы шошқа еті) ж/е балық араластырылмайды.
Ішкі мүшелер еті ми, сало, қой еттері нашар қорытылуымен ж/е холестеринге байлығымен рұқсат етілмейді.
Слайд 113
Ірімшік (қышқыл емес) ж/е оның өнімдері (сырник, ленивые
вареники, пудинг ж/е пісірмелер) ұсылыналады. Жақсы қорытылуы болса аптасына
1-2 шт 2-3 рет жұмыртқа ж/е омлеттер нашар қорытылуы болса белокты омлеттер беріледі.Сүт барлық түрде (суық емес,) сүтті қорыта алмаса сумен н/е шаймен жартылай араластырып беріледі.нәтиже болмаса сүт берілмейді.
Көкөністерді салат жие гарнир ретінде беруге болады.
Жемістерді таза түрінде н/е компот, кисельдер, мусстар, желе, пудинг түрінде беріледі.
Сусындар қою емес шай, жеміс- жидек, көкөніс сусындары, шиповник қайнатпасы.Қою кофе мен какао рұқсат жоқ, қант, тосап ж/е бал диета қаралған диетада қаралған мөлшерге сәйкес беріледі.
Слайд 115 Бауыр циррозы кезіндегі
емдік тамақтану.
Ұсынылатын шаралар тамақтану режим, диета, витаминдер, глюкокортикоидтар, иммунодепросандтар,
цитостатикалық әсер етуші препараттар, қан- тамыр кеңейткіш ж/е өт айдағыш заттар, бактерияға қарсы терапия – қандайда зақымдану басымдылығына байланысты жүргізіледі.Слайд 116 Диспепсиялық бұзылыстар өршіген кезде (лоқсу, құсу, құрсақ аймағында
ауырсыну сезімі ж/е тарылу сезімі) 5а үгітілген диетада ұсынылады.Ал
стеатореямен қоса жүретін іштің өтуінде майдың мөлшері 50-60г дейін щектеледі.Сүтті таза түрінде, бал, қайнатпа ж/е басқада әлсіздендіруші өнімдерді алып тастайды.
Слайд 117
Холецистит кезіндегі емдік тамақтану.
Тамақтану режимі аурудың жедел кезеңдегі
асқорыту жүйесінің қарастырылады.
1-2 күннен кейін (аурудың ауырсыну синдромының төмендеуіне
байланысты) шектелген көлемді үгілген тағам: шырышты ж/е үгілген сорпа (күріш, манка) үгілген ботқа (күрішті, сұлы, манка) кисель, желе, тәтті жеміс- жидектен мусс.
Слайд 119
Созылмалы панкреатит.
Жоғарыда айтылғандай, ауру өршігенде шектелген калорийлі
қатаң аялау емдәмі немесе ашығу емдәмі беріледі. Ремиссия кезеңінде
құнарлығы 3000 ккал тағам алады.Бір ғалымдардың ойынша емдәмде көмірсу мөлшері жоғары, май мен ақуыз шектелген –1г-1 кг-ға болуы қажет. Бұл ұсыныстар панкреатит кезіндегі секреторлық бұзылысқа негізделген.
Бұл ғалымдардың ойынша ақуыз мөлшері көбейтілсе безде протеолитикалық үрдістердің активтенуіне әкелуі мүмкін. Майсыз ет пен балық жеуге болады. Май 60-70 г. Ауыр панкреатикалық стеатореяда май 50 г.
Слайд 121
Жедел панкреатит кезіндегі науқасты тамақтандыру.
1. Ұйқы
безін максимальді аялау;
- гиперфериентемияны азайту;
- ұйқы безінің секреторлы функциясын төмендету;
-
12-елі ішекте ұйқы безі ағымдарында стаз болуды төмендету. Алғашқы 2 күн ашығу: 6 рет 200 мл-ден сұйықтық ішуге болады (1-1,5 л); - газсыз бөлме температурасындағы сілтілі минер. сулар (0,8-1 л);
- 1-2 стакан итмұрын қайнатпасы (0,2-0,4 л), қою емес шай.
Слайд 122 3- күннен бастап емдәм N5 П, жедел панкреатит
арналған (5-7 күнге); қатаң механикалық және химиялық аялау; асқазан
секрециясын күшейтетін, өт қабы моторикасын қоздыратын, ішекте ащу процесін күшейтетін тағамдар берілмейді. 3-4 күні сұйық және жартылай сұйық тағамдар.80 г ақуыз (65 % жануар тектес);40-60 г май;
- 200 г көмірсу (15 г қант);
- 1500-1600 ккал, NaCl – бюерілмейді, бос сұйықтық 1,5 –2 л.
- 8-10 күннен бастап N5 П емдәмінің екінші варианты 6 айға беріледі
Слайд 123
Өт жолдарының дискинезиясында қолданылатын емдік дене шынықтыру
Емдік гимнастиканы
қолдану өт қабы қызметін реттеудің орталық және шеткі механюмдеріне
әсер етеді, іш куысында қан айналысын жақсартады, өттің өт қабынан өт жолдарына өтуін жақсартады, ішектің қызметін жақсартады (іш қатпасымен күрес), ауру шағымдарын азайтады, ауру адамды жалпы сауықтырып, оның еңбекке қабілеттігін арттырады.Өт кабының жиырылуының бұзылуына қарап, дискинезияның гиперкинетикалық (спастикалық) және гипокинетикалық (атониялық) түрлерін ажыратады.
Слайд 124 ЕДШ белгілерде функциональдық өзгерістерді ескеру керек. Ауру қайталағанда
