Презентация на тему Қарсылықты салалас сөйлем

де! Шаттанасың сен де! Шаттанамыз бәріміз! Арайлап атқан күнге!

Сәттілік!(Бәріміз айтамыз.)

сыңарларын табу.
«Қожанасыр» тобына:
Жалғыздың жоғы жоғалса табылмайды,
Көптің

жоғы жоғалса табылады.
Көппен тентек болсаң да,
Көпке тентек болма.
Көз - қорқақ, қол - батыр.
Өзің өлсең өл,
Жолдасыңды жауға берме 
Аттан айырылсаң да,
Ер тоқымнан айырылма.
.

алма, алғысын ал.   Кекшіл болма, көпшіл бол.   Көзіне қарама, сөзіне қара.   Жолаушының кешіккеніне

сүйінбе, Аңшының кешіккеніне сүйін.

сөйлемдерге ойларыңнан қарама - қарсы мәнді жай сөйлем ойлап,

қарсылықты салалас құрау керек.
1. Жел саябырлаған сияқты,... Бірақ шөптердің басы әлі қыбыр-қыбыр етіп қозғалып тұр.
2. Теңіз тынышталды,... Бірақ теңіз аласұрған кездегі аққу-қаздардың қиқуы әлі басылған жоқ.
3. Тау астындағы көлдің үңгірі жолдан алыс екен,... Бірақ көлікпен бара алмағандықтан, жаяу барып біраз уақыт кетіріп алдық.
4. Бұрын бай еді,... бірақ қазір күнін әзер көріп отырған бір бейбаққа айналыпты.
5. Көп балалы үйдің шаң-шұңы көп болушы еді,... Бірақ бұл үйде оның бірі де байқалмайды.
6. Қыстың ортасы болып қалды,... Бірақ күн әлі жарытып ысып көрген жоқ.

тобына №1парақша
ІІ-топ. «Алдар көсе» тобына №2парақша

беріледі, оқушылар сөйлемнің арасынан қарсылықты салалас құрмалас сөйлемдерді анықтайды.

(Оларда пасықтық бар,- адамдық жоқ; қараңғы жауыздық бар,- жарқын жүз жоқ. Мен түріктің падишасы Афрасиабтың өзінің қымбат нәрселерін, алтын, күмістерін Хорезм өлкесіндегі Кердеріден жоғары бір жерге көмгендігі туралы көне деректі парсы тілінен оқып білдім, бірақ ІІ Хұсрауға дейін оны ешкім білмеген. Жанқия апай сені елжіретіп сүймейді де, өтінбейді де, алайда шыж - быж етіп ұрыспайды да.... Ұлболсын жауап беруден, сөйлесуден тартынбайды, - неге екені белгісіз, қаймығады. Мектеп бітіруімізге бірталай уақыт бар, сонда да әрқайсымыздың неге икем екеніміз байқалып қалған-ды).

дәптерлеріне жазады.
108 – жаттығу.Қайсысы ыңғайлас,қайсысы себеп-салдар салалас, қайсысы

қарсылықты салалас екенін табыңдар.
Мұғалімнің жұмысында қиындықтар өте көп және мұғалімнің жауаптылығы да өте зор. Адамдарға мұғалімнің еткен әсері мәңгі қалып қояды, сондықтан да мұғалім өзін-өзі бақылай жүруге тиіс.Түсінен шошынып, дүниенің төрт бұрышын тегіс кезіп шығады, бірақ қайда барса да көретіні – қазып жатқан көр болады. Құдайдың қаһарынан жалбарынып құтылуға болады,-халықтың қарғысынан ешқашан да құтылуға болмайды.

2. Жалғаулықты және жалғаулықсыз қарсылықты салаласты түсіндір Оқушылар топ болып

берілген тапсырманы орындайды, қорғайды.  

қарсы пікір айтады
Мен бәліш пісіре алмаймын... Бірақ бауырсақ

пісіре аламын.
Мен шаршадым... Бірақ ұйықтамаймын.
Мен жақсы билей алмаймын... Бірақ жақсы ән айта аламын.
Мен көп ұйықтаймын... Бірақ тез шаршаймын.
Мен көп ұйықтаймын... Бірақ ерте тұрамын.
Мен еден жууды ұнатпаймын... Бірақ сыпырғанды ұнатамын.
Мен Үндістанда болған жоқпын... Бірақ Ресейде болдым.
Мен пәлендей батыл емеспін... Бірақ қорықпаймын.
Мен тез ашуланғыш адаммын... Бірақ жиі ашуланбаймын.
Мен соншалықты сымбатты емеспін... Бірақ сүйкімдімін.
Мен тым толықпын... Бірақ шапшаңмын.
Менің аяқтарым ұзын емес... Бірақ түзу.
Менің кемшіліктерім көп... Бірақ қылықтарым жақсы.

тапсырмаларды топпен орындау.

тау көрінеді. Жауабы:  (жай сөйлем, жақты, жайылма, толымды) Тау көрінеді -

қиысу. Мұнар тау – қабысу. Алыстан көрінеді – жанасу. Бірінші бағандағы төменгі ұяшықтың тапсырмасы (10) Берілген сөйлемге толық сөз құрамдық талдау жасаңдар.  Көз ашқаннан бастап, үш ғасыр бойы қиындықтың шырмауында жүрді.

Қай шығармадан алынған? Әңгіменің мазмұнын еске түсіре отырып, кең

жазықтың шетінде мұнартып оқшау тұрған жалаңаш таудың атауын айтыңдар. Таудың атауына фонетикалық талдау жасаңдар. Жауабы: күй атауы «Нар идірген», Тахауи Ахтановтың «Күй аңызы» әңгімесі. Ипан тауы деп аталады. Ипан - 1б – а.б, 2б - б.б. И -дауысты, жуан, қысаң, езулік П -дауыссыз,қатаң, ерін А -дауысты, жуан, ашық, езулік, Н- дауыссыз, үнді, тіл ұшы 4 әріп,  4 дыбыс

жазып алыңдар, қай шығармадан алынғанын табыңдар?  Кімнің өлеңі? Өлең

шумағынан салалас құрмалас сөйлемді тауып, түрін анықтаңдар.(Оқушыларға жасырын түрде өлең шумағы оқылады. Балалар өлеңді мұқият тыңдап, естігенді дәптер бетіне түсіреді. Артынан жазған шумақтарын тақта арқылы тексеріп шығады.) Өлеңге әркімнің-ақ  бар таласы, Сонда да солардың бар тандамасы. Іші алтын, сырты күміс сөз жақсысын Қазақтың келістірер қай балалсы? Жауабы: Абай Құнанбаев «Өлең – сөздің патшасы, сөз сарасы», Қарсылықты салалас сөйлем:  Өлеңге әркімнің-ақ  бар таласы, сонда да солардың бар тандамасы.

алынған? Кімнің шығармасы? Шығарманың басты тақырыбы не? Шығарманың мазмұнына

сай қарсылықты салалас  құрмалас сөйлем құрастырып жазыңдар. Жауабы: «Қараш-қараш оқиғасы». Мұхтар Әуезовтың туындысы. Повестің басты тақырыбы: ескі қазақ ауылындағы әлеуметтік теңсіздік мәселесі. Үшінші бағандағы  төменгі ұяшықтың тапсырмасы(30)

сөйлемнің қай түріне жататынын анықтаңдар.   1. Қоянды қамыс өлтіреді, ...................

(жігітті намыс өлтіреді). 2. Көз қорқақ,  .................... (қол батыр). 3. Атаның баласы болма, .................... (адамның баласы бол).

(себеп - салдар) пен  бүгінгі сабақты  салыстыру.

жұмыс жасаудағы белсенділігіне қарай бағалаймын.   Үй тапсырмасы: Әдеби шығармалардан қарсылықты

салалас сөйлемдерге қатысты 4 сөйлем жазып, синтаксистік талдау жасап келу.   Сөйлем мүшелеріне синтаксистік талдау. 1. Ол жылдам жазып отыр, себебі бұл бұрыннан-ақ көкейінде сайрап жүр еді. 2. Қаныш Баянауыл әндерін көп біледі және өзі жақсы орындайды 3. Олардың бәрін үйіне апарды да, торға қамап қойды. 4. Халықтар бейбітшілік үшін күреседі.