Презентация на тему Сын есімнің жасалуы презентация (6 сынып)

туралы білім беру. ә) тәрбиелігі: оқушыларды тапқыр да еңбекқор, ойлы

болып өсуге тәрбиелеу; әр түрлі тапсырмалар орындау арқылы адамгершілік қасиеттерге, әдептілікке баулу. б) дамытушылығы: оқушылардың ой-өрісін кеңейту,негізгі, туынды сын есімдердің жасалу жолдарын анықтай білуге дағдыландыру, тірек сөздер арқылы мәтін жазуға жаттықтыру.

Тест жұмысын орындау арқылы
ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру
ІV. “Семантикалық

карта”
V. Дағды мен іс-әрекетті іске асыру
Жаттығулар орындау
VI. Сабақты бекіту
а) тапсырмалар орындау
ә) Венн диаграммасы
VII. Сабақты қорытындылау
“Инсерт кестесі”
VIII. Үйге тапсырма беру
IХ. Бағалау

сап
Оқысаңдар сабақты
Сендерден шығар даналар

а) 5 ә) 9 б)

8
2. Заттың атын білдіретін сөз табы?
а) сын есім ә) сан есім б) зат есім
3. Жалқы есімді көрсет?
а) Көкшетау, Жандос, Айғаным.
ә) Айсұлу, Өзен, Ертіс
б) Балқаш, Айгөлек, Ағаш.
4. Туынды зат есімдер қалай жасалады?
а) жұрнақ арқылы ә) сызықша арқылы
б) түбір тұлғада
5. Заттың түрін,түсін білдіріп тұрған қатарды тап.
а) биік үй, ә) сұр бұлт, б) сараң адам

І ҚАТАР

а) кімді? нені? ә) кім? не?

б) кімге? неге?
2. Дерексіз зат есімді көрсет?
а) мектеп, ағаш ә) қалам,қағаз б) ақыл, қуаныш
3. Күрделі зат есімдерді табыңдар?
а) Өнеркәсіп, ата-ана, озат оқушы.
ә) Сарысу, Гүлсары, Күйші.
б) Балқаш, Кітап, Оқушы.
4. Сын есімнің сұрақтары?
а) қалай?қайда?, ә) қай, неге?, б) қандай? қай?
5. Қышқыл қымыз, сын есімнің қай түріне жатады?.
а)заттың дәмі , ә) заттың түрі, б) заттың сапасы.

а) 3 ә) 5 б)

2
2. Деректі зат есімді көрсет?
а) сезім, адамгершілік ә) қалам,қағаз б) ақыл, қуаныш
3. Күрделі зат есімдерді табыңдар?
а) Өнеркәсіп, ата-ана, озат оқушы.
ә) Сарысу, Гүлсары, Күйші.
б) Балқаш, Кітап, Оқушы.
4. Сын есімді тап?
а) оқушы,сәби, ә) тар, зерек, б) жазды, оқыды.
5. Қандай? Қай? сұрақтары тән қатарды көрсет.
а) зат есім , ә) сын есім, б) етістік.

“2” – 2

қандай? қай?деген сұраққа жауап беретін сөз табын айтамыз.

құрамына қарай

қолданылады.
Мысалы: қара, көк, таза, жақсы,терең,т.б.

көшпелі, кешкі, өнерлі, білімді,т.б.

-лі, -ды, -ді, -ты, -ті; тау-лы, тас-ты, дене-лі, көрік-ті,

өнер-лі т. б.
2. -сыз, -сіз: үй-сіз, жер-сіз, қызмет-сіз, жол ас-сыз, ағаш-сыз т. б.
3. -ғы, -гі, -қы, -кі: жаз-ғы, іш-кі, сырт-қы, соң-ғы, күз-гі, түн-гі т. б.
4. -лық, -лік, -дық, -дік, -тық, -тік: азамат-тық, жыл-дық, көлем-дік, күн-дік, өлке-лік, кәмелет-тік т. б.
5. -шыл, -шіл: жер-шіл, үйқы-шыл, күлкі-шіл, үй-шіл, сыр-шыл т. б.
6. -шаң, -шең: бой-шаң, сөз-шең, киім-шең, тер-шен т. б.
7. -дай, -дей, -тай, -тей: үй-дей, қой-дай, арыстан-дай, ат-тай, түлкі-дей
8. -кер, -қой, -қор, -паз, -ымпаз, -імпаз: табыс-кер, найза-гер, әуес-қой, сән-қой, бәле-қор, жем-қор, шай-қор, өнер-паз, әсем-паз, жеңім-паз.
9. -и, -ы, -і: тарих-и, дін-и, әдеб-и, ресм-и, мәден-и, қазақ-ы, қадмақ-ы, естек-і, (башқұр-лық), алтай-ы, араб-ы т. б.

-гек, -қак, -кек, -ақ, -ек: ұрыс-қак, тай-ғақ, үрк-ек т.

б.
2. -ық, -ік, -қ, -к: тол-ық, сын-ық, аш-ық, ақса-қ, сире-к т. б.
3. -ғыш, -гіш, -қыш, -кіш: біл-гіш, жаз-ғыш, көр-гіш, айт-қыш т. б.
4. -ғыр, -гір, -қыр, -кір: өт-кір, ұш-қыр, ал-ғыр, тап-қыр, біл-гір т. б.
5. -шақ, -шек: ұрын-шақ, жасқан-шақ, сүрін-шек, қызған-шак т. б.
6. -ыққы, -іқкі, -ңқы, -қкі: бас-ыңқы, көтер-іңкі, шаш-ыңқы т. б.
7. -ынды, -інді, -нды, -нді: жаса-нды, кұра-нды, түй-інді, т. б.
8. -малы, -мелі, -балы, -белі, -палы, -пелі: көтер-мелі, таңда-малы, айнал-малы, жылжы-малы, ауыс-палы, көш-пелі т. б.
9. -ымды, -імді, -мды, -мді: жара-мды, шыда-мды, қон-ымды т. б.
10. -аған, -еген: қаш-аған, сүз-еген, теб-еген, қаб-аған т. б.
11. -улы, -улі: қаңтар-улы, іл-улі, ая-улы, ас-улы т. б.
12. -ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе: қыз-ба, бұра-ма, бас-па, боя-ма т. б.

Негізгі және туынды сын
есімдерді ажыратып айту.
133-жаттығу (тақтамен жұмыс)
Негізгі сын

есімдерді бір бөлек, туынды сын есімдерді бір бөлек жазу.

жұрнақтарының тиістісін қойып, сөйлем құрап жазыңдар 137 – жаттығу Туынды сын

есім жасаңдар

төмендегі жұрнақтардың тиістісін қойып, туынды сын есім жасаңдар:
Жұқ,

көтер, тербел, бас, жылт, кіші, ұрыс,от, көйлек, тұса, жала, тас, тұз, жаз, күз,шоқпар.
Жұрнақтар: -палы, -іңкі, -мелі, -палы, -ыңқы, -рек, -ғыш, -дай, -гі, -ғы, -қақ, -шең, -тай, -мыс, -қор, -ды, -ді.

бір бөлек жаз:
Көргіш. Айлакер. Жалпақ. Мүйізсіз. Күлкішіл. Ұзынша.

Кішкентай. Ашулы. Ұстамды. Тершең. Ақшыл. Сұрғылт. Балалы.

сөз тіркесін жаса:
Сын есімдер: домалақ, жасыл, тұнық,

көкала, кішкене,ақ, сары, қызыл,
көңілді, қызықты.
Зат есімдер: тастар, шөп, бұлақ, көбелек,
балалар, адам, кітап, гүлдер.

береді
Заттың сынын,
сапасын, түрін, көлемін, дәмін білдіреді.
Қандай? Қай?
сұрақтарына
Жауап береді
Сөз табы

тобы
Атауыш сөздер
Бір-бірімен тіркеседі

Ортақ
белгісі

Зат есім

Сын есім

қатыстырып сөйлем құраңдар.
141 – жаттығу: Туынды сын есімдердің ішінен

етістіктен жұрнақ арқылы жасалған сын есімдерді теріп жазу
142 – жаттығу: берілген туынды сын есімдерді қатыстырып, сөз тіркесін жасаңдар.

Ж.Баласағұн

Бағалау