Слайд 2
Дәрістің жоспары
Босанғаннан кейінгі септикалық аурудың өзектілігі (БКСА)
БКСА этиологиясы
және патогенезі
БКСА дамуын жоғарылататын қауіп факторлары
БКСА қазіргі кезеңдегі ағым
ерекшелігі
БКСА С.В.Сазонов-Бартельс бойынша классификациясы
БКСА клиникалық түрлері
Слайд 3
Өзектілігі
БКСА 4-6% жаағдайда дамиды
ҚР ана өлімінде БКСА 5
орынды алады, 2012 ж. үлес салмағы 1,9 % құрады.
БКСА кесар тілігі операциясынан кейін жиі кездеседі.
БКСА жүктілердің індеттелуімен және нәрестенің құрсақішілік инфекциясымен байланыстырылады.
Слайд 4
Босанғаннан кейінгі инфекция -
жаралы инфекция, әйел организмінің физиологиялық
және анатомиялық ерекшелігі, оның жыныс жүйесі, жүктілік және босануға
байланысты реактивтілік және қарсы тұрудың өзгеруі.
әйелде босанғаннан кейінгі кезеңде анықталған ауру (бала жолдасы туылғаннан 6-шы аптаның соңына дейін )
Слайд 5
БКСА патогенетикалық қатынасы
микро- и макроорганизмның өзара әрекеттесуі нәтижесінде
шақырылатын және дамитын динамикалық үрдіс.
макроорганизмнің реактивтілігі шешуші роль атқарады.
Слайд 6
БКСА дамуын жоғарылататын қауіп факторлары:
:
-асқынған акушерлі- гинекологиялық анамнез
(жиі түсіктер, қабыну аурулары және т.б.);
-созылмалы инфекция ошақтары (соз.
пиелонефрит, соз. тонзиллит және т.б.);
- асқынған жүктілік ағымы;
- асқынған босану ағымы;
-интеркуррентті ауру (тұмау, баспа және т.б.).
Слайд 7
Босанғаннан кейінгі кезеңде
іріңді-септикалық үрдістің дамуына қолайлы жағдай
туындайды:
босану кезінде сызат, тыртық, босану каналы жұмсақ тіндерінің жыртылуы
яғни микробтардың енуіне қақпа пайда болады;
босану кезіндегі асқынулар: ұзақ сусыз кезең, ұзаққа созылған босану, оперативті араласулармен асқынған босану, босану кезінде қан кету, жатыр қуысына қолды енгізу;
босанғаннан кейінгі кезеңде иммунологиялық реактивтіліктің төмендеуі;
асептика және антисептиканы дұрыс қолданбау.
Слайд 8
Босанғаннан кейінгі
іріңді-септикалық аурудың негізгі қоздырғыштары
Анаэробтар
Энтерококктар
Стрептококктар
Стафилококктар
Микст-инфекция немесе аралас
инфекция
Слайд 9
Ену жолдары:
Экзогенді инфекция:
Аэрогенді жол
Жүктілік және босану кезінде дәрігерлік
тексерулер және манипуляциялар.
■ Эндогенді инфекция:
Жыныс трактының төмен орналасқан
бөлігінің жоғарылаушы жолымен
Микроб ошақтарынан метастатикалық жолмен
Слайд 10
БКСА қазіргі кезеңдегі ағым ерекшелігі
Қазіргі таңда босану стационарында
эндогенді инфекция анықталған және контактты жолмен беріледі.
Ауа-тамшылы жолмен
берілетін инфекцияның көзі шартты-патогенді флораның тасымалдаушылары, жиі стафилококктың госпитальды штаммдары.
Асқынған босану нәтижесінде шартты түрде иммунитеттің төмендеуімен байланысты ауру эндогенді инфекциядан дамиды.
Слайд 11
С.В.Сазонов-Бартельс бойынша классификациясы
I этап: инфекция жыныс жолының (босану
жолы) ішкі беткейінде шектелген және босану каналына жайылмайды (жатыр,
қынап):
аралықтың, қынаптың, жатыр мойнының босанғаннан кейінгі ойық жарасы
босанғаннан кейінгі эндометрит
Слайд 12
С.В.Сазонов-Бартельс бойынша классификациясы
II этап: инфекция босану каналына жайылған,
бірақ кіші жамбастан шықпайды :
эндомиометрит
сальпингит, сальпингоофорит
параметрит
Кіші жамбас көктамырының тромбофлебит
пельвиоперитонит
Слайд 13
С.В.Сазонов-Бартельс бойынша классификациясы
III этап: инфекция кіші жамбасқа
жайылған және құрсаққа өтеді:
перитонит
үдеуші тромбофлебит
септикалық шок
Слайд 14
С.В.Сазонов-Бартельс бойынша классификациясы
IV этап: септикалық инфекцияның генерализациялық түрі:
сепсис
метастазсыз (септицемия)
сепсис метастазбен (септикопиемия)
Слайд 15
I этап
Босанғаннан кейінгі ойық жара (ulcus puerperale)
Клиникасы:
жалпы интоксикация симптомдары: дене температурасының жоғарылауы, пульстің жиілеуі
жергілікті симптомдар:
аралық және қынап аймағындағы ауру сезімі.
Status localis: зақымданған өлке кір-сұр жабындымен жабылған, айнала тіндері гиперемияланған, ісінген.
Слайд 16
I этап
Босанғаннан кейінгі ойық жараның емі:
Қабыну инфильтраты болса
жараны тіліп ашып, оның еркін бөлініп шығуына жағдай жасау
керек
Іріңдеген жағдайда дренирлеу және антисептиктермен жуу
Ірің жиналғанда және тін некрозы кезінде–некрозға ұшыраған аймақтарды тіліп алып тастау.
Интоксикация кезінде антибактериальды және инфузионды терапия
Слайд 17
I этап
Босанғаннан кейінгі эндометрит (endometritis)
- воспаление слизистой
оболочки матки
Жеңіл түрі:
Салыстырмалы түрде кеш басталады (босанғаннан кейін 5-12
тәулікте)
дене температурасының 38-38,5°С жоғарылауы
өз жағдайын қалыпты сезінеді
Жатыр аздап ұлғайған, лохиялар ұзақ уақытқа дейін қанды болып қала береді
ЖҚА: ЭТЖ жоғарылауы (30-35 мм/сағ), лейкоцитоз 9-12 *109/л, лейкоцитарлы формуланың аздап солға жылжуы.
Слайд 18
I этап
Босанғаннан кейінгі эндометрит
Ауыр түрі:
Босанғаннан кейін
2-3 тәулікте басталады
дене температурасы 38-39°С дейін жоғарылайды
Жатыр ауру сезімді,
лохиялар іріңді жағымсыз иіспен
өзін нашар сезінеді: тахикардия, қалтырау, әлсіздік, бас ауруы
ЖҚА: гемоглобин деңгейінің төмендеуі, ЭТЖ жоғарылауы (50-60 мм/сағ), лейкоцитоз 12*109/л жоғары, лейкоцитарлы формуланың айқын солға жылжуы.
Слайд 19
БКСА II этап :
Эндомиометрит (endomiometritis) –эндометрийдің және миометрийдің
терең қабатының қабынуы.
Сальпингит (salpingit) – жатыр түтігінің қабынуы.
Сальпингоофорит немесе
аднексит (salpingooophoritis, adnexitis) – аналық без және түтіктің немесе жатыр қосалқыларының босанғаннан кейінгі қабынуы.
Слайд 20
БКСА II этап :
Параметрит (parametritis) – Жатыр маңы
тінінің қабынуы. Инфекция жыртылған жатыр мойны және қынап тіні
арқылы енеді.
Кіші жамбас көктамырының тромбофлебиті (trombophlebitis puerperalis) – көктамыр өзегін жабатын, нәтижесінде қанайналымның бұзылысына алып келетін, тромбтың пайда болуымен жүретін көктамыр қабырғасының қабынуы.
Слайд 21
БКСА II этап :
Пельвиоперитонит (pelveoperitonitis) – кіші жамбас
ішпердесінің қабынуы.
Босанғаннан кейінгі пельвиоперитонит септикалық
немесе гонореялық инфекциямен шақырылады.
Слайд 22
Пельвиоперитониттен кейінгі кіші жамбас ағзаларының көрінісі– жабысқақ үрдістер
және жатыр түтігі өткізгіштігінің болмауы
Жабыс-
қақтар
Слайд 23
БКСА II этап :
Берілу жолдары:
қантамырлы (тромбофлебит, метротромбофлебит);
лимфогенді (параметрит);
каналикулярлы
(сальпингит, сальпингоофарит, пельвиоперитонит).
Слайд 24
II этап
БКСА емдеу принциптері
Антибактериальды терапия
Инфузионды-трансфузионды терапия
Иммунотерапия
Десенсибилизациялық терапия
Жалпы әлдендіруші
терапия
Слайд 25
БКСА III этап
Акушерлік перитонит
Жиілігі 4,6 – 7%,
Летальды
жағдай 20 – 35%.
Қоздырғыштары:
ішек таяқшалары
көкірің таяқшалары
вульгарлы протей
стафилококк және т.б.
Слайд 26
БКСА III этап
Акушерлік перитонитте инфекция көзі:
босану кезінде
хориоамнионит
босанғаннан кейінгі эндометрит
КТ кейінгі тігістің ажырауы
Слайд 27
БКСА III этап
Кесар тілігінен кейінгі
құрсақ инфицирленуінің мүмкін болатын механизмдері:
Кесар тілігі кезінде құрсақтың
инфицирленуі (инфекция көзі – жатыр сұйықтығы: хорионамнионит) – «ерте» перитонит (30%);
2. Кесар тілігінен кейінгі ішек қабырғасының токсин және бактериялар үшін өткізгіштігінің жоғарылауы (парез нәтижесінде) (15%);
3. Жатыр тігісінің ажырауы (55%)
В.Н.Серов, 1984 г.
Слайд 28
БКСА III этап
Акушерлік перитонит клиникалық
ағымына қарай келесі фазаларды ажыратады:
РЕАКТИВТІ
ТОКСИКАЛЫҚ
ТЕРМИНАЛЬДЫ
Слайд 29
БКСА III этап
РЕАКТИВТІ ФАЗА сипатталады:
дене температурасының 38
0 С жоғарылауы;
периодты түрде қалтырау;
тахикардия (120-130 соққы);
ішек парезі;
құрсақ қуысында сұйықтық анықталады;
ішперде тітіркендіру синдромының әлсіз оң болуы.
Бұл фаза 48-72 сағатқа созылады.
Слайд 30
БКСА III этап
ТОКСИКАЛЫҚ ФАЗА интоксикацияның күшеюімен сипатталады:
әлсіз
жиі пульс (140-150 соққы);
АҚҚ төмендеген;
септикалық шок дамуы мүмкін;
ішектің айқын парезі;
жүрек айну, құсу;
ентігудің күшеюі;
қысқа уақытты қозу, сосын адинамия, бірден кідіру;
олиго-анурия.
Қысқа уақытқа жалғасады, бір тәуліктен аз (6-12 сағат).
Слайд 31
ТЕРМИНАЛЬДЫ ФАЗА :
айқындала түскен адинамия;
тежелу;
ішектің толық парезі;
полиорганды
жетіспеушілік, әсіресе жүрек-қантамыр, тынысалу, бүйрек және бүйрекүстілік жетіспеушілік.
III
этап ПСЗ
Слайд 32
Кесар тілігінен кейінгі перитониттің клиникасы және емі
Слайд 33
Кесар тілігінен кейін дамыған перитонитке кешенді консервативті терапия
Мақсаты: патофизиологиялық бұзылысқа компенсация және инфекция және интоксикациямен күрес
Антибактериальды
терапия бір мезетте 2-3 препаратпен;
Инфузионды-трансфузионды терапия;
Иммунотерапия;
Десенсибилизациялық;
Жалпы әлдендіруші
Слайд 34
БКСА III этап
СЕПТИКАЛЫҚ ШОК
Науқастың жағдайы ауыр, естің
тежелуі, адинамия;
Жылдам дамитын гипертермия, дене температурасы 39-400С дейін көтеріледі,
айқын тахикардиямен (140-150 соққы) – жылы фаза;
Қантамыр тонусының бірден төмендеуі– айқын гипотония;
Полиорганды жетіспеушілік, ми қанайналымының бұзылысы, ЖБЖ, жүрек-қантамыр және тынысалу жетіспеушілігі;
АҚҚ одан ары төмендей түседі, салқын жабысқақ тер, петехиальды қан құйылулар, олиго-анурия, бозғылт тері жабындысы (салқын фаза).
Слайд 35
БКСА IV этап -
септикалық инфекцияның генерализациялық түрі:
Септицемия
Септикопиемия
Слайд 36
Септицемия- қан ағысында және бүкіл организмде бактерия және
оның токсиндерінің болуы
науқастың жағдайы ауыр
терідегі полиморфты бөртпелер
жоғары температура
тахикардия 120-140
соққы минутына
бауыр және көкбауырдың ұлғаюы
лейкоцитоз формуланың солға жылжуы
қаннан қоздырғыштарды анықтауға болады.
Слайд 37
Септикопиемия – ағзаларда және тіндерде іріңді ошақтардың түзілуімен
жүреді
Аурудың ағымы баяу
инфекция тромбофлебит және көптеген ұсақ септикалық
ошақ түрінде локализацияланады (өкпеде, бүйректе, бауырда, көкбауырда)
септикалық васкулиттер және эндокардиттер шақырылады
қаннан қоздырғыштарды анықтауға болады.
Слайд 38
Септикалық инфекцияның генерализациялық түрінің емі
Лапаротомия, жатыр түтігімен экстирпациясы
Антибактериальды
терапия бір мезетте 2-3 препаратпен;
Инфузионды-трансфузионды терапия;
Иммунотерапия;
Десенсибилизациялық терапия;
Жалпы әлдендіруші терапия
Септикопиемия кезінде –пиемиялық ошақтардың санациясы
Слайд 39
Босанғаннан кейінгі мастит- сүт бездерінің қабынуы
Сүт бездеріне инфекцияның
негізгі ену жолдары лимфогенді, галактогенді және гематогенді.
Босанғаннан кейінгі
маститтің негізгі қоздырғыштары патогенді стафилококк, және олардың басқа бактериялармен ассоциациясы.
Слайд 40
МАСТИТТІҢ КЛАССИФИКАЦИЯСЫ:
1. СЕРОЗДЫ
2. ИНФИЛЬТРАТИВТІ
3. ІРІҢДІ
А) Инфильтративті-іріңді
Б) Абсцессті
В) Флегмонозды
Г) Гангренозды.
Слайд 41
Босанғаннан кейінгі маститтің клиникасы
2-6 тәулікте басталады;
дене температурасы 38-39
Сº дейін жоғарылайды, интоксикация симптомдары
дөрекілену, сүт бездерінің ауру сезімділігі.
қарап тексергенде сүт бездерінің көлемі ұлғайған, зақымданған аймақтағы тері гиперемияланған, пальпация кезінде ауру сезімді, тығыздалу ошақтары анықталады.
инфильтративті түрінде сүт безі пальпациясында тығыз қозғалысы шектелген инфильтрат және регионарлы лимфа түйіндерінің ұлғаюы анықталады.
инфильтративті мастит 5-10 күннен кейін іріңді түріне айналуы мүмкін. Жағдайы нашарлайды, қалтырау, айқын интоксикация.
Слайд 42
Босанғаннан кейінгі маститтің емі
Емшекпен емізудің дұрыс тәртібі,
сүтті сауып тастау;
антибактериальды терапия;
дезинтоксикациялық терапия;
десенсибилизациялық;
иммунды- және биостимуляторлар;
Физиоем.
Іріңді мастит кезінде
ем хирургиялық, лактация басылады.
Слайд 43
Босанғаннан кейінгі маститтің алдын- алу
жүктілер және босанғандар арасында
санитарлы-ағартушылық жұмыстарын жүргізу
әйелдер кеңесінде: созылмалы инфекция ошақтарын анықтау және
санациялау.
акушерлік стационарларда - строгое соблюдение требований санитарлы-эпидемияға қарсы тәртіптің талаптарын қатаң сақтау, босануды сенімді түргізу, босану кезінде инвазивті тексеру әдістерінен алшақ болу (вагинальды зерттеу тек көрсеткіш бойынша!).
емшекпен емізу.
Слайд 44
Тромбофлебиттер
Беткей тромбофлебиттер теріасты көктамырларының варикозды кеңеюінен дамиды.
Терең тромбофлебиттер:
метротромбофлебит
II этап
жамбас қантамырларының тромбофлебиттер
III этап – санның терең қантамырларының тромбофлебиттері
Слайд 45
Метротромбофлебит
Метротромбофлебит эндометрит фонында шақырылады.
Клиникасы:
жоғары температура
қалтырау
тахикардия
жатырдың субинволюциясы
жатыр
қуысынан сұйық қанды бөлінділердің бөлінуі
Слайд 46
Жамбас қантамырларының тромбофлебиттері
Клиникасы:
дене температурасының жоғарылауы
пульстың айқын
жиілеуі
жатыр аймағында ауру сезімі
құсу (ішпердені тітіркендіруден)
көктамырлар жатыр бүйірінен тығыз
иірілген жіп тәрізді пальпацияланады. («жаңбырдан кейінгі құрт тәрізді»), кеш – ауру сезімді инфильтрат түрінде.
Слайд 47
Босанғаннан кейінгі іріңді-септикалық ауруды емдеудің жалпы принциптері:
антибактериальды терапия:
организм сезімталдығын ескере отырып кең спектрлі антибиотиктер;
дезинтоксикациялық, инфузионды терапия:
гиповолемия, гипопротеинемияны жою үшін, организмнің су-электролит балансын қалпына келтіру үшін;
полиорганды жетіспеушілікпен күрес;
коагуляционды, реологиялық бұзылыстарды түзеу;
иммуноорынбасушы және стимуляциялық терапия;
антигипоксиялық терапия: оттегі, ГБО, тыныс жетіспеушілігі кезінде ӨЖВ;
Инфекция ошақтарын өз уақытында жою.
