Презентация на тему Дәрумендер

туындайтын аурулар.
5.Қорытынды.
6.Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

алмасудың бірқалыпты болуы үшін аз мөлшерде өте қажетті биологиялық

белсенді органикалық қосылыстар. Витамин (латынша vіta – тіршілік) туралы ілім.

негізінде тамақ құрамындағы қандайда бір ерекше заттардың болмауынан ауруға

ұшырауын анықтады.

1911жылы поляк ғалымы К.Функ тазартылмаған күрішпен қоректенген көгершіндерді сал(паралич) ауруынан емдеген затты күріш кебегінен алды. Ол бұл затты витамин(лат.vita-тіршілік)деп атады.

ағзадағы витаминдердің жетіспеушілігі

ГИПЕРВИТАМИНОЗ

ағзадағы витаминдер мөлшерінің артуы

АВИТАМИНОЗ қандай да бір витаминнің күрт жетіспеушілігінен болатын ауру. (Мысалы:бери-бери, пеллагра, құрқұлақ(цинга) және т.б.)

жұмысын күшейтеді;
Көру пигменті –родопсиннің түзілуін қамтамасыз етеді;
Өсу витамині деп

атайды;
Жануартекті өнімдерде-бауыр,сарымай,балық майында көп.
Өсімдіктекті өнімдерде-құрамында каротин бар сәбіз,қызан, асқабақ, тәтті қызыл бұрыш,өрікте көп.
Тәуліктік мөлшері 1-1,5мг.

-сәбіз және грек. eidos - түр), қызғылт және сарғыш

табиғи пигменттер тобы.
Жарық сәулесін сіңіру арқылы фотосинтез процесіне қатысады; сперматозоидтың қалыптасуына;
Эндоплазмалық тордың жарғақшасында сіңіріліп , секреттік, тасымалдаушы нәруыздардың қалыптасуына әсер етеді;
Митоз үрдісінде жасушаның бөлінуін реттейді.
Адам ағзасына тағаммен түскен каратиноидтардан А дәрумені түзіледі.

ксерофтальмия ауруын туғызады, теріде, көздің қарасында артық мөшерде кератин

деп аталатын ақуыздың түрі жинақталады. А дәруменінен ретиналь деп аталатын зат түзіледі, ал ретиналь родопсиннің – көру пигментінің активті тобы болып табылады. Сондықтан А дәрумені жетіспесе адамның көзі нашарлайды.
Сонымен бірге витамин А артық мөлшері бауырда жинақталады, қажетті мөлшерден 20-30 есе артық болса, онда адамды уландырады. Арктиканың суық суларын жайлайтын балықтардың, ақ аюдың бауырында витамин А өте көп мөлшерде кездеседі. Ақ аюдың бауырын жеген адам уланып, өліп кетуі мүмкін.

әдеттен тыс көп әсер етсе;
Сізге қарсы келе жатқан көлік

жарығы көзіңізге қатты әсер етсе;
Ымыртта немесе түнде көруіңіз нашарласа, яғни ақшам сокырлықты байқасаңыз;
Шынтағыңыз, тізеңіз, бөксеңіз қызарып кетсе;
Тамағыңыздың сілемейлі қабықшасы жиі-жиі қабынса;
Басыңызда қайызғақ пайда болса.

Бұлшықет тонусын күшейтеді;
Ферменттер жұмысына әсер етеді;
Ағзадағы кальций

алмасуын жүзеге асырады;
Күннің ультракүлгін сәулелері арқылы ағзада түзіледі;
Тәуліктік қажеттілігі 1 мг;
Балық майында, бауырда, жұмыртқа сарыуызында т.б. кездеседі.

баяулайды;

Сүйектің беріктігі төмендейді;

Аяқ сүйектері қисаяды;

Бас, қарын

үлкен болады.

анықтады,
1943жылы осы еңбегі үшін Нобель сыйлығына ие болды;

Салат

жапырағында, бауырда көп кездеседі;

Қан ұюына , ішекте органикалық заттардың сіңірілуіне қатысады;

-К витамині жетіспеушілігі өте сирек кездеседі, себебі ішек қабырғасында жеткілікті мөлшерде түзіледі.

К авитаминозы

γ – токоферолдар.
Өсімдік және жануар майларында, бидайда, сәбіз

бен жұмыртқада, сүтте кездеседі.
Е дәруменінің биологиялық рөлі нақтылы биохимиялық процестерге қатысуы әліге дейін белгісіз.
Авитаминоз:
Бұл дәрумен өсімдіктер майларында көп мөлшерде болады. Токоферол адам ағзасына жетіспегенде оның бауыры нашарлап, мембраналар қызметі бұзыла бастайды.

қышқылдарынан: линол, линолен және арахидоннан тұрады.
Линол мен линолен өсімдік

және жануар майларында, ал арахион тек жануар майында ғана кездеседі.
Кездеседі: Зәйтүн майы, кептірілген жемістер.
Гиповитаминоз: Гиперхолестеринемия және тамыр склерозы туындайды.

Авитаминоз: тері ауруы.

жүйесі
мүшелерінің қызметін реттейді;

Тазартылмаған астық тұқымынының дәндерінде, бұршақ

тұқымдастарында, жұмыртқа сарыуызында кездеседі;

В1 витамині жетіспеуінен “Бери- бери” (полиневрит) ауруы пайда
болды.

Кептердегі В1 авитаминозы

анықталды;
Етте, сүтте, бауырда, жұмыртқада, астық дәндерінде, сары түсті көкөністерде

кездеседі;
Рибитол спиртінен және изоллоксазиннен тұрады;
Жетіспеушілігінен көздің мөлдір қабықшасы қабынады, ауыз қуысының сілемейлі қабықшасы қабынады.
Авитаминоз: Анемия пайда болады

қышқылы ниацин немесе РР)
Тотығу реакцияларындағы катализатор-ферментердің құрамына енеді;
Май қышқылдарының

синтезіне қатысады;
Аминқышқылдары айналымына қатысады;
Қарбызда, алмада, сыра ашытқы кебектерінде, бауырда, етте көп кездеседі;
Тәуліктік мөлшері 20мг.

кедергі жасайды;
Арпа,бауыр,бидай ұнтақтарында,сыра ащытқыларында кездеседі.

Тышқандардағы авитаминозы

Жетіспеушілігінен:
бауырдың семіруі;
көкбауырдың

бұзылуы;
Қалқанша безі қызметінің нашарлауы байқалады.
атеросклероздың дамуы;
Тері ауруы (эритема, эдема) дамуы

қатысады;
Қан жасушалары-эритроциттер, тромбоциттердің түзілуін жүзеге асырады;
Жануартекті тағам

құрамында- бауырда, бүйректе, жұмыртқада, сүтте кездеседі.

- Жетіспеушілігінен қаназдық (анемия) ауруы пайда болады.

Доңыздағы қаназдық ауруы

жуық түрлері бар;
Зат алмасуда маңызды қызмет аткаратын ацетилхолин құрамына

кіреді.
Астық, бұршақ тұқымдастарда, қызылшада, бауырда, жұмыртқа сарыуызында, ашытқыда кездеседі.

Соя

Жүйкеңіздің жұқаруы жиі-жиі байқалса;
Ұйқыңыз қашып, берекетіңіз кетсе;
Ұзаққа

созылған бас айналу жиі-жиі қайталанса;
Көз алдыңыз қарауытып, әлдебір”дақтар” ұшып жүрсе;
Тынысыңыз тарылып, деміңіз жиі-жиі жетпей қалса.

Көптеген ферменттер құрамына кіреді;
Ақуыз синтезіне қатысады;
Антиденелердің қалыптасуын

жүзеге асырады;
Дентин, шеміршектің қалыптасуына қатысады, ішекке темір элементінің сіңірілу процесін күшейтеді;
Бүйрек үсті бездерінде норадреналиннің түзілуін жүзеге асырады;
Итмұрын, қара жидек, бүлдірген,апельсин, лимон, пияз, сарымсақ, қырыққабат, алма т.б. Құрамында кездеседі;
жағымды дәмі бар;
Тәулігіне 50-100 мг қажет.

қан кетеді;
Бұлшықеттер ауырады;
Қылтамырлар үзіледі;
Буын ауырады;
Тістер босап түседі;

Ағзаның ауруларға қарсы тұруы төмендейді.

ісіп, қанталаса;
Жай ғана соққыдан денеңіз тез көгеріп, қызарса;
Бұлшықеттеріңіз себепсіз

ауырса;
Тістеріңіз босай бастаса.

күшейтеді
Эпителий
ұлпаларының
өсуін реттейді

Өсу витамині

Ес, зейін,жүйке
жүйесі қызметіне
әсер етеді
Жүрек,бұлшықет,
эпителий ұлпасының
қызметін жақсартады

Ақуыз алмасуына
қатысады

Қан жасушаларының
түзілуін
жүзеге асырады

Тәуліктік мөлшері
0,2-14 мг

құрам бөлігі

Ақуыз синтезіне
қатысады
Иммунитетті
күшейтеді
Антиденелердің

Қалыптасуын
жүзеге асырады

витамині

Сүйектің
қалыпты дамуына
әсер етеді
Фосфор
алмасуына

қатысады

тыс азаюы немесе шамадан тыс көбеюі әртүрлі ауруларға шалдықтырады.