Слайд 2
Дәрігер-иммунологқа қаралу себептері:
Жиі қайталанатын және созылмалы қабыну процесстері
(бронхит, пневмония, жедел респираторлық аурулар, ЛОР-мүшелерінің созылмалы аурулары, фурункулез)
Жедел
қабыну ауруларының, травмалардың ұзақ жазылуы
Дене қызуының белгісіз себептермен көтерілуі (37,5 С0-тан жоғары, әлсіздік, тез шаршау, терлегіштік, сүйек және бұлшық еттердің құрысуы, буындардың ауырсынуы)
Аллергиялық аурулардың болуы
Урогениталді инфекциялар (хламидиоз, уроплазмоз, микоплазмоз, трихомониаз, т.б.)
Слайд 3
Дәрігер-иммунологқа қаралу себептері:
Рецидивті герпевирустық инфекциялар (қарапайым герпес, цитомегаловирустық
инфекция, папиллома вирусы, Эпштейн-Барр вирусы)
Экзематозды дерматит
Ас қорыту мүшелерінің созылмалы
аурулары (жара ауруы, гастрит, холецитит, панкреатит, ішек дисбактериозы)
Жүктілік
Егде адамдарда иммундық жүйенің жұмысын жақсарту мақсатында
Слайд 4
Лейкоциттік формула - әртүрлі лейкоциттердің (лимфоциттер, моноциттер, нейтрофилдер,
эозинофилдер, базофилдер) пайыздық қатынасы.
А*4000*20
Х = ---------------------
1600
Х
– 1 мкл қандағы лейкоциттер саны;
А – 100 үлкен төртбұрыштардағы лейкоциттер саны;
4000 – бір кіші төртбұрыштың көлемі;
20 – қанды араластыру дәрежесі;
1600 – лейкоциттердың саны анықталған кіші төртбұрыштардың
саны
Слайд 5
а*250*20
Х = ---------------а*50
100
Х – 1 мкл қандағы лейкоциттер
саны;
а – 100 үлкен төртбұрыштардағы лейкоциттер саны;
250 – бір
үлкен төртбұрыштың көлемі;
20 – қанды араластыру дәрежесі;
100 – лейкоциттердың саны анықталған кіші төртбұрыштардың
саны
Слайд 6
Есептеу камерасы ортасында 0,1 мм ойығы бар қалың
шыны пластина. Камераның түбінде 2 Горяев торы орналасқан. Тордың
жанынада тегіс шыны пластиналары бар, оның үстіне жапқыш шыны қойылады.
Слайд 7
Әрбір Горяев торы 225 үлкен төртбұрыштардан тұрады, олардың
25 тағы да 16 кіші төртбұрыштарға бөлінген. Үлкен төртбұрыштың
жаны 0,2 мм-ге тең, кіші төртбұрыштың жаны - 4 есе кем (0,05 мм). Сонымен, үлкен төртбұрыштың көлемі 0,04 мм2 (4x10-2 мм2), кіші төртбұрыштың көлемі - 0,0025 мм2 (25x10-4 мм2) құрайды.
Слайд 8
Әрбір кіші төртбұрышта оның ішінде, төртбұрыштың сол және
жоғары шегарасында орналасқан лейкоциттер саналады. Бұл бір лейкоцитті екі
рет санап кетпеу үшін маңызды.
Слайд 9
Адамның қалыпты лейкоциттік формуласының көрсеткіштері:
Б – базофилдер Тн
– таяқша ядролы нейтрофилер
Э – эозинофилдер Сн – сегментті
ядролы нейтрофилдер
Н – нейтрофилдер Лф – лимфоциттер
Мц – миелоциттер М - моноциттер
Мтм – метамиелоциттер
Слайд 10
Лейкоциттердің жасқа байланысты көрсеткіштері
Слайд 11
Лейкоцитоз
Физиологиялық лейкоцитоз: ауырсыну, тоңу, физикалық күш түсу, эмоциялық
күш түсу, менструация, босану кезінде, күн және ультракүлгін сәулелерінің
әсері
Патологиялық
лейкоцитоз:
қабыну процестері,
жедел бактериялық және
вирустық инфекциялар,
күйік, травма, шок,
операциялар, қатерлі ісіктер,
жедел лейкоздар
Слайд 12
Лейкопения:
Жүйелі қызыл жегі, ревматоидтық артрит
Сульфаниламидтерді, левомицетинді, анальгетиктерді, стероидтық
емес қабынуға қарсы дәрілік заттарды, тиреостатиктерді, цитостатиктерді қабылдау
Иондық сәуленің
әсері
Лейкоздың кейбір түрлері (жедел лейкоздың алейкемиялық кезеңі және т.б.)
Спленомегалия
Сүйек кемігінің гипо- немесе аплазиясы
Мегалобласттық анемиялар
Анафилаксиялық шок
Кахексия
Слайд 14
Нейтрофилдердің (сегментті ядролы) жасқа байланысты көрсеткіштері
Таяқша ядролы нейтрофилдер:
1-5%
Слайд 15
Нейтрофилез (нейтрофилия):
Бактериялық, саңырауқұлақты, спирохетті, кейбір вирустық, риккетсиозды, паразиттік
инфекциялар
Қабыну процестері
Операциядан кейінгі жағдай
Ұлпалардың ишемиялық некроздалуы
Эндогенді интоксикациялар (қант диабеті,
уремия, эклампсия, гепатоцитттердің некроздалуы)
Физикалық және эмоциялық күш түсу, стресс, ыстық пен суықтың әсері, ауырсыну, күйік, босану, жүктілік, қорқу, ашулану, қуану
Қатерлі ісіктер
Кейбір дәрілік заттарды қабылдау, мысалы, кортикостероидтар, гепарин, ацетилхолин
Қорғасынмен, инсектицидтермен улану
Слайд 16
Нейтропения:
Кейбір бактериялық (іш сүзегі, паратиф, бруцеллез), вирустық (грипп,
қызылша (корь), желшешек (ветряная оспа), вирустық гепатит, қызамық (краснуха))
инфекциялар, егде жасатағы және әлсіз адамдарда ұзаққа созылған инфекциялар
Қан жүйесінің аурулары
Гиперспленизм
Туа біткен нейтропения
Чедиак-Хигаси синдромы
Дәрілік нейтропения
Слайд 18
Эозинофилдердің жасқа байланысты көрсеткіштері
Слайд 19
Эозинофилия:
Организмнің аллергиялық сенсибилизациялануы
Дәрілік аллергия
Тері аурулар (экзема, герпес тәрізді
дерматит)
Паразиттік инвазиялар (лямблиоз, эхинококкоз, аскаридоз, трихинеллез, описторхоз, т.б.)
Жұқпалы аурулардың
жедел кезеңі (скарлатина, желшешек, туберкулез, жұқпалы мононуклеоз, гонорея)
Қатерлі ісіктер (әсіресе метастаздалған және некроздалған).
Қан түзу жүйесінің пролиферативті аурулары (лимфогрануломатоз, миелопролиферативті аурулар, спленэктомиядан кейінгі жағдай, гиперэозинофилді синдром)
Дәнекер ұлпаның қабынуы (түйінді периартериит, ревматиодтық артрит, жүйелі склеродермия)
Слайд 20
Эозинопения:
Қабыну ауруының бастапқы кезеңі
Ауыр іріңді инфекциялар
Шок, стресс
Әртүрлі химиялық
қосындылармен, ауыр металдармен улану
Слайд 22
Базофилия:
Желшешек
Тағамдық және дәрілік заттарға жоғары сезімталдық
Бөгде ақуызға қарсы
реакция
Нефроз
Созылмалы гемолизистік анемия
Спленэктомиядан кейінгі жағдай
Ходжкин ауруы
Созылмалы миелолейкоз
Микседема (гипотиреоз)
Слайд 24
Лимфоциттердің жасқа байланысты көрсеткіштері
Слайд 25
Лимфоцитоз:
Жұқпалы аурулар: жұқпалы мононуклеоз, вирустық гепатит, цитомегаловирустық инфекция,
көкжөтел, жедел респираторлық вирустық инфекция, токсоплазмоз, герпес, қызамық, АИВ-инфекция
Қан
жүйесінің аурулары: созылмалы лимфолейкоз, лимфома
Тетрахлорэтанмен, қорғасынмен, мырышпен улану
Кейбір дәрілік заттардың әсері: леводопа, фенитоин, наркотикалық анальгетиктер
Слайд 26
Лимфопения:
Жедел инфекциялар
Милиарлы туберкулез
Лимфогрануломатоз
Жүйелі қызыл жегі
Бүйрек жетіспеушілігі
Қатерлі ісіктердің терминалді
кезеңдері
Иммунтапшылықтар
Рентгенотерапия
Дәрілік заттар: хлорамбуцил, аспарагиназа, глюкокортикоидтар, антилимфациттік сары су
Слайд 28
Моноциттердің жасқа байланысты көрсеткіштері
Слайд 29
Моноцитоз:
Вирустық, саңырауқұлақты, протозойлы, риккетсиозды инфециялар
Грануломатоздар: туберкулез, сисфилис, бруцеллез,
саркаидоз
Жүйелі коллагеноздар: ревматоидтық артрит, түйінді периартариит
Қан жүйесінің аурулары: созылмалы
моноциттік және миеломоноциттік лейкоз, лимфогрануломатоз
Фосформен, тетрахлорэтанмен улану
Слайд 30
Моноцитопения:
Апластикалық анемия (сүйек кемігінің зақымдануы)
Лейкоз
Пиогенді инфекциялар
Слайд 32
Нейтрофил
Базофил
Эозинофил
Лимфоцит
Моноцит
Слайд 33
Иммундық статус – бұл иммундық жүйе жағдайының кешенді
көрсеткіші, иммундық жүйе мүшелерінің функционалдық белсенділігінің сандық және сапалық
сипаттамасы
Слайд 34
Иммундық статусты бағалауға көрсеткіштер:
Адамның денсаулық жағдайын (денсаулық куәлігін)
зерттеу
Иммундық жүйенің біріншілік және екіншілік тапшылықтары
Жедел және созылмалы бактериялық,
вирустық, паразиттік инфекциялар
Аутоиммундық ауруларды диагностикалау
Аллергиялық аурулар
Қатерлі, иммунопролиферациялық ауруларды диагностикалау
Іріңді-қабыну процестердің барысын бақылау (мониторинг)
Иммунсупрессиялық, иммуностимуляциялық терапия бақылау
Ұлпалар мен мүшелерді көшіруге донорларды таңдау және трансплантациядан кейінгі асқынуларды диагностикалау
Слайд 35
Лейкограмманы сараптау ережелері:
Лейкограмманы кешенді талдау әрбір көрсеткіштерді бөлек
бағалағаннан аса ақпаратты болып табылады
Лейкограмманы талдау клиникалық көріністерді байқаумен
бірге жүргізіледі
Иммунограмманы бір рет бағалағаннан динамикада зерттеген өте маңызды: аурудың басында, емдеу барысында және емдеу аяқталғаннан кейін
Диагностика үшін науқастың жеке денсаулық куәлігі мен өмір сүретін ортасы маңызды: радиация аймағы
Слайд 36
Иммунитеттің Т-жүйесін бағалаудың зертханалық әдістері
Слайд 37
Иммунитеттің Т-жүйесін бағалаудың
1-деңгейдегі сынамалары:
Лимфоциттердің жалпы санын
анықтау
Жетілген Т-лимфоциттердің (CD3) және екі негізгі субпопуляцияларының (хелпер/индуктор CD4
және киллер/супрессор CD8) пайызы мен абсолюттік санын анықтау
Слайд 38
Иммунитеттің Т-жүйесін бағалаудың
2-деңгейдегі сынамалары:
Цитокиндердің (ИЛ-2, ИЛ-4,
ИЛ-5, ИЛ-6, гамма-интерферон, ІНФ және т.б.) бөлінуін анықтау
Т-лимфоциттердің беткей
мембранасындағы белсенді молекулаларды анықтау
Адгезия молекулаларын анықтау
Тері сынамалары арқылы аллергиялық реакцияларды анықтау
Слайд 39
Иммунитеттің Т-жүйесін бағалаудың
әдістері:
Е-розетка түзу (Е-РОК)
Теофилинмен жүтеме
жасау әдісі: Т-хелперлер мен Т-супрессорларды анықтау әдісі
Лимфоциттердің бластты трансформациялану
реакциясы (РБТЛ)
Лейкоциттердің миграциялануын тежеу реакциясы (РТМЛ)
Цитокиндердің өндірілуін анықтау
Слайд 40
Т-лимфоциттердің ерекшеліктері:
Бластты трансформациялануға қабілетті
Мембранасында қой эритроциттеріне рецепторлар бар
Иммуноглобулиндердің
Fc-фрагментіне рецепторлары бар, Т-супрессорларда IgG Fc-фрагментіне және теофиллинге, ал
Т-хелперлерде IgM Fc-фрагментіне рецепторлар бар
Слайд 41
Т-лимфоциттердің санын анықтау
науқастың 10 мл қаны гепарині бар
пробиркаға алынады
фиколл-верографин ( лимфоциттерді бөліп алу үшін) қоспасына жаймен
құйылады
центрифугада айналдырылады
эритроциттер пробирканың түбіне шөгеді, ал лимфоциттер фиколл-верографин және плазманың шегарасында жіңішке қабат болып орналасады
лимфоциттер қабаты жаймен алынады
2-4х109/мл концентрациясына дейін жеткізіледі
1:1 қатынаста қой эритроциттері қосылады
10 минут 370C температурада инкубацияланады
қайта центрифугада айналдырылады
бірнеше сағатқа 40C мұздатқышқа салынады
Горяев камерасында люминесцентті микроскоп астында лимфоциттердің абсолюттік саны есептеледі
Т-лимфоциттердің қалыпты деңгейі – лимфоциттердің жалпы санының 50-70% құрайды.
Слайд 43
Розетка түзу сынамасы – бұл шеткі қандағы Т-лимфоциттердің
санын анықтау әдісі. Әдіс Т-лимфоциттердің барлық субпопуляцияларында қой эритроцитіне
рецепторлардың болуымен және Т-лимфоциттердің олармен тығыз байланысу (розетка) қабілетінің болуымен негізделеді
Слайд 44
Белсенді Т-лимфоциттерді анықтау
Белсенді Т-лимфоциттер – бұл инкубациясыз розетка
түзе алатын жасушалар
Қалыпты жағдайда шеткі қанда 23-40% белсенді Т-лимфоциттер
анықталады
Слайд 45
Т-лимфоциттердің субпопуляцияларын анықтау
Әдіс теофиллинге сезімтал және резистентті лимфоциттерді
анықтауға негізделеді.
Т-супрессорлардың мембранасында теофиллинге рецепторлар бар (теофиллинге сезімтал жасуша),
олар теофиллинмен байланысқан кезде қой эритроциттерімен розетка түзу реакциясын тежейді.
Т-хелперлерде мұндай рецепторлар жоқ (теофиллинге резистентті жасуша), сондықтан теофиллинді қосқан жағдайда да бұл жасушалар қой эритроциттерімен розетка түзеді.
Қалыпты жағдайда Т-супрессорлар мен Т-хелперлердің 1:3 қатынаста болады.
Слайд 47
Лейкоциттердің миграциялану тежеу реакциясы
Слайд 48
Иммунитеттің В-жүйесін бағалаудың зертханалық әдістері
Слайд 49
Иммунитеттің В-жүйесін бағалаудың
1-деңгейдегі сынамалары:
Шеткі қандағы В-лимфоциттердің
пайызы мен абсолюттік санын анықтау
Сары суда G, M, A,
E иммуноглобулиндерін анықтау
Слайд 50
Иммунитеттің В-жүйесін бағалаудың
2-деңгейдегі сынамалары:
G иммуноглобулиндерінің субкластарын
анықтау
Секреторлық IgA анықтау
Ақуызды және полисахаридті антигендерге қарсы спецификалық антиденелерді
анықтау
Пролиферативті қабілетін анықтау
Слайд 51
Иммунитеттің В-жүйесін бағалаудың
әдістері:
ЕАК-розетка түзу (ЕАК-РОК)
ЕТ-розетка түзу
(ЕТ-РОК)
Манчини реакциясы: A, M, G иммуноглобулиндері деңгейін анықтау әдісі
ИФА:
Е иммуноглобулині деңгейін анықтау әдісі
ИФА: жұқпалы және жұқпалы емес антигендерге қарсы спецификалық антиденелерді анықтау
Циркуляциядағы иммундық комплекстерді анықтау (ЦИК)
Слайд 52
В-лимфоциттердің санын анықтау
В-лимфоциттердің санын анықтау әдісі бұл
жасушалардың бетінде иммуноглобулиндерге
және комплементке спецификалық
рецепторлардың болуымен негізделеді.
Шеткі қанда қалыпты жағдайда В-лимфоциттер
30-35% құрайды.
Слайд 53
Реакцияны қоюға қой эритроциттеріне қарсы антиденелері (IgM) бар
анти сары су (қоянды қой эритроциттерімен иммунизациялау арқылы алынады)
және құрамында комплемент бар тышқанның сары суы қажет.
ЕАК-розетка түзу сынамасы
Слайд 54
Спецификалық гуморалдық иммунитетті зерттеу:
Қан сары суында әртүрлі иммуноглобулиндердің
құрамын анықтау (радиалді иммунодиффузия (РИД))
Спецификалық антиденелердің құрамын анықтау
Циркуляциядағы иммундық
комплекстерді анықтау
Слайд 56
Иммуноглобулиндердің орташа құрамы (ересек адамдарда)
Слайд 57
Спецификалық антиденелердің құрамын анықтау
Слайд 58
Эритроциттерге қарсы антиденелерді анықтау (Кумбс реакциясы)
Слайд 59
Иммундық комплекстерді анықтау
Радиоиммундық әдіс
Слайд 60
ЕСЕП 1
Науқас әйел 34 жаста. Қан қысымы жоғарылауына
және басының ауруына байланысты 8 күн бойы анальгин, аминазин
және резерпиннің жалпы 60 таблеткасын қабылдаған. Кенеттен жалпы жағдайы нашарлап, дене қызуы көтерілген, жалпы әлсіздік және жұтынғанда тамағында ауырсыну пайда болған. Қан сараптамасын жүргізгенде Эр – 3,9х1012 /л, Нв – 130 г/л, ЦП – 0,9, Тр – 210х109 /л, Л – 0,9х109 /л, лейкоциттік формулада: Сн – 12%, Лф – 73%, М – 15% анықталды.
Өзгерістердің түзілуінің механизмі қандай?
Слайд 61
ЕСЕП 2
Науқас 52 жаста. Ауруханаға миокард инфаркты диагнозымен
алынған. Түскен кезіндегі қан сараптамасында Эр – 4,4х1012 /л,
Нв – 125 г/л, ЦП – 0,95, Тр – 240х109 /л, Л – 18х109 /л. Лейкоциттік формулада: Б – 1%, Э – 2%, Мтм – 5%, Тн – 13%, Сн – 55%, Лф – 16%, М – 8% анықталды.
Науқаста қандай гематологиялық және иммунологиялық өзгерістер анықталып отыр?
