Презентация на тему Энг мухим оксидларнинг ишлатилиши

topgan murakkab moddalarga aytiladi.
Oksidlarni umumiy formulasi
E2On
E – element, n

– element valentligi.

va metallmas oksidlariga ajrating:  
H2SO4, NaOH, CаO, Na2O,

O2, SiO2, HCl,

Na2SO4, Al2O3, CO2, HMnO4, K2O, H2O

Metall oksidlari
CаO, Na2O, К2O, Al2O3
Metallmas oksidlari
SiO2, CO2, H2O

- oksidi
SO3
Oltingugurt (VI) - oksidi

CaO
Kalsiy oksidi

Mn2O7
Marganes(VII) – oksidi

MgO

ZnO, Ag2O, Mn2O7, CrO3, Al2O3.
asosli

amfoter kislotali

CaO

SO3

MnO2

Cr2O3

CuO

Na2O

N2O5

ZnO

Ag2O

Mn2O7

CrO3

Al2O3

4P + 5O2 = 2P2O5 fosfor (V)

- oksidi
2Zn + O2 = 2ZnO rux oksidi
b) murakkab moddalar:
CH4 + 2O2 = CO2 + 2H2O
2. Murakkab moddalarning parchalanishi
a) suvda erimaydigan asoslar:
Cu(OH)2 = CuO + H2O
b) kuchsiz kislota tuzlari:
CaCO3 = CO2 + CaO

1) Ishqorlar bilan
CaO + 2HCl = CaCl2 + H2O SO3 + 2NaOH = Na2SO4 + H2O

2) Suv bilan
Faol metall oksidlari bilan metallmas oksidlari bilan
MgO + H2O = Mg(OH)2 N2O5 + H2O = 2 HNO3

3) Asosli oksidlarni kislotali oksidlar bilan
Na2O + SO3 = Na2SO4

O K S I D L A R

A S O S L I

K I S L O T A L I

tarkibiy qismi bo’lib, uning 0,03 % ini tashkil etadi.

O’simliklarning asosiy ozuqa-si.Barcha yashil o’simliklar havodan bargi orqali karbonat angidridni, ildiz orqali suvni olib, quyosh nuri ta’sirida ularni organik ozuqa moddalarga – qandlarga aylantiradi va havoga kislorodni ajratib chiqaradi.
CO2 vulqon gazlari tarkibida ham uchraydi.

qilib “quruq muz” suvda cho’kadi.

Yonayotgan benzinni “Quruq muz”da tezroq

o’chirish mumkin.

“Quruq muz” asosan turli xil mahsulotlarni saqlashda va muzlatishda ishlatiladi.

“Quruq muz”ning yana bir asosiy maqsadi - u mahsu-lotlarni saqlabgina qolmas-dan, balki uni buzilishini oldini oladi.

uchraydi.Qum eng muhim qurilish materiallaridan hisoblanadi.Kremniy bu oksidining kristall

tuzilishi o’ziga xos bo’lgan turi kvars deb atalib, ultrabinafsha nur bilan ishlovchi asboblarda qo’llaniladi.Qiyin suyuqlanuvchan bo’lganligi undan kimyoviy shisha idishlar tayyorlash imkonini beradi.

Kvarsning turli tabiiy ko’ri-nishlari:ametist, sapfir, xal-sedon,yoqut minerallari-qimmatbaho va yarim qim-matbaho zargarlik toshlari sifatida ham ishlatiladi.

Bu oksid so’ndirilmagan ohak yoki mahalliy tilda ohak deb

ata-ladi. Tabiatda keng tarqalgan ohaktoshni kuydirib olinadi. Qu-rilish sanoati uchun asosiy xo-mashyo materiali bo’lib hisobla-nadi. Undan turli qorishmalar, sement tayyorlanadi. Tuproq-ning kislotaliligi ortib ketganda ma’lum miqdorda uni netrallash uchun ham ishlatiladi. Daraxtlar va boshqa o’simliklardagi za-rarkunandalarni bartaraf etish uchun uning suvli eritmalaridan foydalanish yaxshi natija beradi.

oksidni sulfat angidrid deb ham ataladi. Tabiatda erkin holda

uchramaydi. Uni temir kolchedanini kuydirishda hosil bo’ladigan sulfit angidridni ( SO2 ) oksidlab olinadi. Asosan sulfat kislota ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. Sulfat kislota esa ko’plab boshqa moddalar, dorivor preparatlar olishda asosiy xomashyolardan hisoblanadi, individual tarzda avtomobillar akkumulyator batareyalarida ishlatiladi.

uchramaydi. Asosan sintetik yo’l bilan olinadi va nitrat kislota

ishlab chiqarish uchun sarfla-nadi. Nitrat kislota esa azotli mineral o’g’itlar, nitrobirikmalar, ko’plab dorivor moddalar ishlab chiqarishda asosiy manbalardandir.

– oq rangli modda bo’lib, lak – bo’yoqlar olishda

ishlatiladi.
Ruxli bo’yoqlar bilan turli xil joylarni tashqi muxitdan saqlash maqsadida ishlatiladi.
Farmasevtlar surkov vositalari tarkibiga rux oksidi qo’shiladi.
Titan (IV) oksidi – TiO2 oq rangli xususiyatga ega bo’lib, u ham titanli bo’yoqlar tayyorlashda ishlatiladi.

modda bo’lib, suvda erimaydi.

Cr2O3 – shisha va keramik buyumlarga

bezaklar berishda ishlatiladi.

XROM(III) - OKSIDI Cr2O3

qanday oksid ishtirok etadi?
A)

Uglerod ( IV )-oksid-CO2.
B) Kremniy (IV)-oksid - SiO2.
C) Uglerod ( II )-oksid-CO.
2. Qaysi oksid shisha idishlar tayyorlashda ishlatiladi?
A) Kalsiy oksid - CaO.
B) Kremniy (IV)-oksid - SiO2.
C) Magniy oksid – MgO.
3. Tuproqning kislotaliligi ortib ketganda qaysi oksid qo’shib uni neytrallanadi?
A) Natriy oksid- Na2O
B) Oltingugurt (IV)- oksidi- SO2
C) Kalsiy oksid - CaO.
4. Sulfat kislota qaysi oksiddan olinadi?
A) Kremniy (IV)-oksid - SiO2.
B) Oltingugurt (VI)- oksidi- SO3
C) Mis (II) – oksidi – CuO.
5. Azot (IV)- oksidining formulasi qaysi bandda to’g’ri ko’rsatilgan?
A) NO2.
B) N2O3.
C) N2O.

To’g’ri javoblar:
1.A
2. B
3. C
4. B
5. A.

Ziyonet. uz.
2. Kitob. uz.
3. Uzedu.uz.

Uyga vazifa:
1. “Eng muhim oksidlarning

ishlatilishi” mavzusini o’qib, o’rganish ( §, -bet).
2. CO2, SO3, CaO, NO2,SiO2 oksidlari haqida qo’shimcha ma’lumotlar olib kelish.
3. Temirning oksidi tarkibida 72,2% temir va 27,8% kislorod bor. Shu oksidning formulasini va nomini toping.
4. MgO, SO2, FeO oksidlarining inglizcha nomlarini topib kelish.