Слайд 2
Толевилелдин сорулгазы:
ары чигирин будуруп турар будурулгенин ажыл
чорудулгазы-биле таныжар.
Сорулганы чедип алыр дээш кылган хемчеглеривис:
1) ары чигиринин
дугайында материалдарны чыыр
2) ары чигиринин кадыкшылга ажык дузазын шинчилээр.
3) будурукчулеринин кайы-хире акша киирип ап турарын санап ундурер
Слайд 3
АЙТЫРЫГНЫН ЧИДИИ
Ары чигирин будурери Бай-Тайга кожуунувустун сайзыралынга идигни
бээр, чаа деннелче кодуреринге даянгыыш болуп турары чугула. Ынчангаш
бо айтырыг кончуг чидиг.
Слайд 4
АРЫ - КУШ-АЖЫЛЧЫН КОЛЛЕКТИВЧИ ЧОРУКТУН СУЛДЕ ДЕМДЭЭ.
Слайд 5
АРЫ АЗЫРАКЧЫЛАРЫ
Кызыл-Даг суурнун
чурттакчылары Мерген,
Марьяна Оюннар аныяк
ог-буле.
Олар 2011 чылда ары чигири алыр будурулгени ажыдып, ажылдап
эгелээннер.
Марьяна, Мерген Оюн
Магалыг-ла арыжылар,
Мед салган савалары
Мун-мун чедир долу турар
Слайд 6
АРЫЛАРНЫН БАЖЫНЧЫГАШТАРЫ
Частып унген чечек баштап,
Чай чок ужуп ажаанзыраар.
Арыжыктын
ажылчынын,
Алгаш дозеп алзывысса.
Слайд 7
АРЫ ЧИГИРИНИН ТУРГУЗУУ.
Суг, глюкоза, фруктоза, минералдыг будумелдер, витаминнер,
микроэлементилер, хлор, цинк, бор, кремний бар.
Ары чигиринде оске
аъш-чемде чок микроэлементилер болгаш витаминнер хой.
Слайд 8
Ары чуну чиирил?
Ары чечектернин чигирзиг
нектарын, доозуннарын чиир.
Кыжын ары чуну
канчаарыл?
Кышкы уеде олар чылыг черге дыштанып удуурлар.
Слайд 9
АРЫЖЫЛАР – АЖЫЛЧЫН ОЛУТТАР.
Ары чигирин болбаазырадып ковудедип сайзырадырга
чечектиг кат-чимистерни,чечек тарыыр, ногаажыдылга ажыл-агыйынга ажылдаар олуттар база ковудээр.
Ажыл чок чорук эвээжээр.
Слайд 10
АРЫ ЧИГИРИНИН ЭМ ШЫНАРЛАРЫ.
Ары чигири балыгга, ортенге, баар,
ижин-шойунду, от аарыгларынга дузалаар.
Чараш, аныяксыг, кадык болур дизе ары
чигири холумактыг кремнерни, чалан бодун арнынга чаап, хойу-биле ажыглаар болза эки.
Кижиге куш-шыдал кииреринге ары чигири ажык-дузаны чедирер.
Хуннун-не 20-50 грамм ары чигирин чип турар болза кижинин ханынын составын болгам чем хайындырылгазын экижидер.
Слайд 11
Шокар тоннуг шоглап эрткен
Чоокшулаан херээн чок дээр,
Чогум-на оон
оннуу болза,
Чогумчалыг орук чор боор.
Слайд 12
АРЫЖЫЛАРНЫН ОРУЛГАЗЫ
Арынын 7 бажынчыгаштары амдыызында бар. Эрткен 2012
чылдын дургузунда 7 ары оонден 32 литр ары чигирин
алган.
100 граммда 70 акшада садып турган. Ынчаарга 1 чылда арыжыларнын киирип алган орулгазын санаарга мындыг.
70х1 литр=700 акша 1 литрде
700х32=22 400 акша болуп турар.
Чаа эгелеп чоруур арыжылар немей арыларны остуруп ковудедип турарлар. Оларнын орулгазы оон-даа ковудээр.
Слайд 13
Узун, чигирин, уужезин,
Улежирлер кайы ковей.
Ол дег чаагай, ол
дег эмзиг,
Онза чигир чер-ле ховар!
Слайд 14
Садыгда садып турар ары чигиринин тургузуу шын ары
чигиринден конгус ылгалдыг. Шынчы эвес будурукчулер ары чигиринче хой
хоралыг холуксааларны холуп турар. Ынчангаш силер шуптунарны ёзулуг шынарлыг, чаагай, кадыкшылга дузалыг ары чигирин чсонуургап кээринерни Бай-Тайга кожууннун Кызыл-Даг суурунда ары чигиринин будурулгези чалап тур.
Слайд 15
ТОЛЕВИЛЕЛДИН ТУННЕЛИНДЕ
Бай-Тайга кожууннун Кызыл-Даг суурунга ары чигиринин
будурулгезин моон-даа сонгаар байлакшыдып, сайзырадыр болза, чонувус кан-кадык, аныяксыг,
чараш, арылар дег ажылгыр болур деп билип алдывыс.
Арыларны ковудедип, эки остурерге хой ары чигирин бээрлер. Оларнын орулгазы база ковудээр.
Арыжылар болуп ажылдаар ажылчын олуттар ковудээр. Ажыл чок чон эвээжээр.
