Слайд 2
Тыбылты Алыксандр зонадон æмæ æхсæнадон куыст кодта
20-æм æнусы 20-30-æм азты. Уыцы рæстæг ирон адæмы экономикæ,
рухсад, литературæ, æппæт культурæ ныллæууыд рæзыны фæндагыл.
Уыцы дуджы Ирыстоны зонадон æмæ культурон арæзтады тæккæ зынгæдæр кусджытæй иу уыди Тыбылты Алыксандр.
Уый йæ хъару радта зонадон, литературон, педагогон æмæ æхсæнадон куыстæн.
Слайд 3
Тыбылты Арсены фырт Алыксандр райгуырди 1887 азы 4
февралы Хуссар Ирыстоны Цхинвалы районы, Залдайы хъæуы зæхкусæг бинонты
'хсæн.
Слайд 4
Залда. Тыбылты Алыксандыры райгуырæн хъæу, 1972 аз.
Слайд 5
1910 азы Алыксандр иттæг хорз каст фæци Калачы
(Тбилисы) лæппуты 5-æм гимназ.
1915 азы иттæг хорз каст
фæци Новороссийскы университеты истрион-филологон факультет æмæ райста фыццаг къæпхæны диплом.
Слайд 6
1915-1918 азты куыста Калачы 5-æм гимназы уырыссаг æвзаджы
ахуыргæнæгæй.
1918 азы 28 майы-1 июны бафтыд Хуссар Ирыстоны
делегатты ΙΙΙ съездмæ. Уыцы съезды фæстæ Алыксандр сфæнд кодта Хуссар Ирыстоны революцион змæлды ахъаззаг хайад райсын.
Слайд 7
Июны растад састы бынаты куы баззад, уæд Тыбылты
Алыксандр Цæгат Кавказмæ алыгъд. Уым æртæ азы дæргъ куыста
ахуырады хайады оргæнты, кодта ахуыргæнæджы куыст дæр.
Слайд 8
1923 азы Алыксандр æрыздæхт Хуссар Ирыстонмæ æмæ зæрдиагæй
бавнæлдта зонадон æмæ æхсæнадон куыстмæ. Уый стыр куыст бакодта
ирон мыхуыр срæвдз кæныныл.
Слайд 9
1924 азы Алыксандр архайдта Хуссар Ирыстоны фыццаг газет
«Хурзæрин» рауадзыныл. Къорд азты уыд газеты редакторы хæдивæг, секретарь.
Слайд 10
1927 азы цæуын райдыдта журнал «Фидиуæг». Алыксандр уыди
йæ бындурæвæрджытæй иу æмæ йæ литературон редактор.
1930 азы Хуссар
Ирыстоны сырæзт чиныгуадзæн «Хурзæин», йæ правленийы уæнг уыди Тыбылты Алыксандр дæр.
Слайд 11
Цæгат æмæ Хуссар Ирыстоны фысджыты Ι съезды президиум,
1930 аз.
Слайд 12
Цæгат æмæ Хуссар Ирыстоны фысджыты Ι съезды архайджытæ,
1930 аз.
Слайд 13
1931-1933 азты Алыксандр уыд Цхинвалы литературон газет «Большевикон
аивад»-ы редколлегийы уæнг.
Тыбылты Алыксандр тынг бирæ бакуыста адæмон
рухсады хъуыддаджы дæр.
Слайд 14
1918 азы Цхинвалы сырæзт гимназ. Алыксандр уыди йæ
аразджытæй иу.
1924 азы Цхинвалы байгом Хуссар Ирыстоны педагогон
техникум. Уым дæр куыста Алыксандр.
1931 азы Алыксандыры уынаффæмæ гæсгæ Цхинвалы байгом медтехникум. Абон дæр дзы цæттæ кæнынц кæсдæр медицинон кадртæ.
Слайд 15
1931 азы 20 сентябры уыди Хуссар Ирыстоны зонад-иртасæг
институты Советы æмбырд. Уым Алыксандр Пединституты бакæныны тыххæй информации
сарæзта.
1932 азы Хуссар Ирыстоны байгом ис пединститут.
1935 азы рацыд журнал «Æххуыс ахуыргæнæгæн». Йæ редколлегийы уæнгтæй иу уыди Алыксандр.
Слайд 16
Ирон аивæдты Ι олимпиадæйы оргкомитет, 1933 аз.
Слайд 17
Хуссар Ирыстоны пединституты Ι рауагъд, 1935 аз.
Слайд 18
Ирыстоны культурæ æмæ рухсады кусджыты æмбырд,
1935 аз.
Слайд 19
Алыксандр иртæста ирон æвзаджы, литературæйы,
фольклоры ахсджиаг проблемæтæ. Æвзаджы фарстатæ кæм иртасы, ахæм куыстыæ
сты 50 бæрц:
Слайд 20
• «Иууон литературон æвзаг ирон адæмы
æппæт къабæзтæн»
• «Хуссар Ирыстоны диалектикæ»
• «Ирон
орфографийы хъуыддаг»
• «Ч æмæ ДЖ дзуаг æвзаджы»
• «Ирон орфографийы фарстытæ»
• «Терминологийы тыххæй»
• «Алфавиты унификацийы фарст» æмæ æндæртæ.
Слайд 21
Уыцы зонадон куыстыты Алыксандр æрцыд ахæм
хатдзæгтæм:
1. Литературон æвзаг кæцы-фæнды адæмæн дæр у сæ культурæйы
бындур.
2. Культурон прогрессы сæраппонд ирон адæмæн саразын хъæуы иумæйаг литературон æвзаг.
3. Уыцы литературон æвзаджы бындуры бавæрын хъæуы ирон диалект.
Слайд 22
Тыбылты Алыксандр уыди ирон литературон критикæйы æмæ литературон
зонынады бындурæвæрджытæй иу. Зæрдиаг уацтæ ныффыста Хетæгкаты Къостайы, Гæдиаты
Секъайы, Къубалты Алыксандры, Брытъиаты Елбыздыхъойы, Коцойты Арсены, Хъуылаты Созырхъойы А.Пушкины, М.Лермонтовы, Л.Толстойы, М.Горькийы æмæ æндæр фысджыты сфæлдыстады тыххæй.
Слайд 23
Тыбылты Алыксандр аргъ кодта адæмон сфæлдыстадæн. 1929-1930 азты
рацыд чиныг «Хуссар Ирыстоны фольклор». Уыцы чиныгæн раздзырд æмæ
литературон комментаритæ ныффыста Алыксандр.
Слайд 24
«Хуссар Ирыстоны фольклор»-ы титулон сыф.
Слайд 25
Ирыстоны бæстæзонæг институты «Уацхъуыдты» фыццаг цъар. Нывгæнæг
Туганты
Махарбег, 1925 аз.
Слайд 26
Тыбылты Алыксандр фыста æмдзæвгæтæ дæр. Уыдонæй иутæ мыхуыры
фæзындысты.
Тæлмац кодта уырыссаг æмæ гуырдзиаг литературæйæ. Уыдон мыхуыр
цыдысты журнал «Фидиуæджы» (Панферовы роман «Бруски»-йæ хицæн сæртæ, Шкваркины пьесæ «Чужой ребенок»).
Слайд 27
Тыбылты Алыксандры къухфыст, 1933 аз.
Слайд 28
1937 азы Тыбылты Алыксандр репресситы арты басыгъд.
Слайд 29
Тыбылты (Джиоты) Меланиа, Алыксандры бинойнаг,
(1884-1968).
Слайд 30
Дзассохты (Тыбылты) Замирæт, Алыксандры чызг, биолог, (1916-1973)
Слайд 31
Гуытъиаты (Тыбылты) Аза, Алыксандры чызг, филологон зонæдты кандидат,
(1920-…)