Слайд 3
Крахмал (С6Н10О5)n табиғатта кең тараған полисахарид.
Күріште 80%-ке дейін, бидай
мен жүгеріде 70—75%, картоп түйіндерінде 20% крахмал болады.
Крахмал түзілу
процесінің сызбанұсқасы:
Слайд 4
Крахмалдың құрылысы
Крахмал — табиғи полимер. Ол екі полисахаридтен:
амилоза мен аминопектиннен тұрады.
Полимерлену дәрежесі — n-нің мәні крахмалдың әр
түрлі молекуласында шамамен 200-ден 2000-ға дейін болады. Крахмалдың молекулалық массасы бірнеше жүз мыңнан (амилоза) миллионға дейін (амилопектин) жетеді.
Крахмалдың макромолекуласы циклді α-глюкозаның қалдықтарынан тұрады.
Слайд 5
Крахмалдың қасиеттері
Крахмал салқын суда ерімейтін ақ түсті ұнтақ
зат. Ыстық суда ісініп, коллоид ерітінді — клейстер түзеді.
Крахмалдың
маңызды химиялық қасиеттерінің бірі — йодпен әрекеттескенде көк түстің пайда болуы. Оны картоптың немесе ақ нанның кесіндісіне, крахмал клейстріне йод ерітіндісін тамызып көруге болады. Бұл реакцияны тағам өнімдерінде крахмалдың бар-жоғын анықтау үшін қолданады.
Слайд 6
Крахмал минерал қышқылдың (H2SО4) немесе ферменттердің әсерінен гидролизденіп,
глюкоза түзеді:
(С6Н10О5)n + nH2O → C6H12O6
Реакция жағдайына байланысты әр түрлі аралық
өнімдер түзіліп, гидролиз сатылап жүруі мүмкін:
(С6Н10О5)n → (C6Н10О5)m → xС12Н22O11 → nС6Н12O6
Слайд 7
Крахмалдың ағзадағы өзгерісі.
Крахмал азық-түлігіміздегі негізгі көмірсу. Бірақ ағза
оны тікелей сіңіре алмайды. Крахмал гидролизденеді, ол тамақта шайнағанда
сілекейде болатын фермент әрекетінен ауызда басталады. Гидролиз одан әрі қарында және ішекте жүреді. Түзілген глюкоза ішекке сіңу арқылы бауырға, қанға барады, одан барлық ұлпаларды қоректендіруге таралады. Глюкозаның артық мөлшері гликоген түрінде бауырда қор болып жинақталады. Глюкоза әрі қарай тотығып, СО2 және Н2О түзіліп, энергия бөлінеді.
Слайд 8
Медицинада түрлі дәрі–дәрмектер алуға және қоспа түрінде таблеткалар
мен жағатын майлар жасауға пайдаланады.