Слайд 2
Жоспары :
І Кіріспе:
Витаминдерге
жалпы түсінік
ІІ Негізі бөлім:
Витаминдік жетіспеушіліктің себебі
мен даму механизміне байланысты жіктелуі ;
А витамині ;
В тобының витаминдері ;
С витамині ;
Д витамині ;
Е витамині .
ІІІ Қорытынды
ІV Қолданылған әдебиеттер
Слайд 3
Кіріспе
Витаминдердің адам ағзасы үшін маңызы өте зор. Олар
зат алмасу үрдістерін қалпына келтіреді , мүйізгектелуді , ағзаның
резистенттілігінің жоғарлауына септігін тигізеді , антиоксидантты қасиетке ие , жасушалардың пролиферациясына қатысады , ағзаның ісікке қарсы қорғанысына , ақуызбен гемнің биосинтезіне , тіндер тыныс алуында және басқа да тіндік метаболизмдерге, жасушалық үрдістерге қатысады .
Слайд 11
Витаминдік жетіспеушіліктің себебі мен даму механизміне байланысты жіктелуі:
Диссминирленген
(Адам
ағзасындағы зат алмасу процесінің бұзылысы )
Резорбтивті (витаминдердің синтезі мен
сіңірілуінің бұзылысы )
Алиментарлы (қалыпты тамақтанудың бұзылысы )
Гипо және авитаминоздар
Слайд 12
А витамині ( ретинол ):
А витамині майда еритін
(жирорастворимым) витаминдер тобына жатады .Химиялық табиғаты жағынан ретиноидтар тобына
жатады , себебі ол ретиноид қышқылының туындысы .
А витамині (ретинол) жануар өнімдерінің құрамында кездеседі.А витаминінің көзіне (источник) күнбағыс майы , жұмыртқаның сарыуызы,бауыр жатады . Әсіресе , А витаминінің көп мөлшері кейбір балықтардың (треска , теңіз окуньі ,және т.б.) және теңіз жануарларында ( кит ,морж , тюлень ) бауырында кездеседі .
Слайд 14
А витамині ( ретинол ):
А витамині тағамдық заттарда,
көкөністерде дәл бұл витамин түрінде кездеспейді .Көптеген көкөністерде (сәбіз
, шпинат , салат , петрушка , жасыл пияз , щавель қызыл бұрыш , қара смородина , черника , крыжовник персик , абрикос және т.б.) құрамында каротин бар ,ол А провитаминіне жатады . Каротин адам ағзасына түскеннен кейін А витамині қалыптасады . Қазіргі таңда А витаминінің синтезі жасалынды . Медициналық практикада А витаминді құрамды препараттардың табиғи және синтетикалық препараттары қолданылуда : ретинол ацетаты және ретинол пальмитаты .
Слайд 16
А витамині ( ретинол ):
А витамин препараттарын емдік
және профилактикалық дозаларда қолданады .
Профилактикалық дозаны адам ағзасының
витаминге деген тәуліктік қажеттілігіне байланысты қалыптастырады (устанавливают ). А витаминіне тәуліктік қажеттілік ересек ер адамдарда 1 мг (1000 мкг) , 60 жастан асқандарға- 800 мкг , әйелдерде – 800-1000 мкг , екіқабат әйелдерге қосымша - 200 мкг , балдарға жас ерекшеліктеріне байланысты - 400 - 1000 мкг .
Слайд 17
А витамині ( ретинол ):
А витамині иммунитетті тұрақтандыру
үшін қажет . Сәуле және түсті қабылдауды қамтамасыз етеді
. Оттекті қалыптастырушы үрдістерді белсендендіреді ағзаны энериямен қамтамасыз етуге қатысады , эпителийдің дифференциясын қалпына келтіреді .
А витаминінің гипо және авитаминозында науқастар ауыз қуысы және терінің құрғақтығына , тырнақ пен шаштың сынғыштығына , көздің көруінің нашарлауына шағымданады .
Тексергенде - тері қабатының түсінің бозаруы анықталады . Тырнақтар - жіңішке , жылтырсыз . Ауыз қуысының кілегей қабатының барлық беті құрғақ , ауру сезімі байқалады . Мұндай науқастардың анамнезінде асқазан-ішек жолдарының аурулары (жаралы ауру , гастрит) анықталады .
Слайд 18
А витамині ( ретинол ):
А витаминінің негізгі
емдік мақсатта қолданылуы : гипо және авитаминоз А жағдайы
, көз аурулары (дақты ритинит , ксерофтальмия , гемералопия , кератомаляция , қабақтың экзематозды бұзылыстары ) , терінің аурулары мен бұзылыстарында (үсік шалғанда , күйікте , жарада, ихтиоз кезінде, фолликулярлы дискератозда ).
Слайд 19
А витаминінің көздің көргіштігіне әсері
Слайд 20
Емделуі :
А витаминінің гипо және авитаминозындағы емдеуді гастроэнтерологпен
бірге жүргізіледі . А витамині және оның туындылары (ретинол
, третиноил 50000 - 100000 МЕ күніне , балық майы ) тағайындалады .
Слайд 21
В тобының витаминдері :
В тобының витаминдері В1 ,
В2 , В6 , В12 зат алмасуына , нерв
рефлекторлы регуляциясына ,нерв импульсінің өткізілуіне ,оттекті-қалыптастырушы үрдістерге қатысады .
В1 (тиамин) витаминінің жетіспеушілігінде нерв жүйесінің функциональді бұзылыстарымен діріл (судороги) түрінде көрінеді , тітіркендіргіштік , нерв жүйесі бойымен ауру сезімі беріледі . Бұл категориядағы науқастарда неврит , невралгия, ауыз қуысы кілегей қабатының парестезиясы болуы мүмкін .
Слайд 22
В тобының витаминдері :
В1 (тиамин) витамині табиғатта бидай
өнімдерінде , ұнда , овсада , гречкада және нанда
кездеседі .
Бидайды ұсақ ұнтақтау кезінде В1 (тиамин) витаминіне бай бидай бөліктерін алып тастайды , сондықтанда жоғарғы сортты бидай ұнынан дайындалған нанда В1 (тиамин) витаминінің мөлшері едәуір төмен дәрежеде болады .
Медициналық мақсатта синтетикалық препараттар: тиамин бромид және тиамин хлориді қолданылады .
Олар табиғи В1 (тиамин) витаминіне ұқсайды .
Слайд 25
В2 (рибофловин):
В2 (рибофловин) өсімдіктер мен жануарлар әлемінде кеңінен
таралған . Адам ағзасына негізінен ет және сүт тағамдарымен
бірге түседі .
В2 (рибофловин) витамині ұнда , сүт сықпасында , жұмыртқаның сарыуызында , етте, балықта , бауырда , горохта , бидай қабықтарында көп кездеседі.
В2 (рибофловин) витамині оттекті қалыптастырушы үрдістерге , көмірсу ақуыз майдың алмасуына қатысады , көздің көру функциясына әсер етеді және гемоглобин синтезіне қатысады .
Слайд 26
В2 (рибофловин) витаминінің гиповитаминозы :
В2 витаминінің гиповитаминозы
кезінде ауыз қуысы кілегей қабатында және көзде елеулі өзгерістерге
алып келеді . Олар : гиперемия , құрғақшылық , көптеген ауыратын ерін мен ауыз бұрышы жарықтары ,еріннің қызыл жегісі ( кайма ), мұрын қанаттары мен мұрын ерін қатпарларының терісінде шелушение байқалады .
Науқастар : қышу сезіміне ,тілдегі ауру сезіміне шағымданады . Қарап тексергенде тіл бүртіктерінің атрофиясы анықталады .Жарықтан (сәуледен) көздің қорқуы , жастың ағуы , қабақтың бозғылттануы байқалады .
Слайд 27
В6 (пиридоксин) витамині :
В6 (пиридоксин) витамині : өсімдіктер
мен жануар ағзасында , көкөністерде , етте , балықта
, сүтте , тресканың және ірі қара малдың бауырында , жұмыртқаның сарыуызында кездеседі .
В6 (пиридоксин) витаминінің көп мөлшері ұнда болады . Пиридоксиннің зат алмасуындағы маңызы ерекше . Ол ОЖЖ-нің және ПНЖ-нің қалыпты қызмет етуіне және гистамин алмасуына , май алмасуына қажет .
Слайд 29
В6 (пиридоксин) витамині :
В6 витаминінің жетіспеушілігі нерв жүйесіндегі
ауру белгілерімен сипатталады (тітіркендіргіштік (раздражительность) , неврит , невралгия)
науқастарда тағамға тәбетінің болмауы , жүрек айну байқалады . Ауыз қуысында В6 витаминінің гипо және авитоминоздың белгілеріне : ангулярлы хейлиттің пайда болуы , кілегей қабаттың құрғақтығы жатады .
Слайд 30
В12 ( цианокобаламин ):
В12 ( цианокобаламин
) витамині жануар тіндерінде қалыптаспайды .Оның синтезі табиғатта микроорганизмдермен
, бактериялармен , актиномицеттермен , жасыл көк түсті балдырлармен жүргізіледі . Адам ағзасында және жануарларда В12 ( цианокобаламин ) витамині ішек микрофлорасында синтезделініп , басқа ағзаларға тарайды . Көп мөлшерде бауырда , бүйректе ,ішек қабырғаларында жиналады .
В12 витамині өсу факторы болып табылады , гемопоэздің стимуляторы , амин қышқылдарының синтезіне қатысады .
В12 ( цианокобаламин ) витаминінің гиповитаминозында анемия дамиды .
Слайд 33
Емделуі:
Емдеу витаминдік жетіспеушіліктің жергілікті және жалпы
клиникалық көріністеріне байқалуына байланысты тағайындалады . В тобының витаминдерінің
гипо және авитаминоздарында комплексті препарат нейромультивит кеңінен қолданылады . Оның құрамында тиамин гидрохлориді В1 , пиридоксин гидрохлориді В6 және цианокобаламин В12 1 таблеткадан күніне 3 рет тағайындалады .
Слайд 34
Аскорбин қышқылы С витамині :
С витамині өсімдіктерде көп мөлшерде кездеседі : плоды шиповника
, капуста , лимон , апельсин , хрен , жеміс жидектер , хвояда және т.б. кездеседі.
С витаминінің аз мөлшері жануарлар ағзасында бауырда ,миында , бұлшықеттерінде болады . Медициналық мақсатта С витаминін синтетикалық жолмен алады .
Аскорбин қышқылы адам ағзасы үшін маңызы зор .Ол өте айқын қалыптастырушы қасиетке ие .С витамині оттекті қалыптастырушы үрдіске ,көмірсу алмасуына , қан ұюына , тін регенерациясына , стероидты гормондардың түзілуіне қатысады .
Слайд 38
Д витамині :
Қазіргі таңда Д витаминін
химиялық құрылысы және әсер етуіне байланысты бір біріне
жақын екі майда еритін заттармен атайды . Олар : эргокальциферол және холекальциферол . Бұл қосындылардың негізгі қасиетіне рахит ауруын емдеу мен ескерту қасиеті жатады , сондықтан , кейде оларды “рахитке қарсы витаминдер” деп те атайды .
Эргокальциферол аз мөлшерде тағамдық заттарда : жұмыртқаның сарыуызында , күнбағыс майы , сүтте , икрада , өсімдіктерде кездеседі .
Холекальциферол адамның терісіне күн сәулесі түскен кезде пайда болады .
Слайд 40
Е витамині :
Е витамині - майда еритін витаминдер
тобына жатады. Токоферол ацетат витамин Е - нің синтетикалық
препараты болып табылады .
Токоферолдар өсімдіктердің жасыл бөліктерінде , өсімдік майлары ( күнбағыс , мақта , жүгері , жанғақ ,қарамық , зәйтүн майы )токоферолға бай болып келеді .Сонымен қатар кейбір мөлшері : етте , майда , жұмыртқада , сүттің құрамында кездеседі .
