Презентация на тему к проектной работе Фразеологизмнарда саннар

“Татар теленең фразеологик сүзлеге”, андагы саннар кергән фразеологизмнар.

фразеологик сүзлеге”:

керә торган саннарны барларга.
Бурычлар:
Куелган максатка ирешү өчен, без түбәндәге бурычларны күз

алдында тоттык:
- фразеологиягә багышланган фәнни-методик хезмәтләргә күзәтү ясау;
- бердән унга кадәр саннар кергән фразеологик әйтелмәләрне барлау, таблицага тулыландыру;
- фразеологизмнарны үзләштерү, дәресләрдә тикшерү алымнарын тәкъдим итү.
Тикшеренү ысуллары:
мәгълүмат җыю (фәнни-популяр әдәбият, күзәтү);
өйрәнү;
- анализ;
- чагыштыру;
- статистик тикшеренүләр
Гипотеза:
Әлеге проект өстендә эшләү фразеологизмнар турындагы белемнәрне тирәнәйтәчәк, безнең күзаллауларыбызны киңәйтәчәк, сөйләмебезне баетачак.

ия булган тотрыклы (таркалмый торган) сүзтезмә. Фразеологизмнар ике яки

берничә сүздән тора. Ул бербөтен, лексик берәмлек буларак кына эшли. Мин шул теманы үз проект эше өчен сайладым, чөнки фразеологизмнарда саннарның кулланылыш киңлеген ачыклыйсым килде. Алар ни өчен кирәк, кайсы очракта нинди фразеологизм кулланыла?
Сөйләмдә фразеологизмнар нигә кирәк? Татар телендә фразеологизмнарның роле бик зур. Алар еш кына, тотрыклы сүзтезмәләргә әйләнеп, бөек кешеләрнең фикерләрен белдерәләр. Һәр фразеологизм - озын фикернең кыскача чагылышы. Шулай ук, фразеологизмнар ата-бабаларыбызның тормышыннан алынган, чөнки нәкъ менә алар фразеологизмнарны беренче булып кулланганнар. Димәк, бу безнең тарихның бер өлеше дә әле.

фразеологизмнар: 19

фразеологизмнар: 14.
6

фразеологизмнар: 5.

фразеологизмнар: 4.

фразеологизмнар: 13.

фразеологизм: 1.

фразеологизмнар: 5.

фразеологизм: 1.
Булмаса-биш, булса-унбиш. - Акчаң югын белсә биш

сумга да килешә, булганын белсә, унбиш сумыңны алмыйча китми, әрсез димәктән.

фразеологизм: 1.
16
16
16
16

кергән фразеологизмнар: 3.

фразеологизм: 1.
Кырыгына бер иман, утызына бер комган. –

Угыры, башкисәр бер төркем кешеләр, банда, шайка, юлбасар халык хакында. Ягъни аларга ышанырга да, таянырга да юк.

кергән фразеологизм: 1.

фразеологизмнар: 48.

кергән фразеологизм: 1.
Кырык өч әрвахка бер бөтен икмәк.

– Ачлыктан, ябыклыктан өрәк кебек коры күләгәгә калган йолкышларны берәр кече телем паек белән туйдыруның мөмкин түгеллеген көлү.

белән фразеологизм: 1.

фразеологизмнар: 3.

фразеологизмнар: 1.
Алтмыш колач алайгыр. - Әкият батырлары атлана

торган мифик ат исеме.

фразеологизмнар: 3.
90

кергән фразеологизмнар: 2.
тапкыр

фразеологизмнар: 5.

фразеологизмнар: 10.

Йомгаклау.
Проект эшен язу дәверендә түбәндәге нәтиҗәләр ясалды:
1. Татар теленең

фразеологик фонды бай һәм күпкырлы. Ул кеше сөйләмен баетуда, үтемлерәк, көчлерәк һәм үткенрәк итүдә, художестволы әсәр стиленә сәнгатьлелек бирүдә, фикерне тулырак ачуда әһәмиятле роль уйный.
2. Татар телендә саннар кергән фразеологик берәмлекләр (аеруча 1 һәм 2 саннары кергән) бик күп, аларны танып белергә, сөйләмдә урынлы куллана белергә кирәк.
3. Фразеологик берәмлекләр коммуникатив вазифа башкарудан тыш эстетик бурыч та үтиләр. Кеше үзенең сөйләмендә мәкаль-әйтемнәр, фразеологик берәмлекләрдән ни дәрәҗәдә мул һәм уңышлы файдаланса, аның фикере кешеләргә шул дәрәҗәдә җиңелрәк һәм күркәмрәк булып ирешә.
4. Проект эше буенча әзерләнгән буклет татар теле һәм әдәбияты дәресләрендә куллану өчен ярдәм итәр.

сүзлеге” . Ике томда. I том.- Казан, Тат. кит.

нәшр., 1989. - 495 бит.
2. Н. С. Исәнбәт “Татар теленең фразеологик сүзлеге” Ике томда. II том.- Казан, Тат. кит. нәшр., 1990. - 365 бит.
3. Ф. С. Сафиуллина, М. З. Зәкиев. Хәзерге татар әдәби теле: Югары һәм урта уку йортлары өчен дәреслек. Тулыл. 2нче басма. – Казан: Мәгариф, 2002, - 407 бит.