Слайд 2
Бронхиалды демікпе (БД) – басты патогенетикалық механизмі қабынумен негізделген бронхтардың
гипербелсенділігі, ал клиникалық көрінісі – бронхтық спазм, гипербөлініс жəне
бронхтың сілемейлі қабығының ісінуінен болған, тұншығу ұстамасы (экспираторлы сипаттағы) болатын бронх қабырғаларының созылмалы аллергиялық қабынуы.
Балалардағы БД - үнемі немесе жүйелі түрде пайда болатын жөтел мен көбінесі түнгі жəне таңертеңгілік уақыттағы ысқырық демді қиындаған тыныс алумен сипатталады.
Тұқым қуалаушылық аурушылығы
Демікпе - тыныс алу жолдарының созылмалы қабынулық жағдайы.Тыныс алу жолдары гиперсезімталды жəне аллергендердің кең спектріне жауап беру констрикциясына оңай беріледі. Бұл жөтелу, ысқырық демге, кеуденің қысылуына, тыныс алудың қысқаруына əкеледі.
Слайд 3
Хаттама коды: P-P-001 "Балалар демікпесі"
Педиатрия саладағы поликлиникалар үшін.
АХЖ-10 бойынша коды
(кодтары):
J45.0 Аллергиялық компоненті басым демікпе.
J45.8 Аралас демікпе.
J45.9 Айқындалмаған демікпе.
J45
Демікпе.
J46 Демікпелік статус.
Слайд 4
Жіктемесі:
1. Ауырлығы бойынша: интермитирлейтін, жеңіл персистирлейтін, орта ауырлықты персистирлейтін,
ауыр персистирлейтін;
2. Ағым фазасы бойынша: өршу, бəсеңдеген өршу, оңалу.
Слайд 5
Қауіп-қатерлі факторлар:
1. Атопияға тұқым қуалайтын бейімділік.
2. Пассивті шылым
тарту бала жастағы демікпенің ауырлығын күшейтеді.
3. Жасөспірім шақта шылым
тарту персистирлейтін демікпе қаупін ұлғайтады.
4. Үй шаңының кенелері.
5. Жануарлар жүні.
6. Тозаң мен зеңді саңырауқұлақтар.
7. Дəрі-дəрмектер.
Слайд 6
Диагностика критерилері
Шағымдар мен анамнез:
- жоғарғы тыныс алу жолдарының
инфекциялық аурулары фонында: «үй кенесі» секілді аллергендермен немесе жануар тектес
аллергендермен қатынаста, таңертеңгі немесе түнгі уақытта физикалық жүктемелерден кейін (əсіресе суық мезгілде);
- эпизодтық экспираторлық ентікпе;
- ысқырықтық сырылдар;
- көкіректегі қысылулар;
- құрғақ жөтел болуы мүмкін, бірақ жиірек сілемейлі қақырық болады;
- қиындаған ысқырмалы тыныс ұстамалары;
- тұншығу ұстамалары, əсіресе түнде, ентікпемен қоса құрғақ сырылдар.
- аллергиялық ауруларға тұқымқуалаушылық бейімділік;
- тұқымқуалаушылықты анықтау;
- науқас нəрестеде аллергиялық генездегі қосарланған аурулар анықталады (атопиялық дерматит, есекжем, Квинке ісінуі жəне т.б).
Слайд 7
Физикалық тексеру:
1. Демікпенің белгілері немесе демікпемен үйлсетін белгілер:
•
қайталанатын (ең азы 3 рет) экспираторлық ентігу;
• экспираторлы ысқырықты
дем немесе ұзақ мерзімді (> 6 недель) рекуррентті жөтелі. Диспноэсіз жөтелу ажыратпалы нақтама қою үшін мұқият нақтамалануы керек;
• PEF көрсеткіштерінде күндізгі флюктуацияның едəуір (ең азы 20%-ке) төмендеуі (дем шығарудың ең жоғары көлемдік жылдамдығы);
• Броходилятациялық тестіде FEV1 немесе PEF едəуір жақсаруы (немесе mid-expiratory flow at 50% of forced vital capacity, MEF50) ;
• FEV1 едəуір төмендеуі (терең дем шығару көлемі) немесе жүктеме арқылы PEF тестісі;
• гистамин немесе метахолинге бронхиалды гиперсезімталдыққа провакациялық тесті;
• кішкентай балаларда тыныс алу жолдарының қабыну кезінде, аллергендер немесе жүктеме кезінде экспираторлы ысқырық дем;
• Е иммуноглобулинін анықтау.
Слайд 8
2. Басқа себептердің (синусит, бронхит, бронхиолит, көкжөтел, трахеялар,
бронхтар, көмейдің констрикциясы немесе маляциясы, эзофагеалды рефлюкс, бөгде дене, бронхоэкстаздары, несеп
қуығының фиброзы, психогендік этиология) балалар жөтелінің немесе респираторлық аурулардың болмауы.
Егер аталған критерийлер кездессе, демікпе диагнозы қойыла алады.
Слайд 9
Инструменталдық зерттеулер:
Аурудың ұзақ ағымы кезінде тыныс алу жүйесі\ тарапынан
пневмосклероз, эмфизема жəне басқа секілді асқынулар болуы мүмкін, бұл асқынуларды
анықтау мақсатында көкірек клеткасының рентгенографиясы көрсетілген (рентгенологиялық сурет - өкпелік суртеттің күшеюі; сирек жағдайда оң өкпенің орта бөлігіндегі ателектаздар немесе кейде пневмониямен шатастыратын кішірек сегментарлық ателектаздар). Өршу кезеңінде өкпелік тіннің эмфиземалық ісіну белгілері, көкеттің қалыңдауы, қабырғалардың горизонтаольді орналасуы жəне өзге бронх обструкциясының белгілері тəн.
Ішкі тыныс алу функциясын зерттеу – спирометрия бронх демікпесі кезіндегі аса маңызды обструкция дəрежесін жəне обструкция қайтымдылығын анықтайды.
Пикфлоуметрия – тыныс шығарудың шыңдық жылдамдығының мониторингі, бронх демікпесінің жағдайы жəне ауырлық ағымының тұрақтылық көрсеткіші.
Мамандар консультациясы үшін көрсетімдер: ЛОР, стоматолог – инфекция ошағын санациялау үшін.
Слайд 10
Негізгі диагностикалық шаралар тізімі:
1. Педиатрдың қабылдауы.
2. Жалпы қан
анализі (6 параметр ).
3. Пикфлоуметрия.
4. Сыртқы дем алу қыземтін
өлшеу.
5. Аллерголог консультациясы.
6. Спецификалық иммундық емдеумен (аллергендермен) спецификалық нақтамалау.
Қосымша диагностикалық шаралар тізімі:
1. Кеуде клеткасының рентгенографиясы.
2. Бронхоскопия.
3. Бронхография.
4. Кеуде клеткасы ағзаларының компьютерлік томографиясы.
Слайд 11
Лабораторлық зерттеулер:
- аздаған эозинофилия, қанда тромбоцитопения;
- лейкопения болуы
мүмкін;
- қақырық цитологиясы – аллергиялық қабынба: эозинофил, лейкоциттер, сілемей, флора
деңгейінің артуы;
Бронх демікпесі туындауында бактериалды сенсибилизация мүмкіндігін ескеріп, бірқатар науқастарда антибиотиктерге сезімталдықты ескеріп, себептік маңызды агенттерді анықтау қажет – қақырықтың бак. себіндісі – бактериалды флора; қан сарысуындағы жалпы Ig Е деңгейінің жоғарылауы.
Слайд 12
Дифференциалды диагноз
Бронхтың жəне өкпенің обструктивті синдромы бар өзге ауруларымен
жүргізеді: пневмония, обструктивті бронхит, муковисцидоз, біріншілік иммунотапшылық, біріншілік цилиарлы дискинезия,
трахео-бронхомаляция, тыныс жолдарының ішкі жаншылуын туындататын қантамырлар дамуының ақауы, стеноз жəне гемангиома, гранулема жəне киста, туберкулез, эмфизема болуына байланысты тыныс жолдарының тарылуы.
Анамнез деректері бойынша атопияға бейімділіктің болмауы жəне аллергоанамнездің болмауы. Аллергендердің байланысы жоқ. Бронхолитиктерді қолданудан тиімділік болмау, тамақтанумен жəне құсумен байланысты ысқырмалы сырылдар, дене салмағын нашар қосу, оксигенотерапияға ұзақ қалыптасқан қажеттілік.
Физикалық тексеру деректері бойынша: қол саусақтарының «барабан таяқшалары» түрінде өзгеруі, жүректегі шулар, стридор, аускультация кезінде сықырлар, кенеттік цианоз.
Слайд 14
Емдеу тактикасы
Ем мақсаты:
1. Бронхиалды обструкцияны тоқтату;
2. Сəйкес базистік
емді таңдау;
3. Өмір сүру сапасын төмендетуге, мүгедектікке əкелетін аурудың
ауыр түлерінің алдын алуы;
4. Тұншығу ұстамаларын тоқтату;
5. Тыныс алу қызметін қалпына келтіру.
Дəрі-дəрмексіз ем:
- антигендік режим;
- гипоаллергендік диета;
- дренаждық функцияны жақсарту жəне бронх терегін санациялау үшін массаж жəне ЕДШ қолданылады.
Слайд 15
Дəрі-дəрмектік ем
Жасы 1-4 жас
1- қадам. Жұмсақ интермиттирлейтін демікпе.
Қажеттілік туғанда
ингаляциялық қысқа əсер ететін бета-2 - агонистері.
2- қадам. Жүйелі түрдегі
превентивті ем.
Ингаляциялық стероидтарды енгізу 200-400 мкг/күніне BDP немесе BUD немесе 100-200 мкг/күніне FP – ауыр түрінде мейлінше жоғары дозаны қолдану керек немесе кромогликат* немесе недокромил немесе монтелукаст тамыш түрінде күніне 1 тамшыдан 2 рет, мүмкіндігінше кортикостероидтарды қолдану керек.
3- қадам. Қосымша ем.
2 жастан төмен балаларда 4-қадамға ауысу қажет.
2- 4 жасар балаларда монтелукастты қолданып көру қажет.
4- қадам. Нашар, ауруды үнемі бақылау керек.
Педиатрға қаралыңыз.
Слайд 16
5-15 жас аралығында
1- қадам. Жеңіл, интермитирлейтін демікпе.
Ингаляциялық қысқа мерзімді
əсер ететін бета-2 агонисттер* қажеттілік туғанда.
2-қадам. Жүйелі түрдегі превентивті ем.
Ингаляциялық
стероидтарды қосу* 200-400 мкг/күніне BDP немесе BUD немесе 100-200 мкг/күніне FP – ауыр түрінде мейлінше жоғары дозаларды қолдану қажеть (немесе кромогликат* немесе недокромил немесе монтелукаст, мүмкіндігінше, кортикостероидтарды қолдану керек).
3-қадам. Қосымша ем.
- ұзақ əсер ететін ингаляциялық бета-2 агонисттер;
- ұзақ əсер ететін ингаляциялық бета-2 агонисттердің жауабын бақылау;
- емге жақсы жауап болса – емді жалғастыру керек;
- ұзақ əсер ететін ингаляциялық бета-2 агонисттерді жоғары дозада қолдану нəтиже бергенмен де, күй-жағдай бақылау сəйкес болмаса, ингаляциялық кортикостероидтардың дозасын 400 мкг/күніне жоғарылатып, BDP немесе BUD немесе 200 мкг/күніне FP (егер бұл доза қолданылмаса);
- ұзақ əсер ететін ингаляциялық бета-2 агонисттермен емделу жауабы болмаса - ем жүргізуді тоқтату керек. Монтелукаст немесе SR теофиллин** капс. 100 мг қолданып көру қажет.
Слайд 17
4-қадам. Ауруды үнемі нашар бақылау.
- ингаляциалық кортикостероидтар дозасын ұлғайту
600-800 мкг/күніне дейін, BDP немесе BUD немесе 300-400 мкг/күніне FP;
-
қосымша емді жалғастыру. Егер жағдай жақсармаса, педиатрға жүгініңіз.
5- қадам. Ауруды бақылаудың нашар бақылауы жалғасады.
- педиатрға жүгініңіз;
- ингаляциялық кортикостероидтардың жоғары дозаларын сақтаңыз;
- сəйкес бақылау үшін аз дозада таблетка түріндегі кортикостеродтарды* қарастырылуы керек.
Слайд 18
Жүйелі түрдегі күнделікті дəрілік емдеудің бастылу критерийлері
• апта
сайын ауру белгілері байқалатын балаларға жүйелі түрде дəрілік емдеу тағайындалуы
керек;
• балада дене жүктемесінен кейін ауру белгілері неғұрлым көп жəне балада атопияның түрі ауыр болса, отбасылық бейімділігі болса - соғұрлым ингаляциалық кортикостероидтармен* дəрілік емдеуге тағайындалу қажет.
• мектеп жасындағы балалар жүйелі түрде дəрілік емге ауыстырылып, емдеуші дəрігеріне өз күй-жағдайы туралы хабарлап тұруі қажет.
Слайд 19
Негізгі дəрі-дəрмектер тізімі:
1. ** Сальбутамол/ фенотерол 5 мг
табл.; 0,5 мг/10 мл инъекцияларға арналған ерітінді.
3. ** Беклометазон
флакон 200 доза.
4. ** Флютиказон 50 мкг 1 доза флаконда 120.
5.. Сальметерол + флютиказон 25мкг/50 мкг 120доза, 25/125 мкг/ 120 доза, 25/250 мкг /120 доза аэрозоль, 50мкг /100 мкг 60 доза, 50/250 мкг 60 доза, 50/500 мкг 60 доза ұнтақты ингалятор.
6. ** Салметерол 25 мкг/доза, ингаляцияларға арналған аэрозоль.
7. ** Теофиллин 300 мг табл./ 100 мг, 200 мг, 300 мг капсулы; 350 мг капсула ретард.
8. * Кромоглиций қышқылы 1 мг, 5 мг көз тамшылары.
9. * Ипротропий бромиді 100 мл аэрозоль.
10. Назалды спрейлер (* Кромоглиций қышқылы 1 мг, 5 мг; * кортикостероидтар 50,0).
Слайд 20
Қосымша дəрі-дəрмектер тізімі:
1. Будезонид 50 мкг 1
доза, 200 дозалы, флаконда.
2. * Тербуталин 2,5-5 мг табл.
3.
Эбастин 10 мг табл.
4. Антигистамин 10 мг табл.
Ем тиімділігінің индикаторлары:
- бронх обструкциясы белгілерінің басылуы;
- тұншығу ұстамаларының болмауы;
- тыныс алу функцияларының қалпына келуі;
клиникалық-лабораторлық ремиссияға қол жеткізу.
* - Негізгі (өмірге маңызды) дəрілік заттар тізіміне кіретін препараттар.
** - амбулаторлық ем кезіндегі рецепт бойынша дəрілік заттар тегін жəне жеңілдікпен берілетін ауру түрлерінің тізіміне кіреді.
